Ngăn chặn buôn lậu bằng công cụ giám sát trực tuyến

Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) Nguyễn Hùng Anh cho biết, buôn lậu, gian lận thương mại phổ biến và gia tăng mạnh tại các cục hải quan tỉnh, thành phố có số thu lớn, lưu lượng hàng hóa lớn qua khu vực cảng biển, sân bay quốc tế lớn, có hoạt động tạm nhập tái xuất (TNTX), chuyển cảng, quá cảnh.

Các mặt hàng vi phạm được phát hiện trong thời gian qua chủ yếu là hàng tiêu dùng, hàng cấm như ma túy tổng hợp, ma túy đá, heroin, thuốc phiện, cocain, cần sa, cá thể rùa, cá thể tê tê, vảy tê tê, ngà voi, máy móc thiết bị đã qua sử dụng… Trong đó, phải kể đến các mặt hàng thiết bị y tế, bộ kit test nhanh kháng nguyên SARS-CoV-2, thuốc chữa bệnh COVID-19, các đối tượng đã lợi dụng đường mòn, lối mở biên giới, trà trộn vào hàng hóa, cất giấu trong hành lý; lợi dụng vận chuyển hàng hóa, hành khách đường hàng không… để vận chuyển trái phép vào Việt Nam các mặt hàng này.

Đơn cử như ngày 20/1, Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế (HQCK SBQT) Cam Ranh, Cục Hải quan Khánh Hòa kiểm tra, kiểm soát hành lý của hành khách nhập cảnh về Việt Nam đã phát hiện 2 vụ/2 đối tượng có hành vi vận chuyển trái phép thuốc tân dược từ Nga về Việt Nam là thuốc điều trị COVID-19 và thuốc ngừa COVID-19. Tang vật gồm 14.650 viên thuốc dạng vỉ bằng tiếng Nga (dịch là Arbidol; Areplivir). Ngày 22/2, Chi cục HQCK Chi Ma, Cục Hải quan Lạng Sơn tuần tra, kiểm soát, phát hiện gần mốc biên giới có một lô hàng vô chủ, qua kiểm tra, hàng hóa gồm 1.600 bộ kit test nhanh COVID nhãn hiệu SARS-COV-2 Antigen test Kit – xuất xứ Trung Quốc.

Về phương thức hoạt động, ông Nguyễn Hùng Anh cho biết, trong hoạt động vận chuyển, xuất – nhập khẩu, các đối tượng thường lợi dụng sự thông thoáng của quy trình thủ tục hải quan để gian lận trốn thuế như khai sai tên hàng, số lượng, chủng loại, mã số, xuất xứ; ngụy trang để vận chuyển hàng cấm; lợi dụng loại hình quá cảnh, TNTX, chuyển phát nhanh, thương mại điện tử, kho ngoại quan... để buôn lậu, vận chuyển hàng cấm, gian lận thương mại. Lợi dụng các loại hình TNTX, vận chuyển độc lập, vận chuyển kết hợp để buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, đặc biệt tại một số địa bàn như Hà Nội, Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Vũng Tàu.

Để đấu tranh và ngăn chặn hiệu quả các hành vi buôn lậu, ngành Hải quan đã triển khai chiến lược đầu tư, hiện đại hóa hoạt động chống buôn lậu trên nền tảng điện tử hóa, giám sát hàng hóa trực tuyến, tạo bước đột phá trong công tác đấu tranh chống buôn lậu. Theo đó, việc giám sát trực tuyến đã nâng cao hiệu quả kiểm soát hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh, ngăn chặn hiệu quả và triệt phá nhiều vụ buôn lậu lớn, nhất là ở các cửa khẩu trọng điểm. “Giám sát trực tuyến là một trong những giải pháp quan trọng trong công tác chống buôn lậu của lực lượng hải quan, đáp ứng yêu cầu về hoạt động kiểm soát trong bối cảnh mới và thông qua đó sẽ kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm một cách hiệu quả”, ông Nguyễn Hùng Anh nhấn mạnh.

Điển hình, ngày 1/3, Chi cục HQCK Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất và Đội Kiểm soát Chống buôn lậu khu vực miền Nam đồng chủ trì, phối hợp với Đội Kiểm soát Hải quan, Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, Công an TP Hồ Chí Minh thực hiện khám lô hàng cá đông lạnh nhập khẩu có dấu hiệu nghi vấn. Qua khám xét 26 kiện hàng cá đông lạnh, trọng lượng 689kg, cơ quan Hải quan phát hiện có tổng cộng 44,2kg nghi là bong bóng cá sửu Macdonaldi (tên khoa học là Totoaba Macdonaldi). Số bong bóng cá nêu trên được quấn nhiều lớp nilon từng gói nhỏ, xung quanh là lớp cá đông lạnh, đặt trong thùng xốp.

Kết quả giám định của Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật thuộc Viện Hàn lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam khẳng định 44,2kg bóng cá nêu trên đúng là bong bóng của loài cá sửu Macdonaldi, có tên khoa học là Totoaba Macdonaldi. Đây là loài cá có tên trong Phụ lục I Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES), thuộc danh mục hàng hóa cấm mua bán.

Theo kết quả điều tra của cơ quan Hải quan, lô hàng trên có xuất xứ từ Mexico được vận chuyển tới Mỹ đưa về Việt Nam qua cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất vào cuối năm 2021. Người nhận hàng là Công ty TNHH Thương mại Thủy sản Thịnh Phú (địa chỉ phường 14, quận Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh). Sau khi lô hàng cập cảng, cơ quan Hải quan đã thực hiện giám sát trọng điểm lô hàng.

Trong thời gian tới, ngành Hải quan sẽ tiếp tục bám sát các chỉ đạo của Chính phủ, Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, Bộ Tài chính, tổ chức thực hiện quyết liệt, có hiệu quả các nhiệm vụ được giao từ công tác tham mưu đến công tác đấu tranh trực tiếp. Đồng thời, ngành Hải quan sẽ tiếp tục ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin phục vụ công tác quản lý, giám sát, kiểm tra, kiểm soát trên tất cả các khâu nghiệp vụ. Trong đó, đặc biệt chú trọng công tác giám sát trực tuyến tại các địa điểm kiểm tra, nơi tập kết hàng hóa, kho chứa hàng hóa..., nhất là tại các cục hải quan có số thu lớn, lưu lượng hàng hóa lớn, có hoạt động TNTX, chuyển cảng, quá cảnh. Chủ động kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, nhất là đối với những mặt hàng nhạy cảm, nhằm kịp thời phát hiện các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, trốn thuế gây thất thu cho ngân sách nhà nước.