Cần kiểm toán để tránh việc "phù phép" vốn nghìn tỷ như Công ty Pharos, dự án Đại Ninh

Sáng 7/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán; Luật Kế toán; Luật Kiểm toán độc lập; Luật Ngân sách nhà nước; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công; Luật Quản lý thuế và Luật Dự trữ quốc gia (1 luật sửa 7 luật).

Liên quan nội dung sửa đổi Luật Chứng khoán, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Nguyễn Hữu Toàn (Lai Châu) cho biết, Chính phủ đề xuất hồ sơ chào bán ra công chúng thì cần phải có báo cáo vốn điều lệ đã góp trong thời gian 10 năm tính đến thời điểm đăng ký chào bán số cổ phiếu lần đầu ra công chúng, được kiểm toán bởi công ty kiểm toán độc lập. Đa số ý kiến Ủy ban Kinh tế không đồng tình vì cho rằng sẽ phát sinh thêm thời gian, chi phí cho doanh nghiệp.

Ông cũng đề nghị cần rà soát kỹ nội dung này vì việc kiểm toán xác định vốn điều lệ ban đầu là một nội dung rất quan trọng để xác định vốn điều lệ thực góp; tổng số vốn, tổng số cổ phần phát hành ra công chúng; số cổ phần này sẽ được lưu hành tiếp tục ở thị trường thứ cấp. Nếu vốn điều lệ không được xác định chính xác thì đó là "sự đánh tráo" đối với toàn bộ các nhà đầu tư ngay từ lần mua đầu đến những lần mua tiếp theo.

"Điển hình cho nội dung này là Công ty Pharos của FLC từ vốn điều lệ ban đầu 1,5 tỷ đồng, sau 5 lần tăng vốn điều lệ trong 3 năm 2014-2016 đã tăng lên 4.300 tỷ đồng. Hệ lụy rất lớn cho cả thị trường. Gần đây, trong vụ án Sài Gòn - Đại Ninh của ông Nguyễn Cao Trí cũng qua nhiều lần "phù phép" tương tự đã nâng vốn lên 2.000 tỷ đồng. Cách "phù phép" của họ là "bơm" một số tiền nhất định vào các tài khoản, sau đó lại "rút ra, bơm vào" cho đến khi đạt được doanh số tổng bằng tổng số vốn điều lệ", đại biểu Nguyễn Hữu Toàn dẫn chứng. Ông cũng cho rằng, việc kiểm toán vốn điều lệ là một yếu tố cần đảm bảo cho thị trường chứng khoán được minh bạch, trong sạch.

Giải trình sau đó, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho rằng, một doanh nghiệp thành lập ra có thể trên tài khoản không có tiền, không có trụ sở, trên tài khoản ghi vốn điều lệ 10.000 tỷ, thậm chí là 20.000 tỷ nhưng không ai kiểm tra, kiểm soát. "Vừa rồi đã xảy ra một số vụ việc và các cơ quan quản lý cũng đã có kiến nghị sửa Luật Doanh nghiệp về điều này. Còn về phía Luật Chứng khoán, chúng tôi đã siết vấn đề này để đảm bảo tránh lợi dụng trên thị trường chứng khoán", Phó Thủ tướng thông tin.

Đối với ý kiến của ĐBQH Nguyễn Hữu Toàn về việc phát hành chứng khoán ra công chúng cần phải có tài sản đảm bảo, hoặc có ngân hàng thương mại bảo lãnh, ông cho biết, ban đầu Bộ Tài chính đã muốn quy định vì thấy rất rủi ro, nhưng sau đó không đưa vào vì sợ sẽ "bóp nghẹt" thị trường chứng khoán. Vì vậy, theo Phó Thủ tướng, phải đánh giá theo đúng như thông lệ quốc tế và xếp loại tín nhiệm để thực hiện việc phát hành ra công chúng. Cùng với đó, tăng cường thanh tra, kiểm tra để tránh được rủi ro...

ĐBQH Nguyễn Công Long (Đồng Nai) đề nghị, để phòng ngừa các tội phạm trong lĩnh vực chứng khoán, cần phải đặt ra công tác quản lý nhà nước, trong đó có các nội dung, hoạt động liên quan đến kiểm toán độc lập. "Vừa qua, chúng ta thấy hàng loạt hệ quả đặc biệt nghiêm trọng chính từ chỗ yếu kém, đến từ "lỗ hổng" trong hoạt động kiểm toán độc lập", ông ví dụ. Lý do để xảy ra vấn đề trên, theo đại biểu, là do không xác minh, xác định được hoạt động thực sự của doanh nghiệp sai phạm. Hiện nay, Bộ luật Hình sự đang thiếu tội danh liên quan đến xử lý trực tiếp vi phạm trong hoạt động kiểm toán độc lập.

Do đó, ông mong muốn bên cạnh Luật sửa đổi nội dung liên quan đến Luật Chứng khoán, trong Luật Kiểm toán độc lập cũng nên rà soát, sửa đổi các hành vi về điều cấm trong luật này để làm cơ sở xử lý. Đồng thời, nghiên cứu, bổ sung các tội danh liên quan đến xử lý các vi phạm trong Kiểm toán độc lập mà chúng ta chưa có...