Vụ bê bối của Tổng thống Brazil Michel Temer

• Brazil: Điều tra cựu Thị trưởng Rio de Janeiro
• “Rửa xe” đang dần triệt tiêu nạn tham nhũng tại Brazil?

Việc ông Temer ra đi hay ở lại còn tùy thuộc vào quyết định của Tòa án Tối cao vào ngày 24-5 này.

Theo nhật báo O Globo, nhiều cuộc biểu tình và các thành viên phẫn nộ của Quốc hội Brazil đã yêu cầu luận tội Tổng thống Michel Temer sau khi có đủ bằng chứng từ băng ghi âm mà ông ta bí mật ghi lại về những cuộc thảo luận về những khoản chi trả tiền “mua sự im lặng” cho kẻ môi giới quyền lực đang ngồi tù Eduardo Cunha.

Chúng đã được giao nộp cho các công tố viên như lời cáo buộc đến từ Joesley và Wesley Batista – hai anh em điều hành tập đoàn sản xuất thực phẩm lớn nhất quốc gia và hàng đầu thế giới JBS.

Eduardo Cunha, cựu Chủ tịch Hạ viện, bị bỏ tù vì vai trò của ông ta trong vụ bê bối tham nhũng của Tập đoàn Petrobras. Cunha từng thuộc đảng cầm quyền Phong trào Dân chủ Brazil (BDP) như Temer và từng khởi xướng việc buộc tội cựu Tổng thống Dilma Rousseff với tham vọng cho phép ông tiếp quản chức vụ tổng thống. Ông ta từng ám chỉ đến nhiều bí mật chỉ có ông ta biết về các đồng nghiệp cũ của mình.

Trong bản ghi âm được thực hiện trong hai cuộc trò chuyện vào tháng 3, Joesley nói với Temer rằng, anh ta đang chi tiền cho Cunha để cựu nghị sĩ này không khai ra các thông tin có liên quan tới vụ Petrobras.

Viên chức quản trị của JBS, Ricardo Saud, cho biết ông đã phải trả 35 triệu reais tiền hối lộ cho 5 cựu thượng nghị sĩ và thượng nghị sĩ hiện tại của PMDB để đảm bảo việc hỗ trợ tái cử cựu lãnh đạo Rousseff của đảng Lao động vào năm 2014. Đây là một phần của 300 triệu reias mà JBS đã để riêng vào quỹ vận động của đảng Lao động. Saud cho biết JBS đã chi tổng cộng 600 triệu đô la cho 1.829 ứng viên tranh cử tổng thống thuộc 28 đảng chính trị.

Tờ Guardian ngày 21-5 dẫn lời ông Temer cho rằng, đoạn băng ghi âm bí mật đó đã bị chỉnh sửa và làm giả với ý đồ xấu. Đây là tuyên bố thứ hai được đưa ra trong vòng hai ngày trong bối cảnh ông Temer đang chịu hàng loạt cáo buộc tham nhũng và cản trở công lý. Với nỗ lực giữ chiếc ghế tổng thống, ông Temer cũng yêu cầu Tòa án tối cao Brazil ngừng cuộc điều tra, cho rằng các bằng chứng không có giá trị.

Ông Temer đã xuất hiện trên truyền hình nhiều lần để trấn an người dân Brazil, đồng thời bác bỏ cáo buộc rằng ông đã nhận hối lộ. Ông cũng khẳng định sẽ tiếp tục giữ chức bất chấp làn sóng phản đối.

Hiệp hội Luật sư Brazil (OAB) tuyên bố sẽ tham gia kiến nghị phản đối ông Temer lên Quốc hội Brazil. OAB cho rằng, đoạn ghi âm, nếu được xác minh là chính xác, sẽ cho thấy tổng thống đã lơ là nhiệm vụ duy trì luật pháp của mình. Phát hiện mới này đã làm suy giảm sự hậu thuẫn chính trị cho ông Temer, trong nỗ lực kích thích phục hồi nền kinh tế Brazil, bao gồm cả việc sửa đổi luật lao động và an sinh xã hội của Brazil - Reuters cho hay.

Chuyên gia kinh tế Carlos Melo nhận định: “Điều này có thể khiến Brazil bất ổn và cần phải cải cách để khuyến khích đầu tư cũng như tăng trưởng. Niềm tin đã biến mất vì ông Temer, ít nhất là do xuất hiện tai tiếng mới”.

Giám đốc Cơ quan phụ trách Tây Bán Cầu của Quỹ Tiền tệ quốc tế Alejandro Werner cho biết: “Chúng ta đã chứng kiến nhiều sự việc tương tự trong 3-4 năm qua khi Brazil trải qua khủng hoảng chính trị cách đây 2 năm. Sự tác động trong khu vực là có thật, cần có sự chuẩn bị tốt để đối phó với những bất ổn này”.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Kinh tế Uruguay Danilo Astori bày tỏ lo ngại những bất ổn chính trị tại Brazil có thể ảnh hưởng tới tiến trình đàm phán hiệp định tự do thương mại (FTA) giữa khối Thị trường chung Nam Mỹ (Mercosur) với Liên minh châu Âu (EU).

Ngày 22-5, Tổng thống Brazil Michel Temer tạm thoát hiểm khi một đảng bất ngờ hoãn bỏ phiếu về việc rút khỏi liên minh cầm quyền. Đảng Xã hội Dân chủ Brazil (PSDB) đã lên kế hoạch ngày 21-5 tiến hành bỏ phiếu để quyết định có rút khỏi liên minh cầm quyền hay không, nhưng sau đó hoãn cuộc họp do có sự do dự giữa các thành viên trong nội bộ.

Tương lai của Tổng thống đương nhiệm này đang phụ thuộc nhiều vào quyết định của Tòa án tối cao vào ngày 24-5 tới, về việc liệu có tiếp tục điều tra các cáo buộc tham nhũng hay không.

Các nhà phân tích nhận định, nếu tòa đồng ý ngừng điều tra, ông Temer sẽ có cơ hội tốt hơn để xây dựng lại liên minh của mình. Nếu tòa quyết định tiếp tục cuộc điều tra theo kế hoạch, dự báo sẽ có thêm những chia rẽ mới khi đảng Xã hội Brazil (PSB) tuyên bố rút khỏi liên minh cầm quyền.

Nếu Tổng thống Temer bị luận tội hoặc quyết định từ chức, Quốc hội Brazil sẽ chọn một người thay thế ông điều hành đất nước cho đến sau cuộc bầu cử theo luật định vào năm 2018.