EU mùa bầu cử: Giới vận động hành lang bủa vây Brussels

Đi dọc các đại lộ chính trong "khu phố châu Âu" của thành phố Brussels, thủ đô nước Bỉ, người ta có thể cảm nhận được sức mạnh qua sự hiện diện của các nhà vận động hành lang tại đây. Ở mỗi dãy phố, mỗi tòa nhà văn phòng ốp kính sáng choang nằm trong phạm vi 1 km xung quanh các tòa nhà trụ sở Ủy ban châu Âu, Hội đồng Liên minh châu Âu và Nghị viện châu Âu, đều có đầy ắp người của các tập đoàn, công ty lớn nhất ở châu Âu, và cả Mỹ.

Có đến hàng ngàn công ty thuộc nhiều ngành nghề khác nhau như công nghệ, ngân hàng, công ty luật, các công ty tư vấn PR và các hiệp hội thương mại đều có mặt tại "khu phố châu Âu" để thuyết phục và gây ảnh hưởng đối với các quy định, các đạo luật điều hành thị trường chung châu Âu, định hình các thỏa thuận, hợp đồng làm ăn và điều chỉnh hoạt động kinh tế, thương mại của một khối 507 triệu dân.

Vận động hành lang ở Brussels hiện nay đã trở thành một ngành công nghiệp dịch vụ trị giá hàng tỉ USD. Theo đánh giá của tổ chức Quan sát Doanh nghiệp châu Âu (Corporate Europe Observatory - CEO), ở Brussels hiện có ít nhất 30.000 người làm nghề vận động hành lang, gần xấp xỉ con số 31.000 nhân viên làm việc trong các cơ quan của châu Âu. Xét về mức độ tập trung số lượng vận động hành lang thì Brussels chỉ đứng sau Washington.

Để tham gia hoạt động tại "khu phố châu Âu", các nhà vận động hành lang phải ký một bản "cam kết minh bạch" do Nghị viện châu Âu và Ủy ban châu Âu phát hành, nhưng không bắt buộc, vì thế vấn đề minh bạch trong các hoạt động của giới vận động hành lang ở Brussels vẫn đang là vấn đề đáng quan tâm.

Các nhà vận động hành lang đã tác động rất mạnh lên việc hoạch định chính sách của Liên minh châu Âu. Theo thống kê của CEO, vận động hành lang ảnh hưởng đến 75% luật pháp của châu Âu. Về nguyên tắc, các nhà vận động hành lang trao thông tin và các lập luận của mình cho các chính khách mà họ cần vận động trong quá trình xây dựng chính sách.

Thủ tướng Anh David Cameron thăm một giàn khoan dầu của Công ty Total. Ngành năng lượng đang vận động quyết liệt nhất ở Brussels.

Trong thực tế, những người vận động hành lang thường tụ tập ở các hành lang của tòa nhà Nghị viện châu Âu để tìm cách tiếp xúc, gặp gỡ các nghị sĩ trong văn phòng làm việc, hoặc hẹn gặp tại một quán bar nổi tiếng với biệt danh "Chuột Mickey" (do kiểu ghế ngồi hình chú chuột Mickey) ở gần đó. Nội dung cuộc nói chuyện chủ yếu là các nhà vận động hành lang bày tỏ các vấn đề bận tâm, sau đó đưa ra các gợi ý sửa đổi luật pháp, quy định. Nghề vận động hành lang ở Brussels đã phát triển rất mạnh, có cả việc phát hành tập sách hướng dẫn thực hành và cả một bộ phim tài liệu (nhan đề "Ai thật sự điều hành EU?").

Làm nghị sĩ ở châu Âu quả thực là một công việc không dễ dàng. Tất nhiên, quyết định cuối cùng vẫn thuộc về các nghị sĩ EU, nhưng với lực lượng vận động áp đảo, sẽ chẳng có ai ngạc nhiên khi chính các nhà vận động hành lang "lèo lái" các quyết định đó.

