Châu Âu lại đi lùi
Song, chính phủ liên minh này lại đang khiến châu Âu lo ngại do 2 đảng này có quan điểm dân túy, chống nhập cư và hoài nghi châu Âu...
Liên minh dân túy - cực hữu và bản “hợp đồng chính phủ”
Quyết định được đưa ra sau khi Tổng thống Sergio Mattarella có các cuộc tham khảo ý kiến với Chủ tịch Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện. Theo báo chí Italy, để đưa ra quyết định trên, Tổng thống Mattarella đã phải cân nhắc rất kỹ lưỡng vì ông Conte đang bị nghi ngờ khai man bằng cấp học ở nước ngoài.
Giáo sư Conte (54 tuổi), vốn là một luật gia, hiện đang là giáo sư luật tại Đại học Florence, và được cho là ít kinh nghiệm chính trị, nhưng trong cuộc tổng tuyển cử vào tháng 3 vừa qua, ông vẫn được M5S giới thiệu trong danh sách tranh cử. Ông được cho là khá nổi tiếng trong lĩnh vực pháp lý và từng cộng tác với nhiều tạp chí học thuật cũng như các trường đại học nước ngoài.
Việc của ông Conte giờ đây sẽ là lên danh sách thành phần nội các của mình, để trình Tổng thống Mattarella phê chuẩn. Tiếp đó, chính phủ mới sẽ phải trải qua các cuộc bỏ phiếu tín nhiệm tại 2 viện của Quốc hội.
Trước đó, giới chức EU cũng tỏ ý quan ngại về thành phần của một chính phủ mới thuộc liên minh M5S-Liên đoàn, trong đó có khả năng nhân vật Paolo Savona sẽ được đề cử làm Bộ trưởng Kinh tế và Tài chính. Đểm chú ý là ông Savona, khi còn giữ chức Bộ trưởng Công nghiệp của Italy từ năm 1993-1994, là người mạnh mẽ phản đối việc ký kết Hiệp ước Maastricht (còn gọi là Hiệp ước thành lập EU), đồng thời coi đồng euro là một “cái lồng của nước Đức”.
Ngoài ra, trong nội dung thỏa thuận của về chương trình làm việc của "chính phủ mới", 2 đảng cũng đã thể hiện rõ quan điểm là muốn đàm phán lại các hiệp định của EU và “ngay lập tức dỡ bỏ các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga”.
Theo báo chí Italy, hai lực lượng nói trên đã nhất trí ký bản “hợp đồng chính phủ” gồm 29 điểm bao gồm các vấn đề kinh tế, xã hội, tài chính, thuế khóa, lao động, hưu trí, nhập cư, quan hệ với EU, quan hệ quốc tế... Sẽ không ngạc nhiên nếu chính phủ mới của ông Conte nhanh chóng lên kế hoạch trục xuất hàng loạt người nhập cư trái phép, giảm thuế và xóa bỏ các biện pháp chi tiêu khắc khổ đươc áp dụng từ nhiều năm qua, một nguyên nhân khiến cử tri Italy bất mãn và dồn phiếu cho 2 đảng nói trên trong cuộc bầu cử vừa qua.
| Ông Giuseppe Conte được giao trách nhiệm thành lập chính phủ liên minh. Ảnh: Al Jazeera. |
Theo tin từ hãng thông tấn ANSA (Italy), “hợp đồng chính phủ” của liên minh này sẽ gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước Italy từ 100 đến 150 tỷ euro trong những năm tới. Có một điều nổi bật nhất trong “hợp đồng chính phủ” nói trên là sáng kiến lập ra một ủy ban được gọi là “ủy ban hòa giải” với nhiệm vụ giải quyết các tranh cãi trong nội bộ chính phủ trong thời gian cầm quyền.
Việc quyết định thành lập một cơ chế mới như ủy ban nói trên cho thấy bản “hợp đồng chính phủ” vừa được ký kết cũng không bảo đảm hết sự nhất trí cần thiết để cầm quyền, do đó cần phải có một tổ chức đứng ra “hòa giải”, nói cách khác là trong suốt thời gian cầm quyền, hai lực lượng dân túy nói trên sẽ vẫn phải tiếp tục phải hiệp thương từng ngày.
EU bất an
Quan điểm của các nhà lãnh đạo mới này khiến nhiều nước EU lo ngại. Một số ý kiến thậm chí còn cho rằng Italy có thể gây ra một cuộc khủng hoảng mới đối với Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) do Italy, dưới sự lãnh đạo của một liên minh cầm quyền hoàn toàn mới có khả năng không tuân thủ các cam kết về nợ công và thâm hụt ngân sách của EU. Hiện tổng nợ công của Italy hiện đã lên tới 2,3 nghìn tỷ euro, đang đứng ở mức khoảng 132% GDP, xếp thứ hai trong Eurozone, chỉ sau Hy Lạp.
Trong khi đó, hiện Italy cũng là nước có tốc độ tăng trưởng kinh tế thấp nhất trong Khu vực đồng euro (Eurozone), dự kiến chỉ đạt 1,4% trong năm nay và 8,3% dân số nước này sống dưới mức nghèo khổ. Việc từ bỏ chính sách thắt chặt chi tiêu chắc chắn sẽ khiến Italy càng ngập sâu trong núi nợ. Ủy viên thương mại EU Cecilia Malmstrom thừa nhận tình hình ở Italy thật đáng lo ngại.
Thêm vào đó, việc một liên minh chống EU thành công khi "hợp lực" với nhau để trở thành lực lượng lãnh đạo tại nền kinh tế lớn thứ ba trong EU, đồng thời là nền công nghiệp thứ hai của châu Âu, đã khiến cả EU lo ngại. Ủy ban châu Âu cảnh cáo Italy cần phải thận trọng khi quốc gia này trở thành nước thành viên sáng lập EU đầu tiên có chính phủ theo quan điểm hoài nghi châu Âu.
Ông Jan von Gerich nhà chiến lược kỳ cựu của Ngân hàng Nordea đánh giá: Với một chính phủ liên minh M5S/LN, mức nợ của Italy có thể “phình to” hơn khi chính phủ mới theo đuổi "giải pháp giảm nợ công là đầu tư và các chính sách mở rộng".
Trong khi M5S đưa ra chính sách hàng đầu là nâng cao thu nhập chung cho người nghèo, ước tính ngốn khoảng 17 tỷ euro (20 tỷ USD) mỗi năm, thì đảng cực hữu LN đưa ra chính sách cắt giảm thuế 15% cho các công ty và cá nhân, đồng nghĩa với việc thu nhập thuế bị giảm đi 80 tỷ euro mỗi năm. Một quan chức cấp cao về hoạch định chính sách của Eurozone nhận định.
“Thực sự là một mối nguy hại khi chính phủ mới, thông qua các chính sách kinh tế vô trách nhiệm của mình, có thể tạo ra giai đoạn mới cho cuộc khủng hoảng tiếp theo của Eurozone”. Giới chức Eurozone lo ngại những người theo chủ nghĩa dân túy sẽ đẩy nước này vào một cuộc khủng hoảng tồi tệ khác.
Các nhà hoạch định chính sách châu Âu còn lo ngại rằng liên minh cầm quyền mới của Italy có thể cản trở quá trình hội nhập sâu rộng hơn của Eurozone. Ngoài ra, các kế hoạch cải cách châu Âu đầy tham vọng của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron có thể sẽ bị “đóng băng” với khả năng hình thành chính phủ liên minh mới của Italy đầy hoài nghi về châu Âu này. Và cũng không loại trừ khả năng Italy muốn rời khỏi EU (Itexit) như nước Anh đang làm.