Thêm quyền Tổng thống bị luận tội, chính trường Hàn Quốc chìm trong “drama”

Thêm một “bàn thắng” của phe đối lập

Quốc hội Hàn Quốc đã bỏ phiếu luận tội quyền Tổng thống Han Duck-soo, 2 tuần sau khi các nhà lập pháp nước này làm điều tương tự với Tổng thống Yoon Suk-yeol. Tổng cộng có 192 nghị sĩ đã bỏ phiếu luận tội ông Han, nhiều hơn số phiếu cần thiết là 151.

Thủ tướng Han Duck-soo đã đảm nhiệm vai trò quyền tổng thống kể từ khi Tổng thống Yoon Suk-yeol bị Quốc hội luận tội sau nỗ lực bất thành trong việc áp đặt thiết quân luật vào ngày 3/12. Ông Han được kỳ vọng sẽ dẫn dắt đất nước thoát khỏi tình trạng bất ổn chính trị, nhưng thật không may, nhiệm kỳ của ông cũng chẳng kéo dài.

Đề xuất luận tội quyền Tổng thống Han Duck-soo được đưa ra sau khi ông từ chối bổ nhiệm 3 thẩm phán để lấp chỗ trống tại Tòa án Hiến pháp, cơ quan sẽ quyết định có nên phục chức hay chính thức cách chức Tổng thống Yoon Suk-yeol hay không. Các nghị sĩ đối lập lập luận rằng với động thái này, ông Han đang từ chối yêu cầu hoàn tất quá trình luận tội ông Yoon.

Ban đầu, các đảng phái đã không thống nhất về số phiếu cần thiết để luận tội ông Han. Đảng Quyền lực nhân dân (PPP) cầm quyền cho rằng cũng giống như trong việc luận tội một tổng thống, ít nhất 2/3 trong số 300 thành viên của Quốc hội phải bỏ phiếu thuận để động thái này được thông qua (PPP hiện kiểm soát 108 ghế tại Quốc hội). Tuy nhiên, phe đối lập khẳng định rằng, theo hiến pháp, chỉ cần đa số phiếu đơn giản là đủ để đình chỉ chức vụ với ông Han.

Sự hỗn loạn vì thế đã xảy ra tại Quốc hội khi cuộc bỏ phiếu được tổ chức ngày 27/12. Các nghị sĩ từ đảng PPP cầm quyền, nơi cả ông Yoon và ông Han đều là đảng viên, đã phản đối kịch liệt sau khi Chủ tịch Quốc hội Woo Won-shik, một thành viên của đảng Dân chủ (DPK), tuyên bố rằng chỉ cần 151 phiếu bầu là có thể thông qua dự luật luận tội quyền tổng thống. Điều này có nghĩa là, không giống thủ tục luận tội Tổng thống Yoon Suk-yeol, lần này không cần phiếu bầu nào từ các nhà lập pháp cầm quyền, phe đối lập vẫn có thể luận tội ông Han Duck-soo.

Để đáp trả, các nghi sĩ của đảng PPP đã tụ tập ở giữa phòng bỏ phiếu, hô vang "vô hiệu!" và "lạm dụng quyền lực!" để đáp trả, kêu gọi Chủ tịch Hạ viện từ chức. Hầu hết họ đã tẩy chay cuộc bỏ phiếu. Nhưng, nỗ lực này chỉ phản ánh sự tức giận trong bất lực của PPP.

Với việc ông Han Duck-soo bị luận tội, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Choi Sang-mok sẽ là người tiếp theo được bổ nhiệm làm quyền tổng thống, theo quy định của hiến pháp. Nhưng, khác với ông Han, ông Choi không phải đảng viên PPP. Do đó, có thể nói rằng, biến cố chính trị mới nhất này là một bàn thủng lưới nữa của đảng cầm quyền trước phe đối lập tại Hàn Quốc.

Khủng hoảng chính trị làm trầm trọng thêm nỗi lo kinh tế

Đây là lần đầu tiên Hàn Quốc luận tội một quyền tổng thống. Điều đó có nghĩa là đất nước này tiếp tục không có một nhà lãnh đạo được bầu để có thể thực sự nắm quyền điều hành chính phủ và quân đội vào thời điểm đất nước đang đối mặt với rất nhiều thách thức.

Cuộc khủng hoảng chính trị tăng thêm nỗi lo về nền kinh tế Hàn Quốc vốn đã phải đối mặt với đà tăng trưởng chậm lại gần đây, đồng thời đẩy niềm tin của doanh nghiệp và người tiêu dùng xuống thấp hơn. Ngày 26/12, đồng won, một trong những loại tiền tệ yếu nhất ở châu Á trong năm nay, đã giảm xuống mức thấp chưa từng thấy so với đồng USD kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu cách đây một thập kỷ rưỡi.

Ngay từ đầu cuộc khủng hoảng chính trị hiện nay, thời điểm mà Tổng thống Yoon đang đối mặt nguy cơ bị Quốc hội luận tội, tỷ giá của đồng won so với USD đã giảm xuống mức thấp nhất trong hơn 2 năm, với 1 USD đổi được 1.437 won. Nhưng, đấy chưa phải đáy. Tính đến chiều Chủ nhật vừa qua, đồng won đã giảm 0,5% xuống còn 1.477 won đổi 1 USD sau khi chạm mức thấp nhất trong hơn 15 năm là 1.486,7 won đổi 1 USD trước cuộc bỏ phiếu luận tội ông Han. Cùng với việc đồng won lao dốc, thị trường chứng khoán Hàn Quốc cũng đã giảm khoảng 10 điểm phần trăm trong năm nay.

Nhận định về tình hình đất nước, các học giả và chuyên gia tài chính Hàn Quốc đều bày tỏ sự lo ngại rất lớn. Ông Jeong Hoiok - giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Myoungji ở Seoul, cho rằng cuộc luận tội mới nhất “gợi ý với thế giới về khả năng bất ổn chính trị của Hàn Quốc có thể kéo dài và tồi tệ hơn”. Điều này sẽ gây ra “tổn hại đáng kể đến những thành quả ngoại giao và kinh tế mà Hàn Quốc đã xây dựng cho đến nay”.

Ông Huh Jae-hwan, nhà phân tích tại công ty chứng khoán Eugene Investment & Securities, cho biết: “Về mặt thị trường tài chính, việc ông Choi nắm quyền thay cho ông Han chỉ có thể là tin xấu, vì nó cho thấy tình trạng bất ổn chính trị vẫn đang tiếp diễn”. Trong khi đó, ông Shin Yul, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Myongji, còn đi xa hơn khi lo ngại rằng Hàn Quốc có thể rơi vào những khó khăn kinh tế tương tự như cuộc khủng hoảng tài chính tàn khốc vào cuối những năm 1990.

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Đảng PPP cầm quyền đến nay vẫn tuyên bố việc luận tội ông Han Duck-soo là “vô hiệu” vì nó được thông qua với chỉ đa số đơn giản trong Quốc hội, chứ không phải đa số 2/3 như trong trường hợp luận tội nguyên thủ quốc gia. Không có luật cụ thể nào về việc luận tội quyền tổng thống và đảng PPP đã đệ đơn lên Tòa án Hiến pháp để xem xét lại cuộc bỏ phiếu ngày 27/12.

Chưa rõ khi nào tòa sẽ ra phán quyết về yêu cầu đó. Tòa án Hiến pháp có tới 180 ngày để quyết định nên duy trì việc luận tội cả ông Yoon và ông Han hay không, dù quyết định của họ dự kiến sẽ được đưa ra sớm hơn.

Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc hiện chỉ có 6 thẩm phán, sau khi 3 người khác đã nghỉ hưu vào đầu năm nay, nên việc luận tội có thể bị đảo ngược chỉ với một tiếng nói bất đồng trong phiên xét xử ông Yoon Suk-yeol và có thể cả ông Han Duck-soo. Do đó, phe đối lập muốn Tòa án Hiến pháp có đủ 9 thẩm phán càng sớm càng tốt và đã thúc giục ông Han, với tư cách là quyền tổng thống, ký vào danh sách đề cử để lấp đầy ghế thẩm phán.

Nhưng, đảng PPP cầm quyền lập luận rằng chỉ có tổng thống được bầu mới có quyền bổ nhiệm thẩm phán cho Tòa án Hiến pháp. Do đó, ông Han Duck-soo nói rằng ông sẽ không bổ nhiệm những người được đề cử trừ phi các đảng đối thủ đạt được thỏa thuận về việc liệu ông có thẩm quyền làm như vậy với tư cách là quyền tổng thống hay không và ai sẽ được bổ nhiệm làm thẩm phán.

Cuộc đấu tranh trên chính trường Hàn Quốc, vì thế, vẫn đứng trước nguy cơ bế tắc. Ngay cả tân quyền Tổng thống Choi Sang-mok cũng có thể phải đối mặt với việc bị phế truất nếu ông bất đồng quan điểm với Quốc hội do phe đối lập lãnh đạo. Bình luận về tình hình hiện tại, tờ Korea Times viết: “Bất ổn chính trị kéo dài không có lợi cho bất kỳ ai. Các nhà lãnh đạo của đảng PPP cầm quyền và đảng Dân chủ đối lập chính của Hàn Quốc phải cùng nhau chấm dứt xung đột đảng phái. Cả hai bên phải nhượng bộ về các vấn đề chính mà họ bất đồng quan điểm”.

Theo Korea Times, PPP nên thể hiện sự linh hoạt trong việc bổ nhiệm 3 thẩm phán cho Tòa án Hiến pháp, vì đây vẫn là trở ngại lớn đối với các cuộc đàm phán giữa các đảng. Đổi lại, DPK phải dừng các nỗ lực luận tội quyền tổng thống.

Tuy nhiên, cả hai phe cho đến lúc này đều không có dấu hiệu thỏa hiệp. DPK khẳng định sẽ tiếp tục theo đuổi việc luận tội và đe dọa nhắm vào người kế nhiệm ông Han - quyền Tổng thống Choi Sang-mok, cùng với các bộ trưởng nội các khác có thể sẽ đảm nhiệm vai trò quyền tổng thống nếu ông Choi bị đình chỉ chức vụ. DPK tuyên bố sẽ luận tội các quan chức này nếu họ từ chối ký các dự luật quan trọng trở thành luật. Còn PPP vẫn cương quyết bảo vệ quan điểm của mình trong việc bổ nhiệm các thẩm phán cho Tòa án Hiến pháp.

Được biết, ngày 27/12, Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc cũng đã có phiên sơ thẩm đầu tiên về vụ luận tội Tổng thống Yoon Suk-yeol. Trong trường hợp ông Yoon bị cách chức, một cuộc bầu cử toàn quốc để tìm người kế nhiệm nhà lãnh đạo này phải diễn ra trong vòng 60 ngày.

Theo các cuộc khảo sát, lãnh đạo đảng Dân chủ Lee Jae-myung là ứng cử viên sáng giá nhất trong cuộc bầu cử tổng thống bổ sung có thể xảy ra nếu ông Yoon bị phế truất. Nhưng, ông Lee cũng có những vấn đề pháp lý riêng và có thể bị cấm tranh cử tổng thống nếu tòa phúc thẩm và Tòa án Hiến pháp duy trì bản án mà tòa án cấp dưới đã tuyên với ông Lee về tội vi phạm luật bầu cử.

Trong trường hợp ngược lại, nếu ông Lee Jae-myung vượt qua được những rào cản rồi thắng cử và trở thành tổng thống, các phiên tòa xét xử ông sẽ dừng lại vì luật pháp Hàn Quốc trao cho tổng thống đương nhiệm quyền miễn trừ khỏi hầu hết các vụ truy tố hình sự.