Mỹ: Vị Chủ tịch Hạ viện bất đắc dĩ
"Đây không phải là công việc mà tôi từng mong muốn hoặc theo đuổi" - ông Ryan, phát biểu sau khi được chọn làm Chủ tịch Hạ viện miễn cưỡng đầu tiên trong lịch sử hiện đại của Mỹ.
Sở dĩ có chuyện lạ đời như vậy là có nguyên do của nó. Đảng Cộng hòa đang chiếm đa số tại Hạ viện. Nhưng bản thân phe này lại bị chia năm xẻ bảy và đây chính là lý do khiến ông Boehner chẳng còn tha thiết. Quyết định từ chức của Chủ tịch Hạ viện đương nhiên là một quyết định quan trọng, nhưng trong trường hợp của ông Boehner, đó chẳng phải là điều quá ngạc nhiên.
Ngay từ ngày đầu năm 2010 khi được chọn để nắm giữ vai trò điều khiển ngành lập pháp - kể cả sau cuộc bầu cử năm 2014 giúp đảng Cộng hòa nắm đa số Thượng viện lẫn Hạ viện, ông Boehner luôn phải đối phó với sự chống đối đến từ chính các vị nghị sĩ thuộc nhóm Tea Party cùng đảng, những người lớn tiếng chỉ trích ông "đi sát với chính sách của phe Dân chủ thay vì phải bảo vệ lập trường bảo thủ và uy thế của đảng Cộng hòa".
Những chuyện đấu đá nội bộ khiến ông ngày thêm nản lòng, đặc biệt trước tin đầu tháng 11 này, nhóm Tea Party sẽ tổ chức bầu cử lại để tìm cách loại trừ ông khiến ông không còn hăng hái làm việc như trước. Theo lời Chánh Văn phòng Mike Sommers: "John Boehner có đủ phiếu ủng hộ để vượt qua sóng gió, nhưng tôi thấy rõ ông ấy ngày một chán nản hơn, không muốn thấy cuộc bỏ phiếu nội bộ này xảy ra, và đó chính là một trong những nguyên nhân khiến ông đột ngột quyết định từ chức".
| Tân Chủ tịch Hạ viện Mỹ Paul Ryan. |
Phát biểu trong cuộc họp báo khi thông báo từ chức, ông Boehner nói rằng, sau 25 năm trời phục vụ trong vai trò một dân biểu và sau 5 năm giữ vai trò Chủ tịch Hạ viện, ông thấy đã tới lúc "nên để cho đảng chọn người mới thay thế vào vị trí của tôi". Ông cũng khéo léo nhìn nhận sự chống đối của nhóm Tea Party là một trong những lý do khiến ông quyết định từ giã chính trường, bảo rằng ông không muốn thấy cuộc bỏ phiếu loại ông ra khỏi vị trí lãnh đạo xảy ra, vì "chỉ gây ảnh hưởng bất lợi cho Quốc hội".
Trong 5 năm ở cương vị Chủ tịch Hạ viện, ít nhất 2 lần ông đã đạt được thỏa thuận với Tổng thống Barack Obama (thuộc đảng Dân chủ) về ngân sách, nhưng cả 2 lần đó đều không thực hiện được vì gặp sự chống đối của những thành viên cùng đảng. Tin hành lang cho biết, có lần Tổng thống Mỹ bực dọc nói với ông: "Tôi tưởng mọi chuyện xong xuôi, thỏa thuận giữa tôi và ông đã xong, phần còn lại là trách nhiệm của ông thì ông làm không tròn".
Tin từ văn phòng ông thì cho hay, ông rất muốn làm điều đã cam kết với Tổng thống, nhưng sau khi rời Nhà Trắng về lại Quốc hội để trình bày với mọi người "thì gặp phải sự chống đối mạnh mẽ, phe bảo thủ nhất mực cho rằng ông đã đi quá đà, nhượng bộ bên Dân chủ". Từ đó căng thẳng giữa ông và Tổng thống ngày một tăng, đồng thời sự rạn nứt trong nội bộ đảng Cộng hòa cũng ngày một rõ rệt hơn, cá nhân ông dù cố gắng tới đâu cũng không thể hàn gắn được.
Sau khi từ chức, ông Boehner đã đề xuất người phó của ông là dân biểu Kevin McCarthy lên thay. Nhưng vào phút chót, ông McCarthy lại rút lui không lý do khiến đảng Cộng hòa phải hoãn cuộc bỏ phiếu tới ngày 29/10. Từ đó có thể cho thấy không có ai trong phe Cộng hòa muốn ôm cái chức vụ như "của nợ" này. May sao có Paul Ryan "liều mình" cứu đảng. Có lẽ vì ông là người trẻ, 45 tuổi, nên còn nhiều nhiệt huyết để cống hiến.
Ryan không phải là người xa lạ đối với người dân Mỹ vì ông từng là ứng cử viên phó tổng thống của đảng Cộng hòa vào năm 2012. Và ông cũng không lạ gì với những hoạt động của Quốc hội, là đồng tác giả của một thỏa thuận tài chính năm 2013 với đảng Dân chủ nhằm hạn chế chi tiêu liên bang cho đến nay.
Trẻ tuổi, diện mạo ưa nhìn và nói năng lưu loát, ông Ryan ủng hộ những nguyên tắc cơ bản của đảng Cộng hòa trong khi thể hiện sự lạc quan, chân thành và không có ác ý. "Tôi vẫn nghĩ chúng ta là một đất nước tiên phong với những người xuất chúng và một nền cộng hòa rõ ràng xứng đáng để ta đấu tranh vì nó. Chưa phải là quá muộn để cứu lấy tư tưởng Mỹ, nhưng chúng ta đang gần hết thời gian" - ông Ryan phát biểu hồi tuần trước.
"Đừng lầm tưởng: tôi tin rằng những ý tưởng và nguyên tắc của hệ tư tưởng bảo thủ lấy kết quả làm định hướng và hợp với lẽ thường là chìa khóa hướng đến một tương lai tốt hơn, một tương lai mà tất cả con chiên của Chúa sẽ có vị thế tốt đẹp hơn so với hiện nay" - ông Ryan nói thêm.
Sự đùn đẩy và chối bỏ của các dân biểu Cộng hòa đối với chức Chủ tịch là vì những khó khăn trong đảng này đang phải đối mặt. Và giờ đây trách nhiệm của ông Ryan mà phe Cộng hòa cực bảo thủ yêu cầu là một sự chống đối vô hạn định đối với nghị trình của Tổng thống Barack Obama và tập trung vào việc thu nhỏ chính phủ bằng mọi giá.
Theo giới quan sát, đối với Ryan, việc này có lẽ không khó bằng việc phải hàn gắn những rạn nứt trong nội bộ đảng Cộng hòa. Như thấy trước được điều đó, trong phát biểu sau khi được bầu làm Chủ tịch Hạ viện, ông Ryan nói: "Viện này đang có trục trặc. Chúng ta không giải quyết các vấn đề, lại còn làm tăng thêm các vấn đề".