Thủ tướng Abe thận trọng với cải tổ nội các
Thời điểm hợp lý
Thời gian gần đây, dư luận Nhật Bản khá quan tâm đến việc Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe liệu có tiến hành cải tổ chính phủ và ban lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền hay không. Theo lịch trình, tháng 9-2021, Thủ tướng Shinzo Abe sẽ hết nhiệm kỳ Chủ tịch LDP.
Đây có thể coi là đợt cải tổ nhân sự lần cuối cùng trên cương vị thủ tướng của ông Abe, vậy ông sẽ làm gì, để lại một “di sản” chỉn chu hay lựa chọn những giải pháp an toàn? Phát biểu hôm 18-6, Thủ tướng Abe cho biết vấn đề cải tổ nhân sự vẫn là câu chuyện của “thì tương lai”, còn nhiệm vụ trước mắt của tất cả các thành viên chính phủ và ban lãnh đạo LDP là phòng chống dịch bệnh COVID-19, phục hồi kinh tế do ảnh hưởng của đại dịch và bảo vệ tính mạng của người dân.
Kể từ khi lên cầm quyền vào năm 2012, Thủ tướng Abe đều tiến hành cải tổ nhân sự nội các và ban lãnh đạo LDP vào thời điểm sau tháng 8 hằng năm, ngoại trừ năm 2013. Tổng cộng Thủ tướng Abe đã 6 lần tiến hành cải tổ, trong đó số lần được chia đều lần lượt vào các tháng 8, tháng 9 và tháng 10.
Hiện nay, mọi thông tin về việc Thủ tướng Abe cải tổ nội các mới chỉ là dự báo. Rất có thể là vào trung tuần tháng 8, thời điểm này thông thường sẽ diễn ra lễ tưởng niệm 2 vụ ném bom nguyên tử tại Hiroshima và Nagasaki, sau đó chính phủ sẽ tổ chức một buỗi lễ tưởng niệm tất cả những người đã mất trong chiến tranh. Như vậy, nhiều khả năng Thủ tướng Abe sẽ tránh gây ra xáo trộn chính trị vào thời điểm này.
Nhìn lại quá khứ, Thủ tướng Abe đã 2 lần tiến hành cải tổ trong tháng 8, tuy nhiên khi đó đều có lý do chính đáng. Năm 2016, nếu không tiến hành cải tổ trong tháng 8 thì không thể kịp do sau đó lịch trình chính trị tại Nhật Bản dày đặc các sự kiện, còn năm 2017 là thời điểm ngay sau khi LDP thất bại trong cuộc bầu cử Hội đồng Lập pháp Tokyo, buộc ông Abe phải nhanh chóng đưa ra quyết định.
| Thủ tướng Shinzo Abe có nhiều lựa chọn khó khăn trong lần cải tổ này. |
Bên cạnh đó, thời điểm cải tổ nhân sự cũng sẽ phụ thuộc vào việc liệu Mỹ có tổ chức Hội nghị thượng đỉnh G7 vào cuối tháng 8 như dự định hay không. Hội nghị G7 nhiều khả năng sẽ diễn ra. Do đó, rất có thể Thủ tướng Abe sẽ sang tham dự hội nghị này để thể hiện sự ủng hộ đối với Tổng thống Trump. Tuy nhiên, sau khi từ Mỹ trở về, Thủ tướng Abe và phái đoàn theo quy định cũng phải tự cách ly trong vòng 2 tuần, do đó chưa thể ngay lập tức thay đổi nhân sự mà phải đợi đến giữa tháng 9. Thời điểm này Thủ tướng Abe sẽ rảnh tay hơn vì nhiều khả năng Liên Hợp quốc cũng sẽ hủy bỏ phiên họp của Đại hội đồng vào trung tuần tháng 9.
Đặc biệt, nếu Thủ tướng Abe tiếp tục tại vị cho tới ngày 24-8 thì ông sẽ vượt qua cố Thủ tướng Sato Eisaku để trở thành người đứng đầu chính phủ liên tục dài ngày nhất trong lịch sử chính trường Nhật Bản. Do vậy, đợt cải tổ cũng khó được thực hiện trước ngày lịch sử này.
