Nhìn lại năm đầu nhiệm kỳ hai của Tổng thống Barack Obama: Thua nhiều, thắng ít

Với Tổng thống Obama, 2013 là một năm rất khó khăn. Trong vòng 12 tháng qua, Tổng thống Mỹ đã phải chuyển sang hai thái cực đối lập nhau, từ niềm vui vỡ tràn vì tái đắc cử nhiệm kỳ thứ hai sang tâm trạng cay đắng khi phải đối mặt với liên tiếp thất bại này đến thất bại khác.

Và trong năm cầm quyền đầu tiên ở nhiệm kỳ mới, ông chủ Nhà Trắng hầu như không đạt được bất kỳ điều gì ông mong muốn hay hứa hẹn.

Năm cũ thua nhiều, thắng ít

Có lẽ ông Obama vẫn chưa thể quên được niềm vui vỡ òa khi đứng nhìn hàng nghìn người ủng hộ chật kín khu vực McCormick Place vào thời điểm 12 giờ 38 phút ngày 7/11/2012. Ngay ở đó, tại quê hương Chicago, ông Obama đã giành chiến thắng, trở thành Tổng thống đương nhiệm thứ 15 đắc cử nhiệm kỳ hai. Dường như không có một chút khoe khoang, khoác lác nào khi ông tuyên bố trước đám đông đang hò reo phía dưới rằng nước Mỹ đã "bỏ phiếu cho hành động chứ không phải chính trị như thường lệ".

Thế nhưng, một năm sau khi đang ở Washington, Tổng thống lại chứng kiến liên tiếp những bước thụt lùi và không còn chắc chắn rằng ông đang nhìn thấy bất kỳ thứ gì ngoài chính trị thông thường. Ông Obama từng nghĩ rằng có thể tránh hầu hết được cạm bẫy ở nhiệm kỳ hai.

Tuy nhiên, trên thực tế, ông chủ Nhà Trắng lại đang phải trải qua một trong những thời kỳ khó khăn nhất trong nhiệm kỳ thứ hai. Những rắc rối đã ập đến với ông chỉ chưa đầy 24 giờ sau bài phát biểu chiến thắng này. Khi đó, tân Tổng thống Obama biết tin Giám đốc CIA David Petraeus phải đệ đơn từ chức vì lý do ngoại tình.

Trước khi tháng 11 kết thúc, các nhà điều tra do đảng Cộng hòa dẫn đầu đã phanh phui được nhiều sai lầm mà chính quyền Mỹ mắc phải trong vụ tấn công Đại sứ quán Mỹ ở Benghazi và nạn nhân lớn nhất của vụ việc là bà Susan Rice đã buộc phải rút tên mình khỏi vị trí ứng cử viên chức Ngoại trưởng.

Ít lâu sau, ông Obama lại tiếp tục đón nhận một tin sét đánh vào ngày 14/12/2012. Một kẻ sát nhân đã khiến cả nước Mỹ rúng động khi xả súng giết chết 20 trẻ em và 6 người lớn tại một trường tiểu học ở Newtown, bang Connecticut. Sau vụ thảm sát kinh hoàng này, dù hết sức vận động, thuyết phục Quốc hội nhưng cuối cùng Tổng thống Obama đành bất lực và không thể thông qua được đạo luật nhằm kiểm soát súng ống một cách nghiêm ngặt hơn.

Bước sang năm 2013, tình hình vẫn chưa thể sáng sủa hơn. Trong tháng 3 và 4, các nghị sĩ đảng Cộng hòa lật lại những chuyện cũ và "hành" ông Obama một trận tơi tả về vấn đề Benghazi. Tiếp đó, vào tháng 5, ông Obama phát hiện Cơ quan Thuế vụ Mỹ đã giám sát một cách không thích hợp những nhóm bảo thủ, đặt chính vị tổng thống vào tình thế phải lên tiếng biện hộ.

Rất nhanh chóng, Tổng thống Obama lãnh nguyên "một cái tát" từ cựu kỹ thuật viên CIA Edward Snowden sau vụ gây rò rỉ những thông tin cực kỳ nhạy cảm và gây khó xử cho Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ hồi tháng 6. Sang tháng 7, Snowden xin tị nạn chính trị ở Nga, dẫn tới việc ông Obama buộc lòng phải hủy bỏ cuộc gặp thượng đỉnh với Tổng thống Vladimir Putin - đúng thời điểm ông đang phải trông chờ vào sự giúp đỡ của nhà lãnh đạo Nga để cứu một bàn thua trong thấy tại Quốc hội về vấn đề Syria.

