Tài sản của gia đình Tổng thống Syria vẫn gia tăng

Nguồn tiền phi pháp

Trong báo cáo được trình lên quốc hội hồi cuối tháng 5, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết họ chỉ có thể cung cấp "con số ước tính không chính xác" với các tài sản mà Tổng thống Bashar Assads nắm giữ. Những tài sản dưới tên người khác hoặc thông qua các giao dịch không rõ ràng thì chưa thống kê được. "Các ước tính dựa trên thông tin nguồn mở, thường đặt giá trị tài sản ròng của gia đình ông Assad vào khoảng 1-2 tỷ USD", báo cáo có đoạn viết.

Trích dẫn các tài liệu khác của các cơ quan truyền thông và tổ chức phi chính phủ, Bộ Ngoại giao cho biết gia đình ông Assads điều hành "một hệ thống bảo trợ phức tạp bao gồm các công ty vỏ bọc và các công ty hoạt động như một công cụ để tiếp cận các nguồn tài chính". Ước tính này bao gồm cả vợ, anh, chị, em họ và chú của tổng thống. Trong số những người được đề cập ở báo cáo có cả anh trai Tổng thống Assad, ông Maher Assad, Tư lệnh Sư đoàn thiết giáp số 4 của Syria và người em họ là ông trùm viễn thông Rami Makhlouf. Hầu hết những người này đều đang chịu các lệnh trừng phạt của Mỹ. Riêng 3 người con của Tổng thống Syria thì Bộ Ngoại giao Mỹ không có đủ thông tin.

Tờ Asharq Al-Awsat cho hay, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng chỉ ra rằng, việc rửa tiền của gia đình ông Assad “có được từ các hoạt động kinh tế bất hợp pháp”. Báo cáo khẳng định, ông Assad và vợ Asma có ảnh hưởng đáng kể đối với phần lớn tài sản của Syria. "Tổng thống Assads duy trì các mối quan hệ bảo trợ chặt chẽ với các công ty kinh tế lớn nhất của Syria, sử dụng các công ty của họ để rửa tiền từ các hoạt động bất hợp pháp và chuyển tiền cho chế độ. Các mạng lưới này thâm nhập vào tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế Syria.

Còn bà Asma thì đã thiết lập một mạng lưới có "ảnh hưởng ngày càng tăng đối với nền kinh tế Syria”. Với Tư lệnh Maher Assad, Bộ Ngoại giao Mỹ cáo buộc ông này có vai trò trong các hoạt động buôn lậu ma túy và là người đứng đầu một mạng lưới bảo trợ liên quan đến các hoạt động bất hợp pháp khác. Các tổ chức phi chính phủ và các phương tiện truyền thông cáo buộc Tư lệnh Sư đoàn thiết giáp số 4 thu phí giao thông đi qua các trạm kiểm soát chính thức và không chính thức của Syria, thu phí bảo vệ, phí bản quyền cho các phương tiện vận tải thương mại.

Với chị của ông Assad, bà Bushra Assad, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, bà này và các con sống sống ở Dubai từ năm 2012, sau khi có tranh chấp với Tổng thống Assad về việc xử lý xung đột và hiện không có thông tin đáng tin cậy về giá trị tài sản ròng. Còn ông anh họ Rami Makhlouf, là một trong những người giàu có và quyền lực nhất Syria, đồng thời từng kiểm soát một phần lớn nền kinh tế Syria. Ước tính tài sản của ông Rami Makhlouf khoảng 5-10 tỷ USD.

Gia tăng biện pháp trừng phạt

Giới quan sát hy vọng rằng một báo cáo công khai về sự giàu có của gia đình Tổng thống Assad có thể gây tổn hại đến uy tín của ông trước dân chúng và làm tăng chi phí bình thường hóa giữa các quốc gia đang cân nhắc chào đón chính quyền Damascus trở lại ngoại giao. Nhưng, việc báo cáo đưa ra được rất ít những gì đã biết về tài chính của gia đình Tổng thống Assad và dường như phụ thuộc nhiều vào các báo cáo truyền thông cũng như các thông tin có thể truy cập công khai khác trên mạng xã hội đã khiến thông tin chưa được coi là chính xác.

Hãng Reuters cho biết, báo cáo khẳng định, gia đình ông Assad đã trải qua rất nhiều việc và thực hiện nhiều biện pháp để duy trì sự giàu có của họ, khiến việc ước tính chính xác tài sản của họ trở nên khó khăn. Tài sản của gia đình ông Assad "được cho là sẽ được dàn trải và cất giấu trong nhiều tài khoản, danh mục đầu tư bất động sản, các tập đoàn và thiên đường thuế nước ngoài".

Báo cáo cho biết: “Bất kỳ tài sản nào nằm bên ngoài lãnh thổ Syria và không bị tịch thu hoặc bị phong tỏa đều có khả năng được đặt dưới tên giả hoặc bởi các cá nhân khác”. Nhưng, lời giải thích này không làm hài lòng các nghị sĩ Quốc hội Mỹ, bao gồm cả hạ nghị sĩ Claudia Tenney - người đã đưa ra yêu cầu báo cáo về sự giàu có của ông Assad. "Báo cáo rõ ràng là gấp rút. Bộ Ngoại giao chắc chắn có thể và nên đưa ra một báo cáo toàn diện hơn nhiều", hạ nghị sĩ Tenney nói với Al-Monitor và cho biết bà đặc biệt thất vọng vì báo cáo không thảo luận về doanh thu được tạo ra từ buôn bán captagon, một loại amphetamine bất hợp pháp được sản xuất và buôn lậu từ Syria.

Karam Shaar, một học giả tại Viện Nghiên cứu kinh tế chính trị Trung Đông của Syria nhận định, hiểu rõ hơn về sự giàu có của gia đình ông Assad có thể giúp phản bác lại câu chuyện của ông rằng những tai ương kinh tế của Syria chủ yếu do các lệnh trừng phạt của phương Tây gây ra. Shaar nói: “Trên thực tế, phần lớn tình trạng thiếu thốn ở đất nước là do chế độ của ông ấy tham nhũng, quản lý yếu kém và chuyển hướng viện trợ. Các biện pháp trừng phạt, trong khi quan trọng, chỉ đóng vai trò thứ yếu”. Steven Heydemann, Giám đốc nghiên cứu Trung Đông tại Đại học Smith và là thành viên cấp cao tại Viện Brookings nói: “Chúng tôi đã mất cơ hội để làm rõ rằng có thể có những cách giúp thắt chặt các biện pháp trừng phạt để gây ảnh hưởng trực tiếp đến những nhân vật cấp cao của chế độ này”.

Trên thực tế, Mỹ đã thực hiện một loạt biện pháp trừng phạt, bao gồm cả thông qua cái gọi là Đạo luật Caesar, nhằm mục đích cắt đứt các mạch tài chính của gia đình ông Assad. Chính quyền Tổng thống Joe Biden còn nhắm mục tiêu vào các sĩ quan quân đội và tình báo Syria bằng cách sử dụng các chính lệnh trừng phạt khác nhau để siết chặt các nhà cung cấp tài chính cho ông Assad. Nhưng, nhiều nước trong khu vực Trung Đông đang tiếp tục phát triển quan hệ với Syria, như qua việc ông Assad hồi tháng 3-2022 đến thăm Các tiểu vương quốc Arab thống nhất.