Mexico: Ông AMLO tiếp tục duy trì đa số trong Hạ viện

• Hơn 90 chính trị gia Mexico bị giết trước bầu cử
• Mexico: Ông AMLO giữa "cơn bão" nữ quyền
• Tổng thống Mexico vẫn lạc quan dù nhiễm COVID-19

Hài lòng

Phát biểu trước báo giới hôm 7-6, ông AMLO luôn miệng nói “Tốt, tốt, tốt” và hoan nghênh kết quả bầu cử vừa được công bố. Trước đó, hôm 6-6, cử tri Mexico đã bất chấp đại dịch COVID-19 đi bỏ phiếu để bầu 500 đại biểu hạ viện, bầu thống đốc ở 15 trên 32 bang, bầu hàng trăm thị trưởng và nhà lập pháp địa phương. Cử tri Mexico đã thể hiện quan điểm rõ ràng, tiếp tục quay lưng với phe đối lập bảo thủ, hữu khuynh, dù chưa thể trao cho ông AMLO thế đa số tuyệt đối (2/3 số ghế) trong hạ viện. Morena và đảng Công nhân - đồng minh lâu năm của ông AMLO - được dự đoán sẽ giành từ 260 đến 292 trên tổng số 500 ghế tại hạ viện và sẽ cần hơn 40 ghế của đảng Xanh để chiếm đa số tuyệt đối.

Mặc dù vậy, với thế đa số, ông AMLO vẫn có thể thông qua các chính sách kinh tế, xã hội đặt người nghèo lên trên hết, chống tham nhũng và tội phạm có tổ chức, như lời hứa khi ông đắc cử tổng thống năm 2018. Tuy nhiên, không đạt thế đa số tuyệt đối, những vấn đề lớn như dẹp bỏ các cải cách mở cửa lĩnh vực năng lượng cho đầu tư tư nhân và cải tổ mạnh mẽ các tổ chức tự chủ - bao gồm cả cơ quan bầu cử quốc gia vốn bị ông AMLO chỉ trích là một bộ máy quan liêu đông đúc và cồng kềnh. Mặc dù ông AMLO vẫn nhận được tỉ lệ ủng hộ khoảng 60% nhưng các cuộc thăm dò cho thấy có một lượng cử tri đánh giá không cao cách ông xử lý đối với nền kinh tế, an ninh và đại dịch COVID-19. Người ta cho rằng vì cách tiếp cận không tốt của ông nên Mexico có số ca mắc và tử vong cao.

Còn những người ủng hộ cho biết họ đánh giá cao các hành động như các chương trình chi trả tiền mặt cho người cao tuổi và sinh viên và tăng mức lương tối thiểu, cũng như về tính cách cá nhân ông AMLO.

Vấn đề lớn nhất là tội phạm

An ninh là vấn đề đau đầu nhất của ông AMLO. Trong suốt chiến dịch tranh cử bắt đầu từ tháng 4-2021, đã có ít nhất 36 ứng cử viên thuộc các đảng phái khác nhau bị sát hại bởi bàn tay tội phạm có tổ chức. Không có vụ nào được điều tra rõ ràng về mọi thứ, từ hung thủ đến động cơ, mục đích,... “Khi bạn tham gia vào chính trị, bạn biết có thể có hậu quả nhưng không bao giờ đến mức độ này” - José Alberto Alonso, một ứng cử viên 36 tuổi tranh cử thị trưởng ở khu nghỉ mát bãi biển Acapulco của Mexico, nói trên giường bệnh sau khi thoát chềt trong một vụ ám sát.

Các nhà chức trách Mexico đã ghi lại 398 lời đe dọa hoặc tấn công các ứng cử viên. Phần lớn bạo lực xảy ra ở các bang như Guerrero, phía Nam thủ đô Mexico City, nơi nhiều phe nhóm tội phạm tranh giành buôn bán cây thuốc phiện và tổ chức các vụ tống tiền và bắt cóc ở Acapulco. Rất ít trường hợp được giải quyết, mặc dù chính phủ liên bang đã cung cấp sự bảo vệ cho các ứng cử viên ở những nơi khó khăn của đất nước.

Falko Ernst, nhà phân tích cấp cao của Mexico cho tổ chức International Crisis Group cho biết: “Các nhóm tội phạm đã rút ra bài học trong vài năm qua rằng bất kể chúng làm gì - kể cả giết ứng viên hay tấn công các cơ sở công lập - đều không gánh chịu hậu quả gì. Hiệu quả hoạt động của các cơ quan tư pháp Mexico trong việc giải quyết các vụ sát hại chính trị gia chỉ là con số 0. Điều đó khiến bọn tội phạm có động lực lớn để giết người”.

Nhiều cuộc tấn công nhắm vào các ứng cử viên tranh cử chính quyền địa phương khi các nhóm tội phạm tìm cách tăng cường kiểm soát lãnh thổ. Chiến dịch vận động đã bị đình chỉ ở hàng chục thành phố trên khắp đất nước do bạo lực. Đảng Morena cầm quyền đã ngừng chiến dịch vận động tranh cử ở phần phía Nam của bang Mexico - khu vực đông dân nhất đất nước, bao quanh Mexico City - sau một cuộc phục kích vào tháng 3-2021 giết chết 13 sĩ quan cảnh sát. Mario Delgado, Chủ tịch đảng Morena đã viết trên Twitter hôm 4-6 rằng ông và 2 chính trị gia khác đã bị các tay súng chặn đường ở bang Tamaulipas, một điểm nóng của tội phạm có tổ chức.

Isaac Monroy, đại biểu của đảng Morena ở bang Mexico cho biết: “Có một số thành phố nơi bạn vận động tranh cử nhưng không thể nói về các vấn đề của thành phố, những thành phố khác thì bạn có thể đưa một nhóm vận động vào nhưng không thể tổ chức các cuộc biểu tình. Các cuộc tấn công đã trở nên trơ trẽn. Đầu tháng 5, một cựu công tố viên nhà nước đã bị bắn trên đường phố khi đang vận động tranh cử thị trưởng ở miền Bắc Sonora.

Hôm 1-6, ứng cử viên Alma Barragán đã bị giết khi đang tổ chức một cuộc vận động ở bang Guanajuato. Tổng thống AMLO nói rằng chính phủ của ông đang bảo vệ các ứng cử viên. Nhưng, ông cũng cáo buộc các phương tiện truyền thông giật gân các vụ giết người để làm bôi xấu chính phủ của ông. Các nhóm tội phạm thường đưa ra cho quan chức sự lựa chọn nhận hối lộ của chúng hoặc đối mặt với cái chết. Ramón Bernal García, một cựu thám tử điều hành nhóm Fuerza por México gần Mexico City, cho biết: “Có rất nhiều vụ tống tiền và những người từ chối thường có kết quả thê thảm như thế này.

Liệu rằng, với kết quả tiếp tục duy trì thế đa số, ông AMLO sẽ mạnh tay hơn để giải quyết đến nơi đến chốn vấn đề tội phạm và bạo lực ở Mexico nhưng cũng tiếp tục chần chừ để kéo dài các vụ giết chóc do bàn tay tội phạm có tổ chức gây ra. Câu trả lời nằm ở những ngày tháng tiếp theo trong nhiệm kỳ tổng thống của ông.