Uy tín của ông Obama theo đó suy giảm nghiêm trọng, khiến Tổng thống Mỹ lâm vào cảnh khó ăn khó nói với nhiều đồng nhiệm từng bị Mỹ nghe trộm, từ Thủ tướng Đức Angela Merkel cho đến Tổng thống Brazil Dilma Russeff.

Vố đau lớn nhất đối với Tổng thống Mỹ có lẽ là bước đầu trầy trật của việc áp dụng đạo luật cải tổ hệ thống bảo hiểm y tế Obamacare mà ông ra sức bảo vệ. Ngay ngày đầu tiên khai trương hôm 1/10/2013, cổng thông tin HealthCare.gov trên nguyên tắc là nhằm cung cấp bảo hiểm y tế cho 30 triệu người Mỹ hiện không được bảo hiểm, đã bị trục trặc đáng kể, buộc chính quyền phải khẩn cấp chữa cháy.

Ngoài ra, hàng ngàn người Mỹ đã nhận ra rằng hệ thống mới sẽ buộc họ phải từ bỏ bảo hiểm hiện tại, với hệ quả là chi phí đóng góp sẽ gia tăng, trái với cam kết mà Tổng thống Obama từng đưa ra từ năm 2009 nói rằng, tiền đóng bảo hiểm của mỗi người sẽ không tăng. Mới đây, ông chủ Nhà Trắng đã phải thừa nhận đây là sai lầm lớn nhất trong năm, và đưa ra lời xin lỗi những người dân Mỹ bị hủy hợp đồng bảo hiểm y tế vì đạo luật cải cách y tế của ông.

Niềm tin dần suy giảm

Giới phân tích cho rằng "sự thành công giới hạn" trong năm 2013 có nguyên nhân chủ yếu là do các bế tắc đảng phái tại Quốc hội cũng như một số sai lầm của cá nhân Tổng thống. Cuộc đấu đá quyền lực không khoan nhượng kéo dài giữa đảng Cộng hòa nắm đa số ghế tại Hạ viện với phe Dân chủ khống chế Thượng viện đã dẫn tới hệ quả là Quốc hội khóa 113 hiện nay của Mỹ bị đánh giá là hoạt động kém hiệu quả nhất trong lịch sử.

Kể từ khi đi vào hoạt động sau cuộc tổng tuyển cử vào tháng 11/2012 đến nay, Quốc hội khóa 113 của Mỹ mới chỉ thông qua và đưa được 55 đạo luật vào thực thi, ít hơn 7 đạo luật so với cùng kỳ của Quốc hội khóa 112. Số lượng đạo luật được thông qua trong một năm này là ít chưa từng có trong lịch sử ngành lập pháp Mỹ. Hiệu quả hoạt động thấp đã làm uy tín của Quốc hội khóa 113 giảm xuống mức thấp chưa từng có, khi ở thời điểm hiện nay, chỉ còn 9% người dân ủng hộ.--PageBreak--

Từ lâu, Tổng thống Obama đang âm thầm bị lôi vào một cuộc chiến với đảng Cộng hòa. Ông chủ Nhà Trắng từng tuyên bố đầy lạc quan rằng chiến thắng của ông "có thể phá vỡ cơn sốt" của những người Cộng hòa - lực lượng tuyên bố mục tiêu tối cao của họ là không để ông Obama tái đắc cử nhiệm kỳ hai.

Trong cuộc trả lời phỏng vấn Đài CNBC gần đây, ông Obama tiếp tục suy nghĩ đa số người Cộng hòa ở trên khắp nước Mỹ muốn làm việc với ông. Tuy nhiên, ông thừa nhận rằng, đảng viên Cộng hòa ở Washington không thể hòa hợp với ông, và rất khó để "chiều lòng".

Hệ quả tất yếu là Tổng thống Obama đã phải kỷ niệm một năm cầm quyền nhiệm kỳ hai ở tình thế tỉ lệ ủng hộ ông đang sụt giảm ở mức thấp kỷ lục. Theo kết quả một cuộc thăm dò dư luận mới nhất của tờ WashingtonPost, ông Obama chỉ nhận được 39% số phiếu ủng hộ, chỉ hơn một điểm so với thời kỳ tồi tệ nhất của ông hồi tháng 10/2011. Hầu hết những người phản đối Tổng thống không nhất trí với cách ông xử lý vấn đề nhập cư, chính sách đối ngoại, y tế và kinh tế - các lĩnh vực được coi là ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự nhiệm kỳ hai của ông chủ Nhà Trắng.

Một số nhà phân tích chính trị đã so sánh nhiệm kỳ hai của ông Obama với nhiệm kỳ hai đầy "thảm họa" của cựu Tổng thống George W. Bush. Trong "Thông điệp Liên bang" đầu năm tới đây, chắc chắn ông chủ Nhà Trắng sẽ kêu gọi và khởi động lại việc kéo chương trình nghị sự trở lại đúng lộ trình. Nếu như năm 2014 không là "một năm đột phá" như điều ông Obama mong muốn, tỷ lệ ủng hộ của người dân Mỹ dành cho vị tổng thống này sẽ tiếp tục sụt giảm.

Năm 2014 sẽ khởi đầu tốt đẹp hơn?

Rõ ràng, 12 tháng vừa rồi là khoảng thời gian đáng buồn cho Tổng thống Barack Obama. Tuy vậy, nhiều nhà phân tích tin rằng, ông vẫn còn cơ hội để có thể khôi phục niềm tin và uy tín trong lòng người dân Mỹ.

Cũng phải công nhận rằng trong năm 2013, Tổng thống Obama đã ghi được một vài thành công, dù khiêm tốn.  Trước hết là lần đầu tiên từ năm 2009 đến nay, ông có thể yên tâm đi nghỉ lễ cuối năm mà không phải canh cánh lo ngại về một vụ khủng hoảng ngân sách hoặc tài chính. Hai đảng Cộng hòa và Dân chủ trong Quốc hội, sau một năm bất hòa, rốt cuộc đã đạt được thỏa hiệp về chi tiêu và thu nhập công cho hai năm tới, trong bối cảnh thất nghiệp đang giảm, kinh tế có dấu hiệu phục hồi.

Trong lĩnh vực đối ngoại, ông Obama có thể tự hào về sự cải thiện rõ nét trong quan hệ giữa Mỹ và Iran. Bên lề khóa họp của Liên Hiệp Quốc vào tháng 9 vừa qua, Tổng thống Iran Hassan Rohani vừa đắc cử đã nói chuyện qua điện thoại với ông Obama, mở ra triển vọng có được giải pháp lâu dài cho vấn đề chương trình hạt nhân Iran.

Tuần trước, Tổng thống Mỹ cũng bày tỏ sự lạc quan về kinh tế Mỹ trong năm 2014, với hy vọng sẽ khỏa lấp những thất bại trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai. Theo ông Obama, bộ luật thuế sau khi sửa đổi đã trở nên công bằng hơn, tình hình tài chính vững chắc hơn. Lần đầu tiên trong gần hai thập niên, lượng dầu của Mỹ sản xuất trong nước cao hơn lượng dầu nhập khẩu, đồng nghĩa với việc chiến lược năng lượng mới đã giúp chi phí năng lượng thấp hơn.

"Chúng ta tiến gần năm mới với một nền kinh tế mạnh hơn so với hồi đầu năm nay. Tôi tin tưởng vững chắc rằng năm 2014 có thể là một năm đột phá cho nước Mỹ", ông Obama chia sẻ tại buổi họp báo.

Trên thực tế, ông Obama không coi 2013 là năm tồi tệ nhất trong nhiệm kỳ Tổng thống. Ông nhấn mạnh: Thỏa thuận ngân sách gần đây với việc lưỡng viện Quốc hội Mỹ thông qua ngân sách tài khóa 2014 và 2015 là bằng chứng cho thấy hai đảng Dân chủ - Cộng hòa có thể hợp tác nhiều hơn nữa.

Liên quan đến việc triển khai Đạo luật Obamacare, Tổng thống khẳng định mặc dù còn một số vấn đề với trang mạng HealthCare.gov, song có hơn 1 triệu người đã đăng ký bảo hiểm y tế mới trong vài tháng qua và con số này sẽ tiếp tục tăng.

Trong nỗ lực nhằm cân bằng những dư luận trái chiều xung quanh chương trình do thám của Cơ quan An ninh quốc gia (NSA) của Mỹ, Tổng thống Obama tuyên bố sẽ kiểm tra một số yếu tố liên quan đến NSA và tiến hành những cải tổ cần thiết