Bài 1: Không để ai bị bỏ lại phía sau

Những năm qua, phong trào thi đua “Cả nước chung tay vì người nghèo - không để ai bị bỏ lại phía sau” đã trở thành phong trào rộng khắp, có sức lan tỏa rộng lớn, các hoạt động tổ chức thiết thực trong chương trình an sinh xã hội, giúp các hộ gia đình vượt qua khó khăn, khơi dậy, phát huy truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái, yêu thương đùm bọc, giúp đỡ lẫn nhau, xây dựng kinh tế nhằm xóa đói giảm nghèo bền vững; nâng cao chất lượng cuộc sống; xây dựng, thực hiện tốt quy chế dân chủ, các quy ước, hương ước, kỷ cương pháp luật ở Lai Châu.             

Giúp các hộ nghèo vươn lên ổn định cuộc sống

Tết Bính Ngọ 2026 tới đây, lần đầu tiên sau nhiều năm ở căn nhà dột nát, gia đình ông Lò Văn Ven, 85 tuổi, bản Pá Bon, tỉnh Lai Châu đã được sum vầy trong căn nhà kiên cố. Xây những ngôi nhà cho người nghèo đã trở thành một nghĩa cử cao đẹp của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh biên giới Lai Châu nhưng công cuộc xóa nhà tạm, nhà dột nát, nâng cao đời sống cho người dân vẫn còn gian nan.

Lai Châu là một tỉnh miền núi biên giới, nằm ở phía Tây Bắc của Tổ quốc, tổng diện tích tự nhiên 9.068,78 km²; dân số  hơn 49 vạn người, gồm 20 dân tộc, trong đó dân tộc thiểu số chiếm 87%, có 4 dân tộc rất ít người, đó là dân tộc Cống, Mảng, La Hủ, Si La. Sau khi thực hiện sắp xếp chính quyền địa phương 2 cấp, tỉnh Lai Châu còn  38 xã, phường, trong đó có 29 xã đặc biệt khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo còn cao.

Tính đến cuối năm 2024, toàn tỉnh Lai Châu còn 31.014 hộ chiếm 28,79% (trong đó 20.961 hộ cận nghèo, 10.053 hộ nghèo), ước đến hết năm 2025 phấn đấu hộ nghèo giảm còn 25.244 hộ. Mặc dù có nhiều cố gắng nhưng đời sống của một bộ phận đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa còn gặp nhiều khó khăn, một số thói quen, hủ tục lạc hậu vẫn còn tồn tại.

Trước thực trạng đó, hàng năm, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, ủng hộ Quỹ “Vì người nghèo”; với phương châm “Cả nước chung tay vì người nghèo - Không để ai bị bỏ ai lại phía sau”, Ủy ban MTTQ các cấp và các tổ chức thành viên đã tuyên truyền, vận động cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và các tập thể cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, nhà hảo tâm trong và ngoài tỉnh tích cực tham gia hưởng ứng, kết quả trong giai đoạn 2021-2025 quỹ “Vì người nghèo” tỉnh Lai Châu đã vận động được khoảng trên 45 tỷ đồng, từ nguồn quỹ đó MTTQ tỉnh đã hỗ trợ xây mới, sửa chữa 788 “Nhà Đại đoàn kết” trị giá 40,71 tỷ đồng, tặng hàng nghìn suất quà nhân dịp Tết Nguyên đán với trị giá 1.6 tỷ đồng; phối hợp với MTTQ TP Hồ Chí Minh thực hiện Dự án sinh kế, hỗ trợ cho 191 hộ gia đình bị ảnh hưởng cơn bão Yagi – cơn bão số 3 nuôi ngựa, trâu sinh sản và nuôi lợn trị giá 5 tỷ đồng để phát triển kinh tế gia đình…

Dòng họ, cộng đồng dân cư giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn

Là một tấm gương sáng ở cơ sở điển hình về làm kinh tế giỏi, là hạt nhân, nòng cốt lan tỏa phong trào ở cơ sở, bà Tống Thị Phách, dân tộc Thái, bản Nậm Củm, xã Mường Tè, tỉnh Lai Châu đã chia sẻ kinh nghiệm làm kinh tế giỏi và những hỗ trợ cho bà con vùng dân tộc cùng thoát nghèo.

