Bầu cử Hội đồng Tokyo: Lời cảnh tỉnh cho Thủ tướng Shinzo Abe
Theo kết quả cuộc bầu cử Hội đồng Tokyo được công bố ngày 3-7, đảng TFK (e Tomin First no Kai - người dân Tokyo trước hết) của bà Yuriko Koibe đã giành được 79 trên tổng số 127 ghế, chiếm đa số tuyệt đối tại Hội đồng thành phố Tokyo.
Trong khi đó, đảng bảo thủ của ông Shinzo Abe bị mất hơn 40 ghế và đa số tuyệt đối. Đáng báo động hơn khi đây là lần đầu tiên đảng bảo thủ của ông Abe mất ưu thế trong đời sống chính trị Nhật Bản từ hơn một nửa thế kỷ qua tại thủ đô Tokyo.
Trên bề mặt, cuộc bầu cử Hội đồng Tokyo được coi là trưng cầu dân ý về thống đốc Yuriko Koike, nhưng tình trạng thất cử nặng nề của các thành viên trong đảng của ông Abe cũng được coi là phản ứng của cử tri sau bốn năm rưỡi cầm quyền của ông.
| Thống đốc Tokyo kiêm lãnh đạo đảng Người dân Tokyo trước hết (TFK) Yuriko Koike tươi cười trước kết quả bầu cử thuận lợi tại Tokyo ngày 2-7. |
Thất bại này sẽ tác động đến chính phủ hiện tại của Thủ tướng Abe, đồng thời có thể khiến bà Yuriko Koike ra đối đầu với Thủ tướng Nhật Bản trong các cuộc bầu cử cấp quốc gia năm 2018. Tháng 7-2016, bà Yuriko Koike trở thành người phụ nữ đầu tiên điều hành Tokyo, một vùng có đến 14 triệu dân với mức GDP cao hơn cả GDP của Hà Lan.
Phát biểu trong buổi họp báo sáng 3-7, Thủ tướng Shinzo Abe, đồng thời cũng là Chủ tịch đảng cầm quyền LDP nhấn mạnh rằng đây là một sự trách phạt nặng nề đối với đảng LDP và đảng phải lấy đó làm cảnh tỉnh. Ông cho rằng thời gian tới đảng phải chỉnh đốn để lấy lại lòng tin của nhân dân. Giới quan sát cho rằng ông Abe dự trù sẽ cải tổ nội các trong thời gian tới để đối phó với tình trạng bất mãn của cử tri, đe dọa đến tương lai cầm quyền của đảng trên cả nước.
Trong khi đó, Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga cho rằng đây là một kết quả khó khăn đối với đảng LDP, và ông cho rằng nguyên nhân là do đảng đã không lý giải cặn kẽ đối với người dân thủ đô về việc ứng phó của Nhật Bản đối với những vấn đề khu vực. Một vấn đề chủ chốt trong cuộc bầu cử hôm 2-7 là việc tái bố trí chợ thực phẩm Tsukiji nổi tiếng của Tokyo.
Thị trưởng Tokyo, bà Koike Yuriko dừng kế hoạch di dời chợ này từ năm 2016 do lo ngại về an toàn. Tuy nhiên, gần đây thị trưởng đã tuyên bố sẽ xúc tiến kế hoạch di dời đồng thời phát triển lại địa điểm chợ cũ.
Thất bại của đảng LDP còn được lý giải bởi nguyên nhân đến từ những rắc rối gần đây của Thủ tướng Abe và Bộ trưởng Quốc phòng Tomomi Inada. Mới đây, ông Abe bị tố cáo là can dự vào đơn xin mở trường thú y cho một người bạn. Do hiện có quá nhiều bác sĩ thú y ở Nhật, việc mở trường này rất khó khăn. Mong muốn sửa đổi Hiến pháp chủ hòa cũng giải thích sự thất bại mà đảng của ông Abe phải hứng chịu trong cuộc bầu cử cấp địa phương này.
Một số nhà bình luận còn đi xa hơn khi cho rằng hệ thống quan liêu đầy quyền lực Nhật Bản, vốn bị mất một phần đặc quyền kể từ khi ông Shinzo Abe lên nắm quyền, hiện đang làm tất cả để làm suy yếu thủ tướng, cùng với sự hỗ trợ của các cơ quan truyền thông phục vụ cho Thống đốc Tokyo.
| Thủ tướng Shinzo Abe trả lời phóng viên báo chí hôm 3-7 sau khi đảng của ông thất bại nặng nề trong cuộc bầu cử Hội đồng Tokyo. |
Một nguyên nhân khác đến từ phát ngôn của Bộ trưởng Quốc phòng Nhật gần đây. Trong buổi mít tinh ngày 27-6, bà Tomomi Inada kêu gọi cử tri ủng hộ ứng viên của đảng cầm quyền LDP trong cuộc bầu cử Hội đồng Tokyo vào ngày 2-7. Vài giờ sau, bà Inada tuyên bố rút lại phát ngôn trên vì “có thể gây hiểu lầm”. Theo luật, Lực lượng phòng vệ Nhật (SDF) phải trung lập về chính trị và không liên quan đến đảng phái nào.
Ngày 28-6, đảng Dân chủ đối lập chính của Nhật Bản đã yêu cầu Bộ trưởng Inada từ chức vì lợi dụng hình ảnh của SDF cho lợi ích riêng, còn một số đảng khác đòi truy cứu trách nhiệm Thủ tướng Shinzo Abe vì đã bổ nhiệm nữ bộ trưởng.
Theo quan sát, thất bại trong cuộc bầu cử Tokyo, cộng thêm những tai tiếng gần đây, sẽ làm trầm trọng thêm chia rẽ trong liên minh cầm quyền giữa đảng LDP của Thủ tướng Abe và đảng Komeito. Nó cũng khiến ông Abe có khả năng mất vị trí lãnh đạo đảng LDP khi cuộc bầu cử nội bộ đảng diễn ra vào tháng 9-2018.
"Nền chính trị Nhật Bản không khác là mấy nếu so với Anh, Pháp hay Mỹ. Có khả năng sẽ có bất ngờ lớn xảy ra.", giáo sư danh dự Đại học Columbia Gerry Curtis nói. Ông Curtis cho rằng Nhật Bản nên chuẩn bị cho cơn "địa chấn chính trị" với khả năng đảng non trẻ của bà Yuriko Koike có thể giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử sắp tới.