Về vấn đề nhân sự, có khả năng Thủ tướng Abe sẽ giữ lại những trụ cột trong chính phủ và ban lãnh đạo LDP hiện nay như Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Taro Aso, Chánh Văn phòng Nội các Yoshihide Suga và Tổng thư ký LDP Toshihiro Nikai. Tuy nhiên, trường hợp của Chủ tịch Hội đồng Chính sách LDP Kishida Fumio, một ứng cử viên sáng giá thay thế Thủ tướng Abe, liệu có được bổ nhiệm trọng trách cao hơn hay không đang là một dấu hỏi lớn.
Ứng cử viên kế nhiệm tiềm năng
Ông Kishida Fumio, Chủ tịch Hội đồng Chính sách LDP, từng được coi là ứng cử viên tiềm năng nhất cho vai trò Thủ tướng Nhật Bản thay Thủ tướng Shinzo Abe. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, nhiều chính trị gia có ảnh hưởng và có quan hệ mật thiết với Thủ tướng Abe bắt đầu hoài nghi về khả năng ông Kishida có thể trở thành ứng cử viên tiềm năng cho chiếc ghế thủ tướng. Trong khi đó, đã bắt đầu xuất hiện các kế hoạch hậu thuẫn cho Chánh Văn phòng Nội các Yoshihide Suga thay cho ông Kishida làm Thủ tướng thay Thủ tướng Abe.
Một thành viên nội các được Thủ tướng Abe rất tín nhiệm nhận định rằng lựa chọn Chánh Văn phòng Nội các Suga kế nhiệm ông Abe sẽ tốt hơn. Ông Suga có một số sự ủng hộ trong nội bộ LDP và có quan hệ tốt với Tổng Thư ký LDP Toshihiro Nikai.
Trong khi đó, các nguồn tin liên quan cho biết các phương án ông Kishida và ông Suga đều phù hợp với mong muốn của Thủ tướng Abe nhằm ngăn cản cựu Tổng Thư ký LDP Shigeru Ishiba lên nắm quyền. Trong cuộc trao đổi gần đây với một nhân vật khác ở LDP, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Taro Aso nói: “Ông Kishida thích hợp với thời bình, không phải cho thời kỳ bất ổn”. Điều này cho thấy sự thay đổi quan điểm của ông Aso về việc hậu thuẫn cho ông Kishida lên nắm quyền.
Thủ tướng Abe dù hiểu rõ các quan ngại về ông Kishida nhưng vẫn còn lưỡng lự chưa muốn rút lại sự ủng hộ của mình đối với ông Kishida bởi lẽ chính trong cuộc bầu cử Chủ tịch LDP năm 2018, Thủ tướng Abe đã thuyết phục ông Kishida không ra tranh cử nhằm củng cố sự ủng hộ cho bản thân mình và để đổi lại, ông đề xuất sẽ ủng hộ ông Kishida trở thành người kế nhiệm mình trong tương lai. Từ trước tới nay, ông Abe vốn mang hình ảnh là một người biết giữ lời hứa.
Ông Kishida hiện đang lãnh đạo phái Kochi Kai trong LDP và được biết tới là người luôn hoàn thành công việc. Với tư cách là một ngoại trưởng có thời gian tại nhiệm dài thứ 2 trong thời hậu chiến, ông Kishida là một nhân vật quan trọng trong các sự kiện lịch sử, trong đó có chuyến thăm Hiroshima năm 2016 của Tổng thống Mỹ khi đó là Barack Obama.
Ông Kishida cũng là một phần trong thỏa thuận lịch sử được ký vào năm 2015 với Hàn Quốc nhằm giải quyết vấn đề “phụ nữ mua vui”. Tuy nhiên, tháng 8-2017, ông Kishida đã rút khỏi nội các và được bổ nhiệm làm Chủ tịch Hội đồng Chính sách LDP.
Trái ngược với xu hướng thiên hữu của Thủ tướng Abe, ông Kishida được coi là nhân vật ôn hòa và có quan điểm cẩn trọng về việc sửa đổi ngay lập tức Điều 9 Hiến pháp Nhật Bản. Ông Kishida cho rằng cần có các cuộc thảo luận kỹ lưỡng về vấn đề nhạy cảm này để thuyết phục người dân.