Gia đình bà Phách đã tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, phát triển kinh tế gia đình từ trồng mía, quế, cây ăn quả, chăn nuôi gia súc, gia cầm, ao cá, nuôi lợn đen, từng bước xây dựng sản phẩm OCOP…Được chính quyền địa phương tạo điều kiện, Hội Nông dân, Trung tâm Khuyến nông hỗ trợ về kỹ thuật chăm sóc cây, con giống, bà Tống Thị Phách đã mạnh dạn đầu tư sản xuất bước đầu đem lại hiệu quả, thu lãi từ 800 - 900 triệu đồng/năm. Với mong muốn giúp các hộ thoát nghèo, bà Phách đã chia sẻ kinh nghiệm với bà con trong bản. Bên cạnh đó, gia đình bà còn tổ chức thu mua các sản phẩm từ cây quế, giải quyết đầu ra cho bà con nông dân.

Trong giai đoạn phát triển mới, khởi nghiệp sáng tạo gắn với chuyển đổi số (CĐS) là đòn bẩy giúp nông dân Lai Châu nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị nông sản. Bám sát chỉ đạo của Tỉnh ủy, Trung ương Hội, các cấp Hội Nông dân tỉnh xác định trục hành động: Hỗ trợ vốn đúng – trúng – kịp thời; Tổ chức mô hình điểm để nhân rộng; Chuyển đổi số đồng bộ; Kết nối thị trường; Phát triển bền vững. Với nhiều hoạt động cụ thể, các cấp Hội đã tổ chức nhiều hoạt động hỗ trợ hội viên, nông dân khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong phát triển sản xuất nông nghiệp từ đó nâng cao trình độ sản xuất, hiệu quả kinh tế, góp phần cải thiện cuộc sống của đồng bào các dân tộc trong tỉnh, đặc biệt là vùng biên giới, dân tộc thiểu số.

Từ thực tiễn, Hội Nông dân đã rút ra những bài học kinh nghiệm trong hỗ trợ nông dân khởi nghiệp sáng tạo và chuyển đổi số trong nông nghiệp đó là: Lấy nông dân làm trung tâm, mô hình làm “giáo trình sống”, vốn là “trợ lực”, thị trường và dữ liệu là “kim chỉ nam”. Kết hợp đồng bộ: vốn – kỹ thuật – môi trường – chuyển đổi số – thị trường; tránh hỗ trợ đơn lẻ. Tổ chức trung gian là hạ tầng xã hội giảm chi phí giao dịch, tăng kỷ luật chất lượng và khả năng nhân rộng…

Cùng với đó, các hoạt động hỗ trợ phụ nữ phát triển và nâng cao quyền năng kinh tế cũng được quan tâm thực hiện một cách đồng bộ, mạng lại hiệu quả rõ rệt. Với phương châm “Không để hội viên, phụ nữ nghèo, khó khăn bị bỏ lại phía sau”, các cấp Hội đã triển khai nhiều cách làm sáng tạo, linh hoạt trong hỗ trợ phụ nữ thoát nghèo, phát triển kinh tế. Kết quả, hơn 14.000 hộ gia đình được tiếp cận nguồn vốn trên 100.000 tỷ đồng ủy thác từ Ngân hàng Chính sách xã hội; 980 nhóm sinh kế được hỗ trợ triển khai.

Tinh thần tương thân tương ái được lan tỏa qua các mô hình “Làm theo Bác về thực hành tiết kiệm giúp nhau giảm nghèo bền vững”, “Giúp phụ nữ nghèo có địa chỉ”, “Phụ nữ giúp nhau phát triển kinh tế”. Duy trì 461 tổ tiết kiệm với số tiền trên 7 tỷ đồng; hội viên hỗ trợ hơn 34.800 ngày công, gần 49 tấn thóc gạo, 16 tấn củi, hơn 8 tấn phân bón, 500 cây, 600 con giống, và trên 600 triệu đồng tiền mặt; kết nối, vận động hơn 200 phụ nữ tham gia xuất khẩu lao động tại Hàn Quốc, Nhật Bản. Qua đó đã góp phần giúp phụ nữ khó khăn vươn lên thoát nghèo bền vững.

Các cấp Hội tiếp tục triển khai hiệu quả Đề án 939 “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017-2025”, duy trì “Ngày phụ nữ sáng tạo khởi nghiệp” nhằm khơi dậy khát vọng làm giàu và phát huy tiềm năng sáng tạo của phụ nữ. Nhiều hoạt động thiết thực được triển khai như hỗ trợ trưng bày 55 gian hàng giới thiệu sản phẩm nông sản, hỗ trợ 300 phụ nữ khởi nghiệp, khởi sự kinh doanh; tổ chức tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng cho gần 1.000 lượt phụ nữ để xây dựng và hiện thực hóa ý tưởng khởi nghiệp. Phối hợp tuyên truyền, tập huấn về vai trò phụ nữ trong Chương trình OCOP, xây dựng và duy trì các mô hình sinh kế hiệu quả, như trồng chanh leo, chè, bí xanh, chăn nuôi tập trung.

Công tác nâng cao năng lực quản trị, điều hành kinh tế hộ và tổ hợp tác được chú trọng thông qua các lớp tập huấn kỹ năng kinh doanh, quản lý tài chính, marketing, sử dụng nền tảng trực tuyến (Tiktokshop, Postmart, sàn thương mại điện tử tỉnh Lai Châu), hỗ trợ xây dựng thương hiệu, tiêu chuẩn, truy xuất nguồn gốc, kết nối logistics và thanh toán điện tử với trên 1.400 lượt người tham gia.

Hỗ trợ thành lập 13 hợp tác xã có phụ nữ tham gia quản lý, 3 mô hình khởi nghiệp; trang bị 480 máy thái chuối, 13 máy cắt cỏ trị giá 670 triệu đồng; tổ chức cho hội viên tham quan, học tập mô hình kinh tế tại Sơn La.

Qua đó, nhiều phụ nữ đã mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, tham gia mô hình kinh tế tập thể, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, nâng cao năng suất, chất lượng và hình thành các sản phẩm đặc trưng mang thương hiệu địa phương.

Đồng thời, chủ động khai thác, huy động các nguồn lực từ tập đoàn lớn như LOREAL Việt Nam và các tổ chức phi Chính phủ (Plan, Care) tổ chức các khóa đào tạo nghề ngắn hạn gắn liền với hỗ trợ sinh kế cho hội viên phụ nữ, đã có gần  4.500 phụ nữ tham gia học nghề, giới thiệu cho trên 1.000 chị em có việc làm ổn định; xây dựng 18 mô hình sinh kế cho hội, viên phụ nữ tại bản du lịch cộng đồng, tăng kỹ năng giao tiếp bằng Tiếng Anh cho chị em phụ nữ tham gia kinh doanh tại các khu du lịch cộng đồng có nhiều du khách nước ngoài đến thăm quan, trải nghiệm.

Đồng thời, chủ động khai thác nguồn lực từ các tổ chức phi chính phủ hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp cho hội viên, phụ nữ trên địa bàn như: thành lập và hỗ trợ các mô hình sinh kế, tham gia các lớp đào tạo nghề thúc đẩy mục tiêu khởi nghiệp từ các chương trình, dự án (Dự án Plan, Care, SPV) để hỗ trợ phụ nữ hiện thực hóa các ý tưởng khởi nghiệp, kinh doanh với kinh phí gần 15 tỷ đồng, qua đó đã hỗ trợ được nhiều chị có được việc làm và thu nhập ổn định.

Thời gian qua, những cách làm linh hoạt, sáng tạo của Lai Châu đã giúp nhiều bà con thoát nghèo, vươn lên trong cuộc sống, góp phần phát triển miền biên viễn Lai Châu trong kỷ nguyên  mới.

(còn nữa)