Roza Thun, một nghị sĩ người Ba Lan kể rằng, khi mới bước chân vào Nghị viện châu Âu cách đây 5 năm, bà cứ tưởng rằng việc làm luật ở đây đơn giản và thẳng thắn. Thế nhưng chỉ mỗi chuyện thảo luận để ban hành quy định thống nhất giá cước điện thoại di động ở các quốc gia trong khối EU cũng đã là một chuyện khó khăn, mà nguyên nhân chính xuất phát từ “nghệ thuật” vận động hành lang của các công ty điện thoại. Sự "thăm viếng" thường xuyên của các nhà vận động hành lang và những lập luận quyết liệt của họ cũng đủ khiến cho một nghị sĩ như bà Thun cảm thấy mệt mỏi và mất khả năng tự quyết các vấn đề.

Một cuộc họp của Nghị viện châu Âu.

Hiện nay, lực lượng vận động hành lang tại Brussels đông đảo nhất thuộc về các doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực năng lượng, thuốc lá và công nghệ cao. Việc vận động hành lang cho ngành năng lượng ở Brussels rất đa dạng, nhắm vào các chính sách về khí thải xe cộ đến năng lượng tái sinh, từ công nghệ thu hồi khí thải carbon đến các kế hoạch mua bán khí thải CO₂.

Vào thời điểm hiện tại, ngành năng lượng châu Âu đang có lực lượng vận động đông đảo nhất. Cuộc khủng hoảng Ukraina khiến cho các công ty năng lượng châu Âu đang muốn EU sửa đổi các quy định nghiêm ngặt về các loại năng lượng thay thế dầu mỏ và khí đốt, về việc tăng nhập khẩu nhiên liệu từ Mỹ và châu Phi, Trung Đông để giảm bớt sự lệ thuộc năng lượng vào Nga.

Thuốc lá và công nghệ cao cũng góp phần "chen lấn" dữ dội chỉ sau ngành năng lượng. Trong 4 tuần lễ vừa qua, khoảng 200 nhà vận động đại diện cho 3 công ty thuốc lá hàng đầu thế giới là Philip Morris International, British American Tobacco và Japan Tobacco đã vận động quyết liệt, chi tiêu hết 3 triệu euro để tác động lên Ủy ban châu Âu, Nghị viện châu Âu sửa đổi làm yếu đi quy định mới ban hành từ tháng 2-2014 về thuốc lá ở châu Âu. Nhưng rồi chiến dịch vận động đã thất bại.

Facebook là công ty công nghệ cao chi tiêu nhiều nhất cho vận động hành lang ở Brussels.

Một thành phần đặc biệt tham gia vào lực lượng vận động hành lang ở Brussels phải kể đến là các nhà ngoại giao hoạt động tại Brussels. Họ bao gồm các nhà ngoại giao của các quốc gia thành viên EU và các nhà ngoại giao nước ngoài có lợi ích ở châu Âu, và họ vận động để tác động châu Âu đưa ra các quyết sách thiên về các lợi ích của quốc gia họ.

Theo giới chuyên môn, hoạt động vận động hành lang hiệu quả nhất ở Brussels tập trung ở những người thường được gọi bằng tiếng lóng là "kẻ giữ rừng trở thành thợ săn", tức là các cựu quan chức cao cấp trong Ủy ban châu Âu, các nhà ngoại giao hoặc cựu nghị sĩ Nghị viện châu Âu đã rời khỏi chức vụ trong các cơ quan châu Âu và chuyển sang làm việc cho các công ty tư nhân. Họ là những người có đầy đủ các ưu điểm để vận động thành công, như các mối quan hệ cũ và những hiểu biết sâu sắc về công việc vận động hành lang. Việc họ chuyển các ưu điểm đó thành lợi thế kiếm tiền là điều tất nhiên