Muhammadu Buhari - "Vũ khí" chống khủng bố của Nigeria?

Chiến dịch tranh cử tổng thống giữa ông Buhari và đương kim Tổng thống Goodluck Jonathan diễn ra trong bối cảnh Boko Haram tăng cường các vụ đánh bom liều chết, tấn công, bắt cóc bừa bãi nhằm vào dân thường vô tội Nigeria. Nhóm này đã chiếm một phần lãnh thổ rộng lớn ở Đông Bắc Nigeria và gây ra cái chết của 10.000 người trong năm 2014.

Sự tàn bạo của Boko Haram khiến chúng trở thành một tâm điểm trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm nay, trong đó cả hai ứng cử viên đều cam kết chống Boko Haram.

Ông Buhari cho rằng chính phủ của ông Jonathan đã không dồn đủ nguồn lực, công sức để đối phó với Boko Haram, đặc biệt là khi họ không thể tìm ra được mấy trăm nữ sinh bị nhóm này bắt cóc từ đầu năm 2014. Ông cáo buộc đối thủ để cho phần lớn nguồn ngân sách 6 tỉ USD của quân đội chảy vào túi của các quan tham, thay vì dùng để huấn luyện binh sĩ, mua thêm vũ khí.

Ông cáo buộc Chính phủ Nigeria đã tạo đất cho Boko Haram lộng hành và ngày càng phát triển vì áp dụng những chính sách thiên vị người Thiên Chúa giáo ở miền Nam, hắt hủi người Hồi giáo ở miền Bắc. Sự hắt hủi đó khiến người Hồi giáo tỏ ra thông cảm với Boko Haram và khiến cho nhóm khủng bố này ngày càng bành trướng.

Cáo buộc mà ông Buhari đưa ra nhằm gửi một thông điệp đến cử tri Nigeria rằng nếu họ bầu cho ông, ông sẽ làm hoàn toàn ngược lại và có thể xử lý Boko Haram. Điều này là khả thi vì bản thân ông Buhari là người Hồi giáo ở miền Bắc, dễ thu hút được tình cảm của cộng đồng người phản đối ông Jonathan ở đây.

Nếu ông Buhari có thể xoa dịu sự thù hận của người Hồi giáo miền Bắc, người dân ở đây sẽ không còn cảm thấy bị yếu thế so với người Thiên Chúa giáo ở miền Nam và có thể sẽ không dung túng cho hành động cực đoan của Boko Haram nữa. Vì những điều đó, ông Buhari có tiềm năng nhổ tận gốc Boko Haram.

Ông Buhari đã từng là người đứng đầu Nigeria từ năm 1983 đến 1985. Ông đã lật đổ chính phủ lúc bấy giờ trong một cuộc đảo chính không đổ máu rồi bản thân ông sau đó lại bị đảo chính. Khi Nigeria chuyển mình từ chế độ quân sự độc tài sang nền dân chủ năm 1999, tướng về hưu Buhari lại nhiều lần xuất trận trên chính trường nhưng đều không thành công. Ông đã tranh cử và thất bại sít sao trong cả 3 cuộc bầu cử tổng thống Nigeria trong 16 năm qua. Và ngày 28/3 tới là cuộc chiến thứ 4 của ông.

Không chỉ có lợi thế là một ứng cử viên Hồi giáo, ông Buhari từ lâu nổi tiếng là một chính trị gia liêm khiết, trung thực, giản dị và không tham nhũng. Trong thời gian lãnh đạo Nigeria trong những năm 80, ông Buhari đã dốc sức trong cuộc chiến chống tham nhũng mà nhà sử học và chuyên gia lịch sử Nigeria Max Siollun ví là "chưa từng có tiền lệ, chưa từng ai chứng kiến điều gì như thế". Chính một phần vì phẩm chất này đã dẫn tới sự sụp đổ của ông Buhari khi ông cầm quyền.

Lối sống giản dị của ông Buhari cũng được nhiều người dân Nigeria biết tới. Cuộc sống của ông khác rất xa với tầng lớp quân đội và chính trị thượng lưu ở Nigeria. Trong khi các tướng lĩnh khác là triệu phú khi về hưu thì tướng Buhari vẫn sống một cách đơn giản, tiết kiệm. Lối sống này đã được cựu Đại sứ Mỹ tại Nigeria John Campbell mục sở thị trong vài lần tới thăm nhà riêng của ông Buhari.

John Campbell nói với kênh NBC News: "Điều khiến tôi ấn tượng nhất là, ở một xã hội Nigeria khi mà càng nhiều của cải càng tốt và thừa mứa là tốt nhất, ông Buhari lại sống rất giản dị". Nhà của ông Buhari đối lập với nhà của các nhân vật nổi tiếng ở Nigeria khi mà chúng không phải là một cung điện. Ông Buhari đích thân ra mở cửa và trong nhà không thấy bóng dáng người giúp việc nào.

Thời cầm quyền ngắn ngủi, ông Buhari đã đưa ra chương trình "Cuộc chiến chống vô kỷ luật", trong đó các hạ sĩ quan Nigeria được triển khai tại các cơ quan công quyền để phạt những công chức, viên chức đi làm muộn, trốn làm bằng cách bắt họ phải tập thể dục "mệt nghỉ". Ông Siollun nhận xét: "Ông ấy là một người chấp hành kỷ luật nghiêm ngặt, một tướng quân đội điển hình, rất cương quyết, mạnh mẽ".

Tuổi đã cao nhưng sức khỏe của ứng cử viên tổng thống Buhari dường như rất tuyệt vời và ông lúc nào cũng xuất hiện trong phong thái cực kỳ tốt. Đây là một điều khiến ông thu hút người dân Nigeria.

Dù vậy, việc ông Buhari được liên minh đối lập Nigeria "All Progressives Congress” trao cho tấm vé ứng cử viên tổng thống cũng là một bất ngờ ở Nigeria. Nếu thành công, ông Buhari sẽ là người đầu tiên thuộc phe đối lập chiến thắng bầu cử ở Nigeria. Nhưng cùng với thành công đầu tiên đó, ông sẽ nhanh chóng phải đối mặt với thực tế là sẽ không dễ dàng có thể đoàn kết được liên minh của mình và điều hành đất nước theo đúng ý mình.

Trước khi ông Buhari chạm tay vào chiến thắng, nhiều nhà phân tích vẫn cho rằng ông còn nhiều thách thức phải vượt qua. Cũng như nhiều nhà lãnh đạo Nigeria trong những năm 80 - thời điểm giá dầu sụt giảm mạnh, ông Buhari không có thành tích gì về kinh tế. Do đó, ông phải làm sao để cử tri tin tưởng mình có khả năng vực dậy kinh tế Nigeria. Ông còn phải vượt qua cáo buộc rằng nếu trở thành tổng thống, ông sẽ áp dụng Luật Hồi giáo nghiêm khắc trên cả nước, thay vì chỉ 12 bang trên 36 bang như hiện nay. Dù cáo buộc này không có mấy căn cứ nhưng cũng có thể ảnh hưởng tới uy tín của ông nếu ông không nhạy cảm về tôn giáo.

Trong khi cuộc bầu cử còn không xa, theo các cuộc điều tra dư luận mới nhất, hai ứng cử viên tổng thống đều tỏ ra ngang sức trong cuộc chạy đua. Nhưng dù ai là người chiến thắng thì thách thức lớn nhất với họ vẫn là Boko Haram.