“Giải mã” hành trình lịch sử của đội tuyển Indonesia
Không phải Việt Nam hay Thái Lan, Indonesia mới là đội tuyển Đông Nam Á đến gần cơ hội tham dự World Cup nhất từ trước đến nay. Đằng sau thành công của bóng đá xứ vạn đảo là hoạt động có bài bản từ công tác nhập tịch cầu thủ, vốn khiến họ nhận nhiều chỉ trích trong 7 năm qua.
Cơ hội rộng mở
Ngày 5/6, Indonesia bước vào trận đấu trọng đại gặp Trung Quốc. Chiến thắng 1-0 trên sân nhà của Indonesia, trong bối cảnh đối thủ cạnh tranh trực tiếp là Bahrain để thua, đã giúp đội bóng xứ vạn đảo có một vị trí trong top 4 bảng C, vòng loại thứ 3 khu vực châu Á. Indonesia là đội tuyển Đông Nam Á tiến xa nhất ở các kỳ vòng loại World Cup.
Trước Indonesia, bóng đá Việt Nam và Thái Lan cũng có thời gian vào đến vòng loại 3 World Cup. Tuy nhiên, thành tích của 2 đội tuyển Đông Nam Á khi ấy còn khá khiêm tốn. Indonesia mới là đội bóng đầu tiên giành chiến thắng ở vòng loại này, và họ thậm chí có tới 3 trận thắng.
Ở thời điểm World Cup mở rộng chương trình thi đấu từ 32 lên 48 đội, nhiều người dự đoán Việt Nam và Thái Lan có thể hưởng lợi trực tiếp. Nhưng sau cùng, Indonesia mới là đội tuyển đi nhanh hơn tất cả. Giấc mơ World Cup của bóng đá Indonesia đang dần trở thành hiện thực hơn bao giờ hết.
Vòng loại 3 World Cup 2026 khu vực châu Á chỉ còn 1 lượt trận nữa. Indonesia đã dần khoanh vùng được những đối thủ tiềm năng của họ ở vòng loại tiếp theo. Đó là UAE, Qatar, Iraq, Saudi Arabia, Oman và Palestine. 3 cái tên đầu tiên đã chắc suất vào vòng trong. Palestine sẽ tranh vé vớt cùng Oman ở trận cuối, nơi họ buộc phải thắng.
Trên thực tế, Saudi Arabia còn cơ hội giành vé trực tiếp đến World Cup. Tuy nhiên, điều đó chỉ xảy ra nếu họ thắng Australia với cách biệt 5 bàn trở lên ở lượt trận cuối. Đây là kết quả không tưởng, nên đội bóng Tây Á nhiều khả năng sẽ hài lòng với việc giữ sức vào vòng đấu tiếp theo.
Xét trên tương quan lực lượng các đội tuyển lọt vào vòng loại thứ 4, Indonesia có cơ hội rất lớn đến World Cup. Đối thủ đáng ngại nhất của họ ở vòng đấu này là Saudi Arabia. Nhưng trên thực tế, khi 2 đội gặp nhau ở vòng loại 3, Indonesia đã có 1 trận hòa và 1 chiến thắng. UAE, Qatar hay Iraq cũng khó có thể nhỉnh hơn Indonesia lúc này.
Nhìn về quá khứ, Indonesia từng có 1 lần tham dự World Cup dưới tên thuộc địa Đông Ấn của Hà Lan. Giờ đây, sau gần 1 thế kỷ, bóng đá Indonesia lại có cơ hội chứng tỏ bản thân tại sân chơi World Cup. Nhưng khác với trước đây, họ chuẩn bị ra mắt với tư cách một quốc gia độc lập.
Vòng loại 4 World Cup khu vực châu Á có 6 đội tham dự, chia làm 2 bảng đấu cùng thể thức khốc liệt. Mỗi bảng chỉ chọn đội đứng nhất trực tiếp giành vé đến World Cup, còn đội xếp nhì phải dự 2 vòng playoff tiếp theo. Ngoài ra, các đội phải đá 2 phiên, mỗi phiên gồm 3 trận đấu liên tiếp chỉ trong vòng 1 tuần.
Thể thức khốc liệt của vòng loại 4 World Cup là thách thức lớn cho mọi đội tuyển, nhưng phần thưởng cũng thật ngọt ngào. Đó là lý do Indonesia dành toàn lực hướng đến sân chơi này. Giờ đây, với đối thủ cạnh tranh trực tiếp là những đội tuyển không quá mạnh ở Trung Đông, Indonesia đang đứng gần ngưỡng cửa World Cup hơn bao giờ hết.
Hành động bất chấp chỉ trích
Đằng sau chiến tích lịch sử của bóng đá Indonesia trên sân chơi World Cup là một hành trình đầy tranh cãi: Nhập tịch cầu thủ. Indonesia đã nhập tịch một số cầu thủ theo diện "hồi hương" từ Hà Lan khoảng 10-15 năm trước. Nhưng gần đây, quá trình nhập tịch cầu thủ của Indonesia diễn ra nhanh hơn, cùng số lượng tăng lên theo từng ngày.
Khoảng 6 năm trước, khi HLV Shin Tae-yong mới tiếp quản đội tuyển Indonesia, ông từng nói cách duy nhất để bóng đá xứ vạn đảo nâng tầm là nhập tịch cầu thủ. Ở thời điểm ấy, HLV người Hàn Quốc từng bị chỉ trích kịch liệt vì mang tư tưởng sùng ngoại. Nhưng theo thời gian, Shin Tae-yong cho thấy ông đã đúng dù không còn làm việc ở Indonesia nữa.
Nhìn chung, Indonesia áp dụng chính sách nhập tịch cầu thủ một cách bài bản, có hệ thống. Cầu thủ nhập tịch của Indonesia là những người có bố mẹ, ông bà Indonesia di cư sang châu Âu nhiều năm trước. Một trong số đó là tiền đạo kỳ cựu Stefano Lilipaly. Anh từng chơi cho U17 Hà Lan, và chơi cho Indonesia vào năm 2013, khi mới 23 tuổi.
Trong quá khứ, Indonesia từng mất nhiều năm để xác minh, nhập tịch thành công cho một cầu thủ như Jordi Amat. Nhưng ở thời điểm hiện tại, quá trình này diễn ra rất nhanh. Số lượng cầu thủ nhập tịch Indonesia theo diện hồi hương cũng tăng lên chóng mặt, tới mức họ phải cạnh tranh quyết liệt để giành một suất lên đội tuyển quốc gia.
Khác với quá khứ, Indonesia hiện nay nhập tịch cầu thủ ở mức rất khác biệt, cả về số lượng và chất lượng. Nhiều cầu thủ Indonesia hiện chơi cho những CLB hàng đầu châu Âu, thậm chí từng có giá trị chuyển nhượng lên tới 20 triệu euro như thủ môn Emil Audero. Con số này gấp 3 lần định giá của toàn bộ đội tuyển Việt Nam ở thời điểm hiện tại.
Vì sao những cầu thủ chinh chiến ở châu Âu như Audero lại quyết định khoác áo đội tuyển Indonesia? Câu trả lời là, họ xem việc nhận quốc tịch và khoác áo cho đội bóng Đông Nam Á như một cơ hội để hướng đến World Cup. Ngoài ra, kinh tế Indonesia đã tăng trưởng lớn mạnh hơn trước đây, cơ hội chơi bóng tại xứ vạn đảo cũng hấp dẫn hơn.
Indonesia từng bị chê cười vì chính sách nhập tịch cầu thủ trong giai đoạn 2019-2020. Nhưng giờ đây, khi cánh cửa World Cup đến gần, chẳng ai có thể chỉ trích họ nữa. Đội bóng xứ vạn đảo đã kiên định với một việc làm khó tin, và giờ là lúc họ gặt hái thành quả xứng đáng.
Chuyện không cá biệt
Indonesia đã thành công với chính sách nhập tịch cầu thủ theo diện hồi hương, nhưng họ không phải trường hợp quá hiếm hoi. Trước Indonesia, Morocco cũng gặt hái thành công nhờ chính sách nhập tịch cầu thủ. Họ là đội tuyển châu Phi đầu tiên "phá lời nguyền" để vào đến bán kết World Cup, ở giải đấu diễn ra tại Qatar 3 năm trước.
Nòng cốt đội tuyển Morocco tham dự World Cup là những tuyển thủ sinh ra và lớn lên ở châu Âu. Họ chọn cống hiến cho cố hương, thay vì nơi mình lập nghiệp. Thổ Nhĩ Kỳ cũng là một đội tuyển đi theo hành trình tương tự, với nhiều cầu thủ sinh ra và lớn lên ở Đức hoặc Hà Lan. Họ đã vào tới tứ kết EURO 2024 bằng đội hình nhập tịch đó.
Xét trên bình diện chung, cầu thủ nhập tịch thực ra rất phổ biến. Bồ Đào Nha có Pepe và Deco, là những người vốn lớn lên ở Brazil. Tây Ban Nha vô địch EURO 2008 với tiền vệ trụ Marcos Senna, một người Brazil đến châu Âu thi đấu và hoàn toàn không có gốc gác liên quan tới Tây Ban Nha. Hay Qatar cũng có cầu thủ Brazil ở cấp đội tuyển.
Những dẫn chứng trên cho thấy cầu thủ nhập tịch, hồi hương thi đấu là một xu thế tất yếu trong bóng đá hiện đại. Đây là thời điểm mọi người có thể lập nghiệp, thành danh ở bất cứ đâu với tư cách một công dân quốc tế. Trong câu chuyện của thủ môn Emil Audero, anh từng mất quốc tịch Indonesia, nhưng sau đó được cấp lại để lên đội tuyển quốc gia.
Câu chuyện về thành công trong chính sách nhập tịch của bóng đá Indonesia hay Morocco, Thổ Nhĩ Kỳ là trường hợp đáng lưu ý. Nhập tịch cầu thủ đã trở thành xu thế không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, chính sách trên cần được thực hiện một cách hợp lý, tránh để lại những ví dụ phản cảm.
Chính đội tuyển Indonesia trong quá khứ từng phải trả giá vì sai lầm của chính sách nhập tịch. Có thời điểm, họ đã cấp quốc tịch cho một số ngoại binh đến Indonesia thi đấu lâu năm. Nhưng khác với đội quân tinh tuyển như hiện nay, cầu thủ nhập tịch Indonesia trước đây thường đã luống tuổi, không có khả năng cống hiến lâu dài.
Những bài học, cả thành công và thất bại, của đội tuyển Indonesia là khối tri thức đáng quý cho nhiều quốc gia khác tham khảo. Từ đó, các nước sẽ nhìn thấy những việc cần làm, cũng như điều nên tránh ở công tác nhập tịch.
Cầu thủ nhập tịch cũng phải cạnh tranh quyết liệt
Sau trận thắng Trung Quốc, HLV trưởng đội tuyển Indonesia, ông Patrick Kluivert từng nói các cầu thủ nhập tịch không nghiễm nhiên có suất đá chính hay được triệu tập. Họ chỉ có cơ hội thể hiện trong trường hợp chứng tỏ bản thân ở cấp CLB, cũng như qua từng trận đấu tại đội tuyển quốc gia. Tuyên bố của Kluivert hoàn toàn có cơ sở.
Trong 1 năm qua, đội tuyển Indonesia dưới thời HLV Shin Tae-yong trước đây, và Patrick Kluivert hiện tại đã gọi lên tổng cộng 60 cầu thủ. Có những người từng đá chính thường xuyên, sau đó phải ngồi dự bị hoặc loại khỏi đội tuyển ở danh sách cuối cùng, như trường hợp của hậu vệ trái Shayne Pattynama, người trưởng thành từ Hà Lan.
Đầu tháng 5/2025, Shayne Pattynama bị CLB chủ quản tại Bỉ là KAS Eupen thanh lý hợp đồng. Anh cũng chưa tìm được đội bóng mới trong 1 tháng qua. Điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến phong độ của Shayne Pattynama khi lên tuyển, và hậu quả là cầu thủ này bị loại khỏi danh sách cuối cùng.
Ngược lại, những cầu thủ bản địa của Indonesia cũng có cơ hội lên tuyển quốc gia nếu thể hiện tốt ở sân chơi quốc nội. Một trong những ví dụ tiêu biểu là Beckham Putra. Cầu thủ 24 tuổi từng "mất tăm" giữa làn sóng nhập tịch trong 5 năm qua. Nhưng vào thời điểm Beckham có phong độ tốt, anh lập tức có một suất lên tuyển.