Không mở rộng thêm các trường hợp chỉ định thầu
Với 93,12% đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành, sáng 23/6, Quốc hội đã thông qua Luật Đấu thầu (sửa đổi). Dự án luật gồm 10 chương, 96 điều, có hiệu lực thi hành từ 1/1/2024.
Bỏ quy định lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt
Trước đó, trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo liên quan đến phạm vi áp dụng, Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) tiếp thu theo hướng không thu hẹp hoặc mở rộng đối tượng quá mức; một mặt, bảo đảm việc đấu thầu mang lại lợi ích kinh tế cho bên mời thầu, mặt khác, bảo đảm xây dựng môi trường đầu tư kinh doanh lành mạnh, cạnh tranh, bình đẳng, công khai, minh bạch.
Vì vậy, phạm vi điều chỉnh bao gồm: Các gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước theo quy định của Luật Doanh nghiệp và doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Đây là nội dung đã được UBTVQH và Chính phủ xem xét kỹ lưỡng, thống nhất trình Quốc hội xem xét, thông qua.
Có ý kiến cho rằng, việc chỉ định thầu nên mở rộng thêm ngoài những trường hợp như trong quy định, đề nghị thực hiện phương pháp chỉ định thầu giảm giá vì có những trường hợp mang lại hiệu quả cao hơn... UBTVQH cho biết, nếu tăng cường áp dụng chỉ định thầu thì trong một số trường hợp có thể dẫn đến tình trạng "xin - cho", làm giảm tính cạnh tranh do nhà thầu không thân quen với chủ đầu tư sẽ không có cơ hội được tham dự thầu, doanh nghiệp nhỏ sẽ khó có cơ hội cạnh tranh.
"Chỉ định thầu tràn lan sẽ không còn bảo đảm ý nghĩa, mục tiêu của công tác đấu thầu là công bằng, minh bạch" - ông nói và nêu thực tế, nếu thực hiện công tác đấu thầu một cách công khai, minh bạch, công bằng luôn mang lại hiệu quả và tiết kiệm. Ngoài ra, hiện nay đấu thầu qua mạng đang được đẩy mạnh với thủ tục đơn giản, tiết kiệm thời gian nên việc mở rộng chỉ định thầu là không cần thiết. Việc này cũng phù hợp với thông lệ quốc tế. Với ý nghĩa đó, UBTVQH xin được giữ quy định như dự thảo luật, không mở rộng thêm các trường hợp chỉ định thầu.
Về lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt, qua xem xét, UBTVQH nhận thấy, Luật Đất đai hiện hành và dự thảo Luật Đất đai đang sửa đổi không quy định việc đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư áp dụng đối với các dự án đầu tư có liên quan đến an ninh, quốc phòng. Vì vậy, việc quy định về nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt tại dự thảo Luật Đấu thầu là chưa thống nhất với dự thảo của Luật Đất đai.
Bên cạnh đó, dự thảo luật hiện còn nhiều yếu tố không bảo đảm tính minh bạch, chưa rõ ràng về quy trình, thủ tục, tiềm ẩn nguy cơ có thể bị lợi dụng chính sách, đặc biệt đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất để kinh doanh thương mại; hơn nữa, cho đến nay chưa có tiền lệ áp dụng cơ chế này. Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, UBTVQH bỏ quy định về lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt tại khoản 3 Điều 34 của dự thảo luật đã trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5.
Mua sắm tập trung đối với thuốc hiếm, thuốc cần mua với số lượng ít
Về đấu thầu tập trung, mua thuốc, hóa chất, thiết bị y tế, về mua sắm tập trung (Điều 53), có ý kiến đề nghị bỏ quy định: "Trường hợp mua thuốc hiếm, thuốc cần mua với số lượng ít có thể áp dụng hình thức mua sắm tập trung để bảo đảm có đủ thuốc phục vụ nhu cầu khám bệnh, chữa bệnh".
UBTVQH lý giải, theo thông lệ quốc tế, mua sắm tập trung thường áp dụng đối với hàng hóa, dịch vụ cần mua sắm với số lượng lớn, chủng loại tương tự ở một hoặc nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị. Tuy nhiên, do điều kiện đặc thù của Việt Nam, đối với các trường hợp thuốc hiếm, thuốc cần mua với số lượng ít ở từng địa phương, đơn vị nếu tổ chức đấu thầu riêng biệt sẽ khó lựa chọn được nhà cung cấp (do số lượng ít, không hấp dẫn các nhà cung cấp).
Do vậy, theo đề nghị của đại biểu Quốc hội, dự thảo luật đã bổ sung trường hợp mua sắm tập trung đối với thuốc hiếm, thuốc cần mua với số lượng ít có nhu cầu sử dụng ở nhiều địa phương, bệnh viện để tạo thành gói thầu mua sắm với số lượng lớn nhằm bảo đảm tính khả thi trong việc tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà cung cấp.
Về các hành vi bị cấm trong hoạt động đấu thầu, có ý kