Chật vật bầu Chủ tịch Ủy ban châu Âu
Thỏa thuận đạt được giữa một số nhà lãnh đạo chủ chốt của châu Âu tại Osaka, Nhật Bản, có tên "Thỏa thuận Sushi", trao cho cựu Ngoại trưởng Hà Lan Frans Timmemans chức Chủ tịch EC, đã bị phá vỡ, sau khi lãnh đạo nhiều quốc gia Đông Âu và Trung Âu từ chối kế hoạch nói trên.
Trước đó, lãnh đạo các nước EU gần như đạt được nhất trí với việc đề cử ông Frans Timmermans (ứng cử viên thuộc đảng Xã hội, Hà Lan) thay thế ông Jean-Claude Juncker làm Chủ tịch EC sau khi các nhà lãnh đạo Đức, Pháp và Tây Ban Nha đồng ý ủng hộ. Tuy nhiên, quyết định này đã vấp phải sự phản đối gay gắt bất ngờ từ Ba Lan, Hungary, Czech và Slovakia.
Hơn thế, nỗ lực của các lãnh đạo EU nhằm thống nhất một danh sách ứng cử viên cho các vị trí chủ chốt sẽ lèo lái khối 28 thành viên này tiếp tục rơi vào bế tắc trong bối cảnh những chia rẽ sâu sắc phá hỏng các nỗ lực nhằm cân bằng các yêu tố chính trị, địa lý và cả giới tính trong lựa chọn.
Các ứng cử viên cho 4 vị trí cao nhất gồm Chủ tịch EC, Chủ tịch Hội đồng châu Âu, Chủ tịch Nghị viện châu Âu và Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại EU hiện vẫn phải để trống do những bất đồng.
| Chủ tịch Nghị viện Châu Âu Antonio Tajani và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk. |
Nỗ lực bất thành
Hội nghị thượng đỉnh EU diễn ra tại Brussels, Bỉ ngày 20 và 21-6, nhằm đi đến nhất trí trong việc đề cử các chức danh chủ chốt trong tương lai của liên minh đã thất bại. Tiếp đó, bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G20 diễn ra tại Osaka, Nhật Bản, một số nhà lãnh đạo EU và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk đã thực hiện các cuộc tiếp xúc.
Tại G20, cuộc gặp có sự tham gia của Tổng thống Pháp và các thủ tướng Đức, Italy, Tây Ban Nha, Hà Lan đã đảm bảo đại diện cho 3 nhóm đảng lớn tại Nghị viện châu Âu, gồm: Đảng Nhân dân châu Âu (EPP), Xã hội và Dân chủ (S&D) và Tự do (ALDE) đã chia sẻ các vị trí chủ chốt song không loại bỏ được bế tắc.
Trước các bế tắc này, tối 30-6, lãnh đạo 28 nước thành viên EU đã gặp nhau tại Brussels, trong một hội nghị thượng đỉnh không chính thức. Hội nghị bất thường này là nỗ lực thứ ba nhằm thống nhất danh sách ứng cử viên cho các vị trí hàng đầu của EU trong 5 năm tới, hoạch định chính sách cho 500 triệu người châu Âu.
Các nhà lãnh đạo EU cũng có ý định chọn chủ tịch tiếp theo của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) nhưng quyết định đó dường như bị hoãn lại vì thiếu sự đồng thuận. Bế tắc này đã cho thấy một vấn đề rộng hơn về việc ra các quyết định đối với các chính phủ 28 nước EU. Các chính phủ đến từ các nhóm chính trị khác nhau và luôn bất đồng trong một loạt cuộc khủng hoảng những năm gần đây từ vấn đề người di cư cho đến vấn đề kinh tế.
Ứng viên tiềm năng
Ngày 2-7 (theo giờ châu Âu), Nghị viện châu Âu họp phiên đầu tiên của nhiệm kỳ mới và sẽ tiến hành bầu chủ tịch và theo thông lệ vị trí Chủ tịch EC nên được xác định trước ngày 3-7, khi EP bầu được người cầm trịch. Tuy nhiên, giới ngoại giao cho rằng khả năng này khá xa vời và sẽ có một cuộc thảo luận nữa tại Hội nghị Thượng đỉnh EU vào ngày 15-7.
Ngoài ông Timmermans, các ứng cử viên khác có khả năng đảm nhiệm vị trí Chủ tịch EC là Margrethe Vestager thuộc đảng Tự do của Đan Mạch, ủy viên phụ trách vấn đề cạnh tranh của EU và Michel Barnier, trưởng đoàn đàm phán Brexit của EU. Ngoài ra, Thủ tướng Thụy Điển Stefan Lofven, Thủ tướng Croatia Andrej Plenkovic, chủ tịch đảng Xanh Đức Ska Keller và Tổng thống Litva Dalia Grybauskaite cũng là những ứng viên hàng đầu được nhắc đến.
Trong đó nổi lên là ông Barnier, một thành viên của EPP, có thể là một lựa chọn được tất cả các chính phủ chấp nhận. Một số vị trí quan trọng khác cũng cần được tìm ra chủ nhân là Chủ tịch Hội đồng châu Âu - tập hợp các chính phủ EU - người điều khiển chính sách ngoại giao của EU và Thống đốc Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB).
Các lãnh đạo lục địa già cũng tìm kiếm một sự cân bằng giới trong các vị trí chủ chốt, cũng như sự cân bằng giữa các nước thành viên phía Đông và phía Tây. Có nguồn tin cho biết các ứng cử viên nữ tiềm năng gồm Vestager, Kristalina Georgieva, người Bugary - phụ trách các vấn đề đối ngoại của Ngân hàng Thế giới và Christine Lagarde.
Thậm chí, có nhiều nhận định cho rằng EU sẽ chỉ đạt được thống nhất về mục tiêu khí hậu tại hội nghị thượng đỉnh tháng 12, thời điểm đã có sự rõ ràng hơn trong vấn đề đàm phán về ngân sách dài hạn 2021-2027. Liên quan vấn đề cải cách Eurozone, EU đã kêu gọi 19 quốc gia thành viên Eurozone nhanh chóng tìm ra cách tài trợ cho ngân sách Eurozone, được xem là để ổn định nền kinh tế và củng cố vị thế đồng euro.
Tuy nhiên, các nước vẫn chưa đưa ra được kế hoạch rõ ràng liên quan tới ngân sách của khối. Sự bất đồng còn nằm ở chỗ số ngân sách sẽ được lấy từ đâu, cụ thể là nguồn thuế hay đóng góp trực tiếp của các quốc gia thành viên.
Các nhà lãnh đạo EU hiện đang phải chạy đua với thời gian để đưa ra một danh sách gồm 4 hoặc 5 ứng cử viên nhằm đảm bảo chắc chắn có được đa số phiếu bầu. Bởi để được bổ nhiệm, một ứng cử viên phải nhận được sự ủng hộ của ít nhất 21 trong số 28 nhà lãnh đạo EU cũng như giành đa số ủng hộ tại EP gồm 751 thành viên.
Có thể nói, khi EU đang bị chia rẽ về nhiều vấn đề quan trọng đối với tương lai của liên minh, việc các nhà lãnh đạo EU thống nhất được danh sách các ứng cử viên cho những vị trí lãnh đạo chủ chốt đang trở thành vấn đề cấp bách hơn bao giờ hết bởi đó còn là hình ảnh của khối trong bối cảnh vị thế các nước châu Âu đang ngày càng đi xuống và cuộc cạnh tranh Mỹ - Trung đang nóng lên từng ngày.