Merrick Garland sẽ trở thành Chánh án Tòa án Tối cao Mỹ?

• Toà án Tối cao Mỹ đứng về phía tù nhân Guantanamo
• Vài nét về tân Chánh án Toà án tối cao Mỹ

Merrick Garland, người có quan điểm ôn hòa, là nhân vật nổi tiếng trong giới pháp lý ở Washington và được đánh giá cao từ thành viên cả 2 đảng Dân chủ và Cộng hòa.

Ông Obama phát biểu tại Vườn hồng Nhà Trắng: “Tôi chọn đề cử một người được đa số công nhận không chỉ là một trong những người có tư duy pháp lý sắc bén nhất nước Mỹ mà còn là người làm việc với tinh thần trách nhiệm cao, khiêm tốn, liêm chính và ưu tú”.

Trong khi đó, các thành viên đảng Cộng hòa tuyên bố không chấp nhận quyết định của Obama mà họ nhấn mạnh người thay thế Scalia phải do tổng thống mới định đoạt.

Một ngày sau khi Antonin Scalia từ trần, các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa dưới sự lãnh đạo của Mitch McConnell phát đi thông điệp rằng họ sẽ không chấp nhận bất cứ đề cử nào của Tổng thống Barack Obama cho vị trí Chánh án Tòa án Tối cao và quyết định phải do tổng thống mới đắc cử đưa ra.

Ngày 4-3, tờ New York Times đưa tin Merrick Garland được chính quyền Obama xem xét chặt chẽ lý lịch để quyết định chọn vào chiếc ghế Chánh án Tòa án Tối cao đang khuyết của Mỹ. Một tuần sau, Garland được đưa vào “danh sách ngắn” của Obama, bao gồm 2 thẩm phán Sri Srnivasan và Paul J. Watford. Cuối cùng, Obama chọn Garland vì cho rằng ông có kinh nghiệm pháp lý liên bang hơn bất cứ người nào được đề cử vào chức vụ Chánh án Tòa án Tối cao trong lịch sử nước Mỹ.

Trước đây, Merrick Garland là thẩm phán Tòa phúc thẩm quận Columbia Circuit từ năm 1997 và là chủ tọa cũng tòa án này từ năm 2013. Vào 2 năm 2009 và 2010, khi đảng Dân chủ còn chiếm đa số, Thượng viện Mỹ phê chuẩn quyết định đề cử 2 nữ thẩm phán cho chiếc ghế Chánh án Tòa án Tối cao là Sonia Sotomayor và Elena Kaga. Trong cả 2 trường hợp, khi phe Dân chủ kiểm soát Thượng viện, ông Obama đều nghĩ đến Garland. Phản ứng trước quyết định của Obama, thẩm phán Garland phát biểu “đó là danh dự cho cuộc đời tôi”.

Trong bài diễn văn tại Vườn hồng, Obama nhấn mạnh Garland từng làm thư ký cho 2 thẩm phán được chỉ định bởi Tổng thống Dwight D. Eisenhower và giữ chức vụ công tố viên liên bang dưới thời Tổng thống George H. W. Bush. Khi giữ vai trò luật sư trợ lý Bộ Tư pháp Mỹ, Garland tham gia vào một trong những vụ án nổi tiếng - truy tố Thị trưởng Washington lúc đó là Marion Barry vì tội liên quan đến ma túy năm 1990.

Trong vụ đánh bom tòa nhà liên bang Alfred P. Murrah tại trung tâm thành phố Oklahoma ngày 19-4-1995 giết chết 168 người, Garland cùng sát cánh với Bộ Tư pháp Mỹ trong cuộc điều tra phức tạp này.

Merrick Garland bắt đầu nghề luật sư của mình với vị trí thư ký cho thẩm phán William Brennan trước khi làm việc cho công ty luật tư nhân Arnod & Porter và sau đó trở thành công tố viên liên bang trong Bộ Tư pháp Mỹ. Garland được Thượng viện Mỹ phê chuẩn cho vị trí thẩm phán Tòa phúc thẩm quận Columbia Circuit năm 1997 với 76 phiếu ủng hộ - trong đó 32 phiếu là của thành viên đảng Cộng hòa - và 23 phiếu chống. Garland làm việc ở Tòa phúc thẩm quận Columbia Citcuit trong suốt 19 năm.

Theo các đồng nghiệp cũ, Garland nổi tiếng là người làm việc trong văn phòng tòa án với thời gian dài nhất - từ 10 đến 12 giờ/ngày. Garland chào đời năm 1952 trong gia đình Do Thái ở thành phố Chicago miền bắc bang Illinois. Mẹ của Garland là giám đốc dịch vụ tự nguyện của Hội đồng Người cao tuổi Do Thái ở Chicago, còn cha ông điều hành doanh nghiệp quảng cáo nhỏ Garland Advertising trong cùng thành phố.

Garland tốt nghiệp Trường Luật Havard năm 1977. Garland cũng là tác giả một số bài báo về luật chống độc quyền đăng trên 2 tờ Havard Law Review và Yale Law Journal. Garland và vợ, Lynn, cưới nhau năm 1987 và có 2 con gái là Rebecca và Jessica - cả hai đều tốt nghiệp Đại học Yale danh tiếng của nước Mỹ.

Mới đây, 5 thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa - bao gồm Jeff Flake trong Ủy ban Tư pháp Thượng viện và Susan Collins - đã đồng ý gặp Merrick Garland. Trong bầu không khí chính trị đang nóng lên bởi cuộc tranh cử tổng thống Mỹ, Garland có lẽ là cơ hội tốt nhất của Obama để bổ khuyết cho chiếc ghế Chánh án Tòa án Tối cao trước khi ông rời khỏi Nhà Trắng.

Stephen Vladeck, giáo sư Trường Luật Đại học American và chuyên gia về Tòa án Tối cao viết trong một email gửi đến tờ Monitor: “Căn cứ vào tuổi tác, kinh nghiệm pháp lý và công tố, chủ trương ôn hòa cùng với các đặc tính khác của Garland, ông là người được chỉ định không thể bị chống đối về mặt phẩm chất và đạo đức”.

Trong phát biểu ngắn của mình tại Vườn hồng, Merrick Garland mô tả một cách xúc động nghề nghiệp công tố viên và thẩm phán của ông, đồng thời tuyên bố “trung thành với hiến pháp và luật pháp là nền tảng cho sự nghiệp của tôi”. Garland khẳng định nếu được Thượng viện phê chuẩn, ông hứa sẽ tiếp tục cống hiến cho hệ thống tư pháp nước Mỹ.