Chủ tịch Quốc hội: Cần nói rõ về vaccine thừa, quá hạn, thanh quyết toán nguồn ngoài ngân sách
Đến 31/12/2022, tổng nguồn lực đã được huy động để trực tiếp phục vụ công tác phòng, chống dịch là trên 236 nghìn tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước là trên 189 nghìn tỷ đồng, huy động từ các nguồn viện trợ (chủ yếu là vaccine), tài trợ là trên 47 nghìn tỷ đồng.
Sáng 11/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến vào Báo cáo kết quả thực hiện giám sát chuyên đề “Việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng chống dịch COVID-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng”.
Hỗ trợ cho người lao động bị ảnh hưởng dịch COVID-19 trên 47,2 nghìn tỷ đồng
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thuý Anh – Phó trưởng Đoàn giám sát cho biết, thực hiện mục tiêu “kép” vừa phòng, chống dịch vừa phát triển kinh tế, đảm bảo đời sống nhân dân, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 30/2021/QH15 quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù phục vụ công tác phòng, chống dịch.
Nguồn lực được thực hiện giai đoạn 2020-2022 có quy mô khoảng 613 nghìn tỷ đồng, trong đó, miễn giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí hỗ trợ cho doanh nghiệp, người dân khoảng 435,5 nghìn tỷ đồng; thực hiện có hiệu quả các gói hỗ trợ từ quỹ bảo hiểm xã hội, quỹ bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động và người sử dụng lao động bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19 với tổng chi phí trên 47,2 nghìn tỷ đồng. Đến 31/12/2022, tổng nguồn lực đã được huy động để trực tiếp phục vụ công tác phòng, chống dịch là trên 236 nghìn tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước là trên 189 nghìn tỷ đồng, huy động từ các nguồn viện trợ (chủ yếu là vaccine), tài trợ là trên 47 nghìn tỷ đồng. Quỹ vaccine phòng chống dịch COVID-19 đã huy động được trên 15,1 nghìn tỷ đồng; tổng số vaccine nhận từ các nguồn viện trợ, tài trợ là gần 160 triệu liều, trong đó riêng viện trợ của Chính phủ các nước là gần 150 triệu liều, trị giá khoảng 24 nghìn tỷ đồng.
Đoàn giám sát cũng chỉ rõ nhiều hạn chế, trong đó có nhiều khó khăn trong việc phân bổ, quản lý, sử dụng, thanh toán, quyết toán nguồn lực từ ngân sách nhà nước; các quy định hướng dẫn mua sắm vật tư, trang thiết chậm được điều chỉnh dẫn đến tâm lý lo ngại, sợ sai từ sau các vụ việc tiêu cực phát sinh; còn xảy ra sai phạm trong mua sắm ở nhiều mức độ khác nhau, có vụ việc đến mức phải xử lý hình sự
Làm rõ nguyên nhân về khoảng trống pháp lý trong phòng, chống dịch bệnh
Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, trong dự thảo Nghị quyết đánh giá 6 khuyết điểm, tồn tại về huy động nguồn lực phòng, chống dịch COVID-19, trong đó có hệ thống pháp luật chưa bao quát để điều chỉnh tình huống phát sinh; khó khăn trong phân bổ, quản lý và thanh quyết toán ngân sách nhà nước; chưa kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc; xác định tài sản của các nguồn tài trợ; chưa chủ động được nguồn vaccine.., đồng thời bày tỏ băn khoăn về nguyên nhân được nêu trong Nghị quyết.
“Nguyên nhân chính của những tồn tại trên là do hệ thống pháp luật hiện hành chưa bao quát, chưa điều chỉnh hết các quan hệ tình huống phát sinh tạo ra các khoảng trống pháp lý trong công tác phòng, chống”, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nói và bày tỏ đồng tình rằng, hệ thống pháp luật có chỗ chưa hoàn thiện nhưng vấn đề chủ yếu vẫn là văn bản dưới luật và điều hành cụ thể; nhấn mạnh việc tránh rơi vào tình trạng làm không được thì đổ cho hệ thống.
Chưa có “chuyến bay giải cứu” và vụ Việt Á
Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng đây là chuyên đề giám sát tối cao, thông qua đây làm rõ được thực trạng, đánh giá kết quả, tồn tại, yếu kém, nguyên nhân khách quan, chủ quan và giám sát phải gắn với trách nhiệm… Đối với huy động nguồn lực chống dịch, gồm viện trợ có cả vaccine, sinh phẩm y tế; huy động xã hội hóa…
Chủ tịch Quốc hội đề nghị nói thêm việc thanh quyết toán, nhất là nguồn ngoài nhà nước. Hiện còn bao nhiêu chưa được thanh quyết toán? Bao nhiêu chưa được chi trả? Quá trình giám sát có thấy khúc mắc gì không?
Chủ tịch Quốc hội nhắc lại việc có hai sai phạm rất lớn trong lĩnh vực này là “chuyến bay giải cứu" và vụ Việt Á và cho rằng cũng không nằm ngoài phạm vi cuộc giám sát, tuy nhiên báo cáo chưa thấy đề cập rõ. Chủ tịch Quốc hội cũng thắc mắc hiện nay còn vaccine thừa, quá hạn không; nguồn viện trợ, xã hội hoá thế nào. “Có địa phương nhà tài trợ tặng cả trăm tỷ mua vaccine thì quản lý sử dụng ra sao... Báo cáo không có địa chỉ thì Quốc hội rất khó thông qua” – Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nói.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cũng cho rằng, báo cáo giám sát đang thiếu vắng 2 vụ việc nổi cộm là "chuyến bay giải cứu" và vụ kit xét nghiệm Việt Á. “Tôi đọc cả hơn 110 trang báo cáo giám sát đầy đủ với hơn 400 chú thích chỉ thấy 3 dòng nói về vụ án kit xét nghiệm Việt Á. Quốc hội rất nhiều đại biểu cũng sẽ nói vấn đề này. Đề nghị đoàn giám sát bổ sung thêm liều lượng, đáp ứng yêu cầu của đại biểu Quốc hội và sự quan tâm của cử tri” – Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội nhấn mạnh.
Làm rõ kẽ hở dẫn đến sai phạm
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng đồng quan điểm cần đánh giá đúng mức hai vụ việc trên, làm rõ kẽ hở gì dẫn đến các sai phạm. Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội quan tâm vấn đề rà soát kinh phí ủng hộ Quỹ vaccine đồng thời đặt câu hỏi, việc chi phải có hướng dẫn của Chính phủ và Bộ Tài chính thì hiện nay có hướng dẫn chưa, phương án quản lý, sử dụng số tiền, hiện vật như thế nào... cần báo cáo công khai, đầy đủ; nêu rõ, báo cáo tập trung vào vấn đề trọng tâm, trọng điểm theo đề cương của đoàn giám sát, trong đó rõ địa chỉ để Quốc hội xem xét khi ấn nút.
Liên quan đến nội dung về tài chính, Thứ trưởng Bộ Tài chính Võ Thành Hưng cho biết, Bộ Tài chính đã có báo cáo gửi tới Đoàn giám sát, tuy nhiên, hạch toán huy động nguồn lực tổng thể thì còn chưa đầy đủ, đặc biệt là những hỗ trợ từ các cộng đồng xã hội, người dân… Các giấy tờ, thủ tục để xác lập sở hữu toàn dân còn chưa đầy đủ, gây khó khăn trong công tác hạch toán. Về vấn đề hướng dẫn thanh, quyết toán, Thứ trưởng Bộ Tài chính Võ Thành Hưng cho biết, đây là khâu cuối cùng trong quy trình, khi đã đủ hồ sơ, giấy tờ theo quy định thì mới có thể xử lý. Hiện nay công tác này đang vướng mắc trong tổ chức, thực hiện khi hồ sơ, giấy tờ không đảm bảo đầy đủ, nên cần tiếp tục rà soát, nghiên cứu để khắc phục vấn đề này.
Kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, yêu cầu đặt ra đối với báo cáo giám sát là đúng phạm vi, yêu cầu, mục tiêu, trọng tâm, trọng điểm và không đề cập quá rộng đến các vấn đề khác. Các đánh giá thận trọng, khách quan, thể hiện đúng bản chất vấn đề.
“Cụ thể hơn 2 vụ “chuyến bay giải cứu” và Việt Á, cần phân tích làm rõ hơn số liệu, tình hình, cơ sở chính trị và pháp lý của các kiến nghị; giải pháp đề xuất vừa giải quyết được công việc bức xúc thực tiễn đặt ra, vừa có giải pháp cơ bản lâu dài” – Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh.