Sinn Fein thắng lớn, Bắc Ailen sẽ tách khỏi khối liên hiệp Anh?
Kết quả được công bố đầy đủ cho thấy, đảng DUP tuy vẫn còn dẫn đầu số ghế đại biểu sau bầu cử, nhưng khoảng cách đã gần như được san bằng. DUP được 28 trên tổng số 90 ghế đại biểu, trong khi Sinn Fein về nhì với 27 ghế. Chỉ nhỉnh hơn một ghế mong manh, trong khi trước bầu cử con số này là 10. Rõ ràng, Sinn Fein đã rút ngắn khoảng cách với DUP một cách thần tốc, và có người thậm chí còn cho rằng Sinn Fein còn có thể làm được nhiều hơn thế, qua mặt DUP trở thành đảng dẫn đầu cuộc đua.
 |
| Thành viên Sinn Fein vui mừng với kết quả bầu cử tốt nhất từ trước đến nay. |
Với tỉ lệ cử tri đi bỏ phiếu khá cao (trên 65%), cuộc bầu cử ở Bắc Ailen được ông James Brokenshire, Bộ trưởng phụ trách Bắc Ailen của Chính phủ Anh đánh giá là một biểu hiện rõ nét nguyện vọng của đại đa số người dân Bắc Ailen muốn có một chính phủ hòa hợp dân tộc.
Ngoài DUP, các đảng phái khác cũng được xem là thất bại trong cuộc bầu cử bất thường, như SDLP và Ulster Unionist (UUP). SDLP không đạt được mục tiêu cao hơn nhưng chí ít đảng này cũng về thứ ba với 12 ghế đại biểu. Đáng thất vọng nhất là đảng UUP, chỉ đạt 10 ghế đại biểu, kém hơn cả SDLP. Chủ tịch đảng Mike Nesbitt đã tuyên bố từ chức sau kết quả nghèo nàn này.
Cuộc bầu cử bất thường ở Bắc Ailen diễn ra chưa đầy một năm sau lần bầu cử trước, sau khi ông Martin McGuinness, thành viên đảng Sinn Fein từ chức Đệ nhị Bộ trưởng Bắc Ailen để phản đối cái mà ông gọi là bê bối có dính líu đến Đệ nhất Bộ trưởng Arlene Foster trong chương trình Ưu đãi năng lượng tái tạo (RHI). Chương trình năng lượng tái tạo này đã bội chi đến 500 triệu euro, và cuối cùng đã thất bại, không mang lại hiệu quả gì, khiến dư luận bất bình và yêu cầu chính phủ do bà Foster lãnh đạo phải chịu trách nhiệm.
Bà Foster đã không chịu từ chức trong khi cơ quan chức năng tiến hành điều tra về vai trò của bà trong vụ đổ bể, từ đó dẫn đến sự sụp đổ của Chính phủ Bắc Ailen. Vì thế, kết quả bầu cử có thể được xem là một thất bại cay đắng đối với đảng DUP. Để xảy ra sự việc này, nhiều người trong đảng đang đổ lỗi cho bà Foster và lên án việc bà dính líu trong bê bối dẫn đến bầu cử sớm và nhận lãnh kết quả không tốt.
Kết quả bầu cử bất thường không chỉ tạo ra một sân chơi mới, cân bằng hơn ở Bắc Ailen, mà còn có ý nghĩa nhất định đối với Brexit. Hiện tại, Bắc Ailen vẫn theo đuổi nguyện vọng được EU trao cho một quy chế đặc thù để Bắc Ailen và cả Cộng hòa Ailen ở lại trong EU, không theo Anh.
| Bà Arlene Foster. |
Chủ tịch Sinn Fein Gerry Adams vui mừng trước kết quả bầu cử, cho rằng kết quả bầu cử đã thể hiện sự công bằng, trân trọng và nghiêm túc. “Đây là cuộc bầu cử chống lại Brexit và để cho Bắc Ailen có được một vị thế đặc biệt trong EU” - ông Adams tuyên bố hôm 4-3.
Theo cơ chế chia sẻ quyền lực phức tạp của Bắc Ailen - ra đời theo thỏa thuận hòa bình mang tên “Ngày Thứ sáu tốt lành” năm 1998 - chính phủ mới sẽ do các đảng liên hiệp và dân tộc chủ nghĩa (phái Cộng hòa) liên minh điều hành. Với kết quả bầu cử vừa công bố, hai đảng DUP và Sinn Fein sẽ phải bước vào cuộc đàm phán chia sẻ quyền lực để thành lập chính phủ mới. Nếu trong vòng ba tuần lễ mà hai đảng này không thể đạt được thỏa thuận thì quyền điều hành đất nước Bắc Ailen sẽ lại được ủy thác cho Quốc hội Anh ở Westminster.
Tình hình trước mắt cho thấy sẽ có nhiều diễn biến gay go trong đàm phán giữa DUP và Sinn Fein. Giới quan sát nhận định, để đàm phán giữa Sinn Fein và DUP có được kết quả cuối cùng thì chắc chắn DUP sẽ phải có những nhượng bộ nhất định. Điều trước tiên là phải giải quyết vấn đề bà Foster.
Sinn Fein nhất quyết yêu cầu bà này phải “đứng sang một bên”, và đây cũng là nguyên nhân dẫn đến việc ông McGuinness từ chức và bầu cử sớm. Hiện trong đảng DUP đang có một làn sóng ngầm nổi dậy chống bà Foster, không chỉ vì kết quả bầu cử mà còn vì uy tín của bà đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng do cuộc điều tra liên quan kế hoạch năng lượng xanh.
Vấn đề thứ hai, nhìn từ góc độ rộng hơn, việc Sinn Fein giành lợi thế lớn và có vai trò, quyền lực lớn hơn ở Bắc Ailen có ý nghĩa quan trọng đối với việc Belfast có tiếp tục ở lại Liên hiệp Anh hay tách ra. Sinn Fein nhận được sự ủng hộ của thành phần Thiên Chúa giáo dân tộc chủ nghĩa ở Ailen, và đảng này muốn Bắc Ailen tách khỏi Liên hiệp Anh, trở thành một phần của Cộng hòa Ailen, trong khi DUP với thành phần ủng hộ là những người theo Tin lành muốn Bắc Ailen ở lại Anh.