Những độc đáo của cuộc bầu cử Mỹ 2020

• Dư luận các nước về cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ
• Điều gì đang xảy ra ở các bang chiến trường bầu cử Mỹ?

Kết quả cuối cùng được định đoạt tại Tòa án Tối cao?

Cả đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đã chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc chiến pháp lý để quyết định ai là người giành chiến thắng trong cuộc chạy đua sít sao giành chiếc ghế tổng thống giữa ông Donald Trump và ông Joe Biden.

Sau khi ông Trump tuyên bố đã sẵn sàng tới Tòa án Tối cao Mỹ để khiếu nại về vấn đề kiểm phiếu tối 3-11, đội ngũ vận động tranh cử của Tổng thống Trump đã thông báo về việc yêu cầu kiểm lại phiếu ở bang Wisconsin cũng như đệ đơn kiện lên bang Michigan và Pennsylvania. Đội ngũ vận động tranh cử của ông Trump tiến hành các vụ kiện bằng cách tấn công vào khía cạnh "độc nhất vô nhị" của cuộc bầu cử 2020 - đó là nhiều bang và hàng chục triệu cử tri đã bỏ phiếu qua đường bưu điện vì đại dịch COVID-19.

Đảng Cộng hòa tố cáo rằng một số thay đổi nói trên đã được quyết định hoặc thực hiện không đúng cách và có lợi cho đảng Dân chủ. Nếu phải nhờ tới tòa án có thể gợi lại cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2000, cuộc cạnh tranh giữa ông George W.Bush của đảng Cộng hòa và ứng cử viên Al Gore của đảng Dân chủ trong cuộc đua vào Nhà Trắng đã phải phụ thuộc vào bang Florida.

Với việc ông Bush chỉ dẫn trước với 537 phiếu trong tổng số 6 triệu phiếu và những vấn đề liên quan đến các lá phiếu đục lỗ ở bang này, đội ngũ vận động tranh cử của ông Gore đã tìm cách kiểm lại phiếu trên toàn bang này. Trong khi đó, đội ngũ vận động tranh cử của ông Bush đã kháng cáo lên Tòa án Tối cao Mỹ và tòa này ra phán quyết ngăn chặn hoàn toàn việc kiểm phiếu lại trên toàn bang Floria, qua đó giúp ông Bush thắng cử.

Tuy nhiên, Tòa án Tối cao Mỹ luôn thận trọng trong việc tham gia vào các vụ kiện  liên quan tới bầu cử, vốn được định đoạt bởi luật của các bang. Thêm vào đó, Tòa án Tối cao Mỹ cũng nhận thức rõ rằng họ đã từng mạo hiểm lập trường với tư cách một cơ quan độc lập khi đưa ra phán quyết giúp ông Bush đắc cử năm 2000. Ông Trump từng nhiều lần nói rằng việc gấp rút bổ nhiệm thẩm phán Amy Coney Barrett thành thành viên của Tòa án Tối cao Mỹ một phần là để bà có thể tham gia xét xử mọi vụ kiện liên quan đến bầu cử.

Quá trình kiểm phiếu kéo dài

Kết quả của cuộc bầu cử Mỹ 2020 được cho là sẽ không ngã ngũ ngay sau khi bầu cử kết thúc như thông lệ của nước Mỹ. Do gia tăng số người bỏ phiếu qua bưu điện, một số bang tại Mỹ sẽ khó có thể hoàn tất việc kiểm phiếu cho đến ngày Thứ sáu (6-11). Việc kiểm phiếu có thể kéo dài vài ngày, vài tuần hay thậm chí hàng tháng, phụ thuộc vào những gì diễn ra.

Thông thường các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ sẽ không quyết định người chiến thắng bằng số phiếu phổ thông. Người chiến thắng tại mỗi bang sẽ giành được số phiếu đại cử tri tại bang đó và cần tổng cộng 270 phiếu đại cử tri để có thể làm chủ Nhà trắng.

Trong hầu hết các cuộc bầu cử, kết quả rất rõ ràng mặc dù chưa được công nhận chính thức vào thời điểm kết thúc ngày bầu cử. Các hãng truyền thông Mỹ sẽ “gọi tên” mỗi bang cho một ứng cử viên. Trong khi không dựa vào kết quả kiếm phiếu cuối cùng, mọi dự đoán đó gần như là luôn luôn chính xác.

Điều này đồng nghĩa với việc một con số chính xác về số phiếu đại cử tri sẽ được đưa ra và người thắng cuộc sẽ được công bố. Vào năm 2016, việc này diễn ra vào 2 giờ 30 phút sáng tại Washington khi ông Trump giành được 270 phiếu đại cử tri cần thiết.

Tuy nhiên, mọi thứ tương tự không diễn ra trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm nay. Chủ yếu là do đại dịch COVID-19, một số lượng lớn cử tri, khoảng 68% trong tổng số cử tri, so với 34% trong năm 2016 đi bỏ phiếu sớm, bao gồm cả hình thức bỏ phiếu qua đường bưu điện. Việc kiểm phiếu được gửi qua đường bưu điện chậm hơn do cử tri và các chữ ký cũng như các địa chỉ phải được kiểm tra và các lá phiếu phải được xử lý trước khi đưa vào máy đếm.

Kỷ lục người dân Mỹ đổ xô đi mua súng

Người dân Mỹ lập kho vũ khí, đạn dược do lo ngại về sự thay đổi sau ngày bầu cử Tổng thống Mỹ. Số đơn yêu cầu kiểm tra lý lịch người mua vũ khí (bắt buộc đối với các cửa hàng bán vũ khí) đã đạt con số kỷ lục 3,9 triệu vào tháng 6-2020, trong khi mức trung bình trong năm 2019 là 2,3 triệu đơn. Các nhà sản xuất thậm chí không thể cung ứng đủ nhu cầu ngày càng lớn kể từ tháng 2-2020, kéo theo tình trạng khan hiếm và giá bán tăng vọt.

Có 3 lý do giải thích cho nhu cầu vũ trang này: Lo ngại về nguy cơ bùng phát tình trạng tội phạm vì dịch COVID-19, tình trạng bạo động trong các cuộc biểu tình chống phân biệt chủng tộc và nguy cơ thay đổi về sở hữu vũ khí sau cuộc bầu cử tổng thống nếu tân chủ nhân Nhà Trắng thuộc đảng Dân chủ.

Kỳ bầu cử nhiều rủi ro

Các rủi ro của kỳ bầu cử này có rất nhiều: phản đối kết quả bầu cử, xúi giục bạo lực hậu bầu cử, bóp méo thông tín trong qua trình kiểm phiếu... Hãng tin CNN nhấn mạnh rằng trong một đất nước như Mỹ, nơi mà “các mạng xã hội là nguồn thông tin chính cho đại đa số người dân thì trách nhiệm của những người khổng lồ trong lĩnh vực công nghệ là rất lớn”.

Để đối mặt với những thách thức đó, các nền tảng dịch vụ mạng xã hội đã tăng tốc các hoạt động giám sát từ tháng 9. Trang mạng Election Integity Partneship, một liên kết giữa tổ chức phi chính phủ và các trung tâm nghiên cứu của các trường đại học Mỹ, có nhiệm vụ giám sát diễn tiến bầu cử, trong vòng 2 tháng đã cập nhật lại tới 6 lần trang tin dành để các mạng xã hội đưa ra sáng kiến nhằm ngăn chặn những mối đe dọa đến tính trung thực của tiến trình bầu cử.

Một nhân viên giấu tên của một trong những mạng xã hội nêu trên nói với CNN: "Nguy cơ lớn nhất theo chúng tôi bắt nguồn từ khả năng tổng thống và đảng của ông nghi ngờ quy trình kiểm phiếu”. Những công kích thường xuyên của ông Donald Trump đối với hình thức bỏ phiếu bầu qua bưu điện, cho rằng hình thức này có lợi cho phe Dân chủ, làm dấy lên lo ngại những người ủng hộ tổng thống tuyên bố thắng lợi trước khi kiểm xong hết phiếu bầu. Chính vì thế Facebook và Twitter đã dự trù ngay trong tối 3-11, cấm người sử dụng mạng hô hào chiến thắng trước khi kết quả được kiểm tra và xác nhận bởi những hãng truyền thông tin cậy, như hãng tin Reuters và AP.