Cơ hội nào cho ông Trump vào năm 2024?

“Để làm cho nước Mỹ vĩ đại và huy hoàng trở lại, tối nay tôi tuyên bố ứng cử Tổng thống Mỹ” - ông Trump phát biểu từ phòng khiêu vũ của câu lạc bộ Mar-a-Lago của ông ở Palm Beach, bang Florida. Biểu ngữ “Make America Great Again” (Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại) giăng đầy trong khán phòng. Cũng với những lời lẽ như ngày nào, ông Trump đã bất chấp màn trình diễn không như mong đợi của đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử vừa qua và thất bại của ông vào năm 2020, khẳng định rằng ông là “ứng cử viên duy nhất có thể mang lại chiến thắng cho đảng Cộng hòa vào năm 2024”.

Giới phân tích cho rằng tuyên bố tranh cử của ông Trump sẽ làm sâu sắc thêm sự chia rẽ trong đảng Cộng hòa, đồng thời làm dấy lên lo ngại về sự gia tăng bạo lực chính trị ở Mỹ. Hẳn người ta vẫn chưa quên sự kiện chấn động chưa từng có tiền lệ trong chính trường Mỹ: Với sự kích động bằng lời nói của ông Trump, ngày 6/1/2021, những người ủng hộ ông đã tràn vào Điện Capitol tấn công các nghị sĩ đang nhóm họp để quyết định chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020. Kết quả được công bố đã rõ ông Joe Biden là người chiến thắng, nhưng ông Trump và bộ sậu không chấp nhận thua cuộc, nhất quyết đưa ra những tuyên bố sai sự thật rằng cuộc bầu cử có gian lận, đòi kiểm phiếu lại và “quậy phá” để gây áp lực nhằm đảo ngược kết quả bầu cử. Hiện ông Trump vẫn đang bị điều tra vì những cáo buộc liên qua đến vụ việc tấn công Điện Capitol.

Tuyên bố tranh cử được ông Trump đưa ra một tuần sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, trong đó đảng Cộng hòa của ông không đạt được lợi thế như mong đợi, mất Thượng viện và chỉ giành được đa số mong manh ở Hạ viện, đồng thời vị thế của ông trong đảng Cộng hòa cũng từ đó có vấn đề. Trong bài phát biểu của mình, ông Trump đã ghi công cho chiến thắng mong manh của đảng Cộng hòa tại Hạ viện. Điều này càng khiến những người phản đối ông cảm thấy bất mãn.

Không biết có phải là trùng hợp hay không, khi mà tuyên bố tranh cử của ông Trump lại trùng dịp phát hành cuốn hồi ký của ông Mike Pence nhan đề “So Help Me God” (Xin Chúa hãy giúp tôi), trong đó người cấp phó trung thành một thời của ông Trump đã chỉ trích ông về hành động và vai trò của ông trong sự kiện ngày 6/1/2021. Dư luận chú ý đến khả năng ông Pence cũng có thể sẽ cân nhắc ra tranh cử vào năm 2024.

Lần ứng cử này của ông Trump có lẽ không suôn sẻ bởi ông đang đối mặt nhiều vấn đề có thể khiến ông khó lòng đạt được muc đích. Hiện ông đang phải đối mặt với những rắc rối pháp lý ngày càng gia tăng, bao gồm các cuộc điều tra của Bộ Tư pháp về việc chuyển hàng trăm tài liệu mật từ Nhà Trắng đến khu đất Mar-a-Lago của mình ở Florida và vai trò của ông trong vụ tấn công ngày 6/1/2021. Ông Trump đã phủ nhận hành vi sai trái. Tuy nhiên, những phát biểu đầy tính chất kích động của ông là không thể chối cãi, không thể biện minh.

Nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump trôi qua trong sự hỗn loạn nhưng chắc chắn là mang tính lịch sử. Các đảng viên Cộng hòa ở Thượng viện chơi trò cứng rắn về chính trị và hiến pháp đã giúp ông đưa được 3 thẩm phán ở Tòa án Tối cao, củng cố thế đa số với cánh hữu chiếm ưu thế. Lựa chọn thứ ba ở Tòa án Tối cao của ông Trump, thay thế thẩm phán Ruth Bader Ginsburg bằng thẩm phán Amy Coney Barrett, một người Công giáo bảo thủ cứng rắn, được đưa ra ngay trước cuộc bầu cử năm 2020. Cuộc tranh cử đó đã diễn ra trong bối cảnh các cuộc biểu tình đòi công bằng chủng tộc và đại dịch Corona virus, trong đó chính quyền của ông Trump đã xử lý sai cách khiến hàng trăm nghìn người thiệt mạng.

Thất bại quá rõ ràng nhưng ông Trump lại từ chối chấp nhận thất bại, dựa trên “lời nói dối lớn” của ông về gian lận bầu cử, đã thúc đẩy các nỗ lực lật ngược kết quả ở các bang quan trọng và cuộc tấn công vào Điện Capitol, từ đó khiến ông bị luận tội lần thứ hai vì đã kích động cuộc nổi dậy đó.

Với việc tranh cử lần thứ ba vào Nhà Trắng, ông Trump hy vọng sẽ thách thức lịch sử chính trị Mỹ. Chỉ có một cựu Tổng thống Grover Cleveland, đã phục vụ 2 nhiệm kỳ không liên tiếp. Ông Cleveland được bầu vào năm 1884 và 1892 nhưng không giống như ông Trump, ông đã giành được số phiếu phổ thông trong cuộc bầu cử năm 1888.

Cho đến trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, ông Trump hầu như thống trị các cuộc thăm dò cử tri về các ứng cử viên tiềm năng của đảng Cộng hòa cho năm 2024. Đối thủ gần nhất của ông trong các cuộc thăm dò là ông DeSantis, Thống đốc bang Florida, được cho là đã nói rõ với các nhà tài trợ rằng ông sẽ không cạnh tranh với ông Trump. Nhưng, bối cảnh bây giờ đã thay đổi. ông DeSantis đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vừa qua, có bài phát biểu chiến thắng đầy tự tin trước những lời hô vang “2 năm nữa” và đã tăng điểm vượt bậc trong các cuộc thăm dò. Điều này đã khiến ông Trump bực tức và công kích. Ít nhất một nhà tài trợ lớn của đảng Cộng hòa là Ken Griffin đã nói rằng ông ủng hộ thống đốc Florida.

Với những rắc rối pháp lý cá nhân, những vấn đề do ông Trump gây ra trong nhiệm kỳ tổng thống và màn trình diễn đáng thất vọng trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vừa qua, giới bình luận cho rằng ông khó có khả năng lặp lại “kỳ tích” như đã từng làm vào năm 2016.