Tỉ phú mang “giấc mơ Gruzia”

Đã 8 năm trôi qua, Bidzina Ivanishvili lặng lẽ chiêm ngưỡng thủ đô quê hương Tbilisi từ trên ngọn đồi cao, trong tòa lâu đài sang trọng bọc kính và thép không gỉ, vừa là nơi ở vừa là văn phòng làm việc. Đã lâu lắm rồi, dễ có hàng chục năm, Ivanishvili sống xa quê nhà, và chỉ mới trở về quê hương sinh sống và hoạt động vài năm gần đây. Ivanishvili nổi tiếng là một nhà giàu khoái chơi nghệ thuật, trong bộ sưu tập của ông có rất nhiều tranh của các danh họa nổi tiếng. 

Bidzina Ivanishvili, còn gọi là Boris Ivanishvili, sinh năm 1956 tại làng Chorvila, thuộc vùng Imereti, miền Tây Gruzia. Bố ông là một công nhân nhà máy luyện gang. Dù gia cảnh không khá giả, nhưng Ivanishvili vẫn được cho ăn học tử tế, đỗ cử nhân kỹ thuật và kinh tế tại Đại học Quốc gia Tbilisi và sau đó lấy bằng tiến sĩ tại Đại học Quốc gia Moskva về Kỹ thuật đường sắt.

Học hành xong, Ivanishvili không về quê mà ở lại Moskva tìm cơ hội lập nghiệp, và tại đây ông gặp gỡ Vitaly Malkin - một doanh nhân giàu có và hiện cũng là một chính khách ở Nga. Cả hai hợp tác làm ăn, ban đầu buôn bán máy vi tính cá nhân, rồi nhập khẩu những chiếc điện thoại nút bấm đầu tiên (thay thế cho máy điện thoại quay số cổ điển).

Tòa lâu đài trị giá 50 triệu USD của ông Ivanishvili.

Cơ may của Ivanishvili bắt đầu đến vào đầu thập niên 90 thế kỷ trước, khi nước Nga của Tổng thống Boris Yeltsin thực hiện - cuộc tư hữu hóa chưa từng có, bán tháo nhiều tài sản, công ty, xí nghiệp quốc doanh thời Liên Xô. Giống như các tài phiệt Nga, Ivanishvili và Malkin chia nhau mua lại các xí nghiệp cũ, xuống cấp với giá bèo, chừng vài chục triệu USD mỗi cái, rồi sau đó bán lại với giá cao ngất ngưởng, vài tỉ USD. Có chút vốn, Ivanishvili và Malkin hợp tác cùng nhau lập ra công ty kinh doanh tài chính Rossiysky Kredit.

Vài năm sau, Ivanishvili mang những công ty, xí nghiệp còn lại đem bán và mang tiền đầu tư vào thị trường chứng khoán, kinh doanh khách sạn và chuỗi cửa hàng tân dược mang tên Doctor Stoletov. Cho đến ngày nay, Rossiysky Kredit là tài sản lớn nhất của Ivanishvili và tiếp tục đóng vai trò đầu tàu trong sự nghiệp làm ăn của Ivanishvili.

Trở về Gruzia sau nhiều năm bôn ba, Ivanishvili trở thành người giàu nhất, với khối tài sản, theo đánh giá của tạp chí Forbes, trị giá vào khoảng 6,4 tỉ USD, tương đương một nửa tổng thu nhập quốc dân (GDP) của Gruzia. Đất nước Gruzia còn nghèo khó, thu nhập thấp, nhưng thất nghiệp thì cao, Ivanishvili đã trở thành nhà từ thiện lớn nhất.

Ông đã móc hầu bao chi 1,7 tỉ USD cho các chương trình từ thiện và cả tài trợ cho quốc gia, như xây dựng 500 trường học, 600 nhà thờ, 1 doanh trại quân đội quốc gia và nhiều trung tâm y tế cho các địa phương. Riêng tại thị trấn Chorvila, quê nhà ông, Ivanishvili đã tài trợ toàn bộ cho trung tâm y tế để người dân ở đây được hưởng chế độ chăm sóc sức khỏe tốt nhất.

Đương kim Tổng thống Mikhail Saakashvili.

Trong nền chính trị kỳ lạ của Gruzia, từ khi ông Eduard Shevadnadze bị phế truất trong cuộc "Cách mạng hoa hồng" tháng 11/2003, người dân Gruzia luôn có tâm trạng chờ đón một "cứu tinh" đến để giúp họ thoát khỏi những âu lo, khốn khó thường nhật. Và từ lâu đài trên cao trị giá 50 triệu USD, Ivanishvili "hạ sơn" để dấn thân vào một cuộc chơi mới, ở cái tuổi không còn trẻ nữa.

Quan điểm và cũng là phương châm của Ivanishvili là cải thiện đời sống dân nghèo, giảm thất nghiệp, tạo mọi điều kiện cho nông dân phát triển và tái lập quan hệ thương mại với nước Nga.

Tháng 10/2011, Ivanishvili tuyên bố thành lập một đảng chính trị (đảng Giấc mơ Gruzia Dân chủ, GD-DG) để tham gia cuộc bầu cử Quốc hội tháng 10/2012, đồng thời thừa nhận mình cũng có quốc tịch Pháp. Và đảng GD-DG của ông đã hợp với 5 đảng nhỏ khác để lập ra liên minh Giấc mơ Gruzia đối chọi với đảng cầm quyền United National Movement (Phong trào quốc gia thống nhất - UNM) của Tổng thống Saakashvili. 

Nhưng, làm chính trị ở Gruzia không đơn giản như… làm giàu ở Nga. Và cuộc chơi chính trị của Ivanishvili được đánh giá là khá mạo hiểm, vì trước hết ông là một nhà kinh doanh chưa từng biết đến chính trị, và thứ nữa, kẻ mà ông đối đầu là đương kim Tổng thống đầy quyền lực và cũng rất độc đoán. Khi trở về Gruzia và đóng góp khá nhiều cho an sinh xã hội Gruzia, Ivanishvili được Tổng thống Saakashvili cấp cho quốc tịch Gruzia. Nhưng sau tuyên bố chính trị nêu trên, Ivanishvili đã bị tước quốc tịch Gruzia.

Tháng 6/2012, Ivanishvili bị phạt 90,9 triệu USD vì tội "vi phạm pháp luật về gây quỹ cho đảng chính trị", đồng thời toàn bộ tài sản của ông tại Gruzia đã bị phong tỏa. Chưa hết, liên minh Giấc mơ Gruzia của ông chưa hoạt động được bao lâu (hơn 5 tháng) cũng đã đối mặt với những cáo buộc và điều tra tham nhũng - một loại vũ khí chính trị mà bất kỳ chính khách, đảng phái chính trị nào trên thế giới đều sẵn sàng sử dụng để triệt hạ đối thủ