Khoa học công nghệ là yếu tố then chốt xây dựng Quốc hội hiện đại, hiệu quả
Chiều 19/3, tại Nhà Quốc hội, Văn phòng Quốc hội tổ chức Hội nghị chuyên đề "Quốc hội số và ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo trong chuyển đổi số của Quốc hội".
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dự và phát biểu chỉ đạo.
Cùng dự Hội nghị có các Phó Chủ tịch Quốc hội: Nguyễn Khắc Định, Lê Minh Hoan.
Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội
Phát biểu chỉ đạo, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ: Hội nghị có ý nghĩa rất quan trọng, thể hiện quyết tâm của Quốc hội trong việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tiên tiến để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới, đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Ngay sau đó, ngày 13/1/2025, tại Hội trường Diên Hồng đã diễn ra Hội nghị toàn quốc quán triệt Nghị quyết 57-NQ/TW. Tổng Bí thư đã có bài phát biểu chỉ đạo rất quan trọng tại hội nghị; Chủ tịch Quốc hội cũng có báo cáo chuyên đề về nội dung này. Đảng đoàn Quốc hội ban hành Kế hoạch số 3260 để thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW, trong đó xác định rõ mục tiêu, chỉ tiêu, phân công trách nhiệm rõ ràng, tiến độ cụ thể và tổ chức triển khai với tinh thần khẩn trương, quyết tâm cao nhất.
Chủ tịch Quốc hội cho biết, tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 193/2025/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Trước đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thành lập Ban Chỉ đạo chuyển đổi số của Quốc hội và ban hành Nghị quyết số 1343/NQ-UBTVQH15 về xây dựng và phát triển Quốc hội số giai đoạn 2024 - 2026. Ban Chỉ đạo đã chỉ đạo hoàn thành việc xây dựng Đề án chuyển đổi số của Quốc hội giai đoạn 2025 - 2030 và dự kiến duyệt trong tháng 3/2025. "Quốc hội nếu không tiến nhanh, tiến kịp theo yêu cầu mới thì sẽ chậm một bước", Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đã có bài viết đánh giá những thành tích to lớn của sự nghiệp giáo dục nước ta, trong đó Tổng Bí thư nói đến phong trào "Bình dân học vụ" do Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt lên bàn nghị sự cuộc họp đầu tiên của Chính phủ cách mạng lâm thời (ngày 3/9/1945). Trên tinh thần đó, mọi người trong xã hội, không phân biệt tuổi tác, địa vị xã hội, trình độ học vấn… ai thiếu hụt kiến thức, kỹ năng về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thì có trách nhiệm học tập để bù lấp sự thiếu hụt đó; với tinh thần tự học là chính và có thể học mọi lúc, mọi nơi, học trực tiếp, học trực tuyến; tự học ở nhà, học ở nơi làm việc, cũng có thể học trên tàu hỏa, trên máy bay, trên xe ô tô...
Quốc hội cần đi đầu trong đầu tư hạ tầng số
Nghị quyết 57-NQ/TW đặt mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam thuộc top 3 nước dẫn đầu Đông Nam Á, top 50 nước đứng đầu thế giới về năng lực cạnh tranh số và chỉ số phát triển Chính phủ điện tử. Việt Nam kỳ vọng xếp hạng top 3 nước dẫn đầu Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo, trung tâm phát triển một số ngành, lĩnh vực công nghiệp công nghệ số. Đến năm 2045, Việt Nam thuộc nhóm 30 nước dẫn đầu thế giới về đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; mục tiêu năm 2030 quy mô kinh tế số sẽ chiếm hơn 30% GDP và tăng lên 50% vào năm 2045.
Trên cơ sở đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Văn phòng Quốc hội tập trung quán triệt, thực hiện một số nội dung trọng tâm. Trong đó, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là yếu tố then chốt, tất yếu để xây dựng Quốc hội hiện đại, dân chủ, minh bạch, chuyên nghiệp, khoa học và hiệu quả. Trí tuệ nhân tạo sẽ trở thành trợ thủ đắc lực giúp Quốc hội xem xét, đưa ra những quyết sách chính xác hơn, đáp ứng kịp thời yêu cầu thực tiễn, nâng cao hiệu quả giám sát và kết nối tốt hơn với cử tri và nhân dân. Quốc hội cần đi đầu trong việc đầu tư hạ tầng số, ứng dụng khoa học, công nghệ, đào tạo nhân lực chất lượng cao phục vụ chuyển đổi số quốc gia.
Chủ tịch Quốc hội yêu cầu thực hiện nhanh, có hiệu quả các nghị quyết, đề án đã ban hành đối với Quốc hội; đào tạo, trang bị kỹ năng số, giúp đại biểu Quốc hội và cán bộ, công chức, viên chức thuộc các cơ quan của Quốc hội sử dụng công nghệ một cách hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ. Phát triển hạ tầng số hiện đại, đầu tư xây dựng nền tảng ứng dụng trí tuệ nhân tạo phục vụ hoạt động của Quốc hội.
Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần tăng cường học hỏi kinh nghiệm và thúc đẩy hợp tác nghiên cứu, chuyển giao công nghệ với các quốc gia tiên tiến trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, công nghệ số hiện đại trong hoạt động nghị viện để phát triển các giải pháp với điều kiện thực tiễn của Quốc hội Việt Nam.
Tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025), Quốc hội sẽ xem xét cho ý kiến về Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; xem xét thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số để tháo gỡ các điểm nghẽn, rào cản, mở đường cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia.
Với sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị và toàn dân, Việt Nam hoàn toàn có tiềm năng đạt được thành tựu trong lĩnh vực này, vì sự phát triển bền vững của gia đình, xã hội, vì sự trường tồn của quốc gia và dân tộc. "Tôi tin tưởng rằng, với sự quyết tâm, bản lĩnh, trí tuệ và tâm huyết, chúng ta sẽ đạt được những bước tiến quan trọng trong hành trình xây dựng Quốc hội số, đóng góp tích cực vào sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Hoàn thiện thể chế pháp lý cho Quốc hội số
Tại Hội nghị, các đại biểu đã nghe Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng thông tin về những điểm nhấn đáng chú ý của Nghị quyết số 57-NQ/TW. Theo đó, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là điều kiện tiên quyết, là thời cơ để nước ta giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới. Đây là động lực chính để phát triển lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế xã - hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu.
Nhấn mạnh cần có những giải pháp đột phá mang tính cách mạng, Bộ trưởng cho rằng, người dân, doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể, nguồn lực và là động lực chính, nhà khoa học là nhân tố then chốt. Nhà nước dẫn dắt, thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi nhất; tạo ra liên kết: Nhà nước - Viện/trường - Doanh nghiệp.
Bộ trưởng cho biết, thể chế, nhân lực, hạ tầng, dữ liệu và công nghệ chiến lược cũng là những nội dung trọng tâm, cốt lõi. Việc hoàn thiện thể chế phải quyết liệt, khẩn trương hoàn thiện các quy định để tháo gỡ các điểm nghẽn, rào cản, giải phóng các nguồn lực; cải cách phương thức quản lý, triển khai các nhiệm vụ khoa học - công nghệ, cơ chế tài chính, đơn giản thủ tục hành chính, giao tự chủ trong sử dụng kinh phí khoa học - công nghệ, phát triển công nghệ...
Trình bày tham luận Triển khai Quốc hội số tại Việt Nam, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) Tào Đức Thắng đã nêu rõ bối cảnh và chủ trương định hướng chuyển đổi số của Đảng, Quốc hội; cách tiếp cận thực hiện chuyển đổi số Quốc hội. Theo đó, tiếp cận bài bản, khoa học, chuyên nghiệp, có chiều sâu; quyết tâm cao của người đứng đầu Quốc hội trong xây dựng Quốc hội số. Ban Chỉ đạo chuyển đổi số của Quốc hội yêu cầu "vừa chạy, vừa xếp hàng"; thay đổi nhận thức, tư duy để thực hiện nhiệm vụ.
Tính chất Quốc hội số gồm: Minh bạch và công khai; Tương tác và kết nối cao; Hiệu quả và linh hoạt; Bảo mật và an toàn thông tin; Tự động hóa và trí tuệ nhân tạo AI; Khả năng làm việc từ xa và linh hoạt; Dữ liệu số hóa và dễ dàng truy cập.
Nêu rõ đây là lĩnh vực mới, ông Tào Đức Thắng mong muốn nhận được sự ủng hộ trong việc sử dụng các ứng dụng; học hỏi kinh nghiệm chuyển đổi số của Quốc hội các nước...
Các ý kiến phát biểu tại Hội nghị cho rằng, để đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số Quốc hội trong thời gian tới, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Theo đó, tiếp tục nâng cao nhận thức, cập nhật kiến thức mới để hoàn thiện thể chế pháp lý cho Quốc hội số; xây dựng hạ tầng số và phát triển nền tảng trí tuệ nhân tạo hỗ trợ hoạt động Quốc hội bao gồm: triển khai trợ lý ảo giúp đại biểu Quốc hội tra cứu tài liệu, nghiên cứu chính sách; xây dựng hệ thống trí tuệ nhân tạo phân tích chính sách, đánh giá tác động dự án luật... Ngoài ra, đào tạo nhân lực số, nâng cao kỹ năng sử dụng trí tuệ nhân tạo cho đại biểu Quốc hội, cán bộ, công chức, viên chức của Quốc hội.