Cần phân biệt giữa đầu cơ và tích trữ vàng, không ảnh hưởng đến người mua vàng để tiết kiệm

Chiều 5/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, đại biểu Quốc hội đóng góp ý kiến vào Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) và một số nội dung liên quan đến Dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi). Nhiều đại biểu bày tỏ sự đồng tình với việc sửa đổi luật, nhưng cũng đưa ra nhiều đề xuất nhằm đảm bảo sự công bằng, minh bạch và giảm gánh nặng cho người nộp thuế.

Cần phân biệt giữa đầu cơ và tích trữ vàng

Nói về đánh thuế thu nhập cá nhân đối với chuyển nhượng vàng miếng, đại biểu Lê Thị Thanh Lam (đoàn Cần Thơ) cho rằng, đây là vấn đề "rất nóng và cử tri cũng rất quan tâm". Cụ thể, dự thảo luật quy định về thuế suất thuế thu nhập cá nhân đối với chuyển nhượng vàng miếng, hướng tới mục tiêu kiểm soát đầu cơ, minh bạch hóa thị trường vàng. Tuy nhiên, theo đại biểu, chính sách này cần được triển khai với sự phân biệt rõ ràng giữa hoạt động đầu cơ và hoạt động tích trữ để không ảnh hưởng đến những người dân mua vàng chỉ nhằm mục đích tiết kiệm. Bởi tâm lý, thói quen của người dân Việt Nam thường khi có tiền thì tiết kiệm mua vàng để dành, để tiết kiệm cho sinh hoạt gia đình chứ không có mục đích đầu cơ. "Việc quy định ngưỡng giá trị vàng miếng chịu thuế chỉ phát huy hiệu quả khi chính sách được triển khai với lộ trình rõ ràng, minh bạch" - đại biểu nhấn mạnh.

Cùng với đó, theo đại biểu Lê Thị Thanh Lam, cần xây dựng cơ chế khai báo và khấu trừ linh hoạt, cho phép các tổ chức kinh doanh vàng hoặc sàn giao dịch hoặc là ngân hàng thương mại thực hiện khấu trừ, nộp thuế thay cho người giao dịch, giúp giảm gánh nặng thủ tục cho cá nhân; đồng thời cũng tích hợp khai báo thuế điện tử thông qua hệ thống dữ liệu thuế quốc gia để đồng bộ thông tin, nâng cao khả năng giám sát hoặc tăng tính minh bạch và hiệu quả trong thực thi chính sách.

Liên quan đến cơ sở tính thuế đối với tài sản mới quy định tại điểm d khoản 10 điều 3 và Điều 20, đại biểu Đào Chí Nghĩa (đoàn Cần Thơ) kiến nghị sửa đổi cơ sở tính thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng vàng miếng và tài sản số từ giá chuyển nhượng sang thu nhập từ chênh lệch giá. "Vì hiện nay, thuế thu nhập cá nhân áp dụng dựa trên lợi ích thực tế thu được. Tính thuế trên giá chuyển nhượng thì sẽ có nguy cơ đánh thuế luôn cả phần vốn. Việc này sẽ vi phạm nguyên tắc công bằng khi áp thuế" - đại biểu Đào Chí Nghĩa lưu ý.

Thuế hộ kinh doanh: Tránh tăng gánh nặng cho nhóm số đông

Liên quan đến kê khai thuế, tính thuế, khấu trừ thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, dự thảo luật đề xuất chuyển sang chế độ kê khai theo doanh thu hóa đơn thay cho cơ chế thuế khoán hiện hành, đại biểu Nguyễn Thành Trung (đoàn Lào Cai) nhận định, việc chuyển đổi này sẽ khiến mức doanh thu tính thuế cao hơn so với mức thuế khoán đang áp dụng. Nếu vẫn giữ nguyên tỷ lệ thuế suất trên doanh thu như hiện hành, gánh nặng cho người nộp thuế là hộ và cá nhân kinh doanh sẽ tăng lên rất nhiều. Đại biểu nhấn mạnh, đây là nhóm đối tượng chiếm số đông trong xã hội, đề nghị Cơ quan soạn thảo cân nhắc phương án điều chỉnh lại mức thuế suất để không tạo thêm khó khăn, đồng thời đảm bảo khuyến khích nhóm này phát triển.

Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn (đoàn Lai Châu) cũng đồng tình cần rà soát lại, đánh giá tác động để đảm bảo thực hiện đúng chủ trương khuyến khích hộ kinh doanh phát triển, chuyển đổi theo phương thức nộp thuế mới.

Về miễn thuế cho chủ hộ kinh doanh quy định tại Điều 4, đại biểu Đào Chí Nghĩa (đoàn Cần Thơ) đề nghị bổ sung miễn thuế cho phần thu nhập sau khi đã nộp thuế thu nhập cá nhân đối với chủ hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai thuế suất 17%. Việc quy định này sẽ bảo đảm được tính công bằng khi đánh thuế và tránh đánh trùng thuế trên cùng một nguồn lợi nhuận đối với các hình thức kinh doanh cá nhân.

Kiến nghị tăng mức giảm trừ gia cảnh

Một vấn đề quan trọng của dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) được các đại biểu tập trung thảo luận là mức giảm trừ gia cảnh.

Theo dự thảo, điều chỉnh mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng, điều chỉnh mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng, đại biểu Lê Thị Thanh Lam đề xuất tăng mức giảm trừ gia cảnh lên khoảng 50% "thì phù hợp" vì với mức thu nhập hiện nay, đa phần người lao động làm công ăn lương cũng chỉ bảo đảm được nhu cầu cuộc sống tối thiểu. Việc tăng mức giảm trừ gia cảnh sẽ giúp đời sống của người lao động đỡ vất vả hơn.

Đại biểu Nguyễn Thanh Phương (đoàn Cần Thơ) đề xuất việc tính thuế phải dựa trên thu nhập thực tế sau khi trừ chi phí sinh hoạt tối thiểu, và phải đảm bảo người dân "có đủ sống hay không thì mới tính đến phần thuế". Đại biểu dẫn số liệu thu ngân sách năm 2023, 2024 cho thấy, thuế thu nhập cá nhân chỉ chiếm 9 - 10% tổng thu ngân sách. "Như vậy, thuế thu nhập cá nhân không phải nguồn thu chính. Vì vậy, nếu triết lý của chúng ta là muốn cho người làm công ăn lương có đời sống khá lên, giàu lên thì việc định mức thuế sẽ phù hợp. Nguồn thu chính của nhà nước nên đến từ sản xuất kinh doanh. Khi người làm công ăn lương có đời sống khá lên, họ "có tích lũy, ít nhất là có chỗ ở, nuôi con cái, sống cho đàng hoàng" thì "đánh thuế họ không tiếc".

Về quy định điều chỉnh từ 7 bậc thuế theo quy định hiện hành thành 5 bậc thuế, đại biểu Nguyễn Thanh Phương nhận thấy, "5 bậc thuế mới là không hợp lý lắm", đặc biệt là khoảng cách giữa các bậc quá lớn, ví dụ: "nhích lên 11 triệu là bị 15% thuế, tăng thêm 10%". Đại biểu đề xuất "vẫn giữ 7 bậc" nhưng điều chỉnh lại các mức % và ngưỡng thu nhập hợp lý hơn. Cụ thể là: dưới 10 triệu: 5%; 10 - 30 triệu đồng: đề xuất 10%; 30 - 60 triệu: đề xuất 15%; 60 - 100 triệu đồng: đề xuất 20%; 100 - 130 triệu đồng: đề xuất 25%; 130 - 160 triệu đồng: đề xuất 35%; trên 160 triệu đồng: đóng 35%.

Đại biểu Nguyễn Thanh Phương cũng đề nghị, đưa quy định ưu đãi thuế cho nhà khoa học vào luật. Hiện nay, các nhà khoa học "hưởng lương hoặc tiền công cho các hoạt động nghiên cứu khoa học từ ngân sách thì không phải đóng thuế, nhưng quy định này đang nằm ở nghị quyết của Quốc hội và nghị định của Chính phủ; đề nghị nên luật hóa ngay trong luật này.

 Ngoài ra, các đại biểu cũng đề cập đến chính sách giảm trừ gia cảnh và thuế đối với bất động sản thừa kế/quà tặng; đề nghị cân nhắc mức giảm trừ cho người phụ thuộc bằng 50% cho người nộp thuế, nếu quy định cụ thể mức giảm trừ trong luật.

Một số đại biểu đề xuất cần bổ sung phương thức xác định mức giảm trừ gia cảnh theo vùng kinh tế thay vì một mức tuyệt đối, thống nhất toàn quốc vì chi phí sinh hoạt giữa thành thị và nông thôn có sự chênh lệch đáng kể, việc áp dụng một mức giảm trừ chung sẽ không đảm bảo công bằng về khả năng nộp thuế cho những người sống tại các khu vực có chi phí sinh hoạt cao và đề nghị bổ sung cơ chế xác định mức giảm trừ theo mức lương tối thiểu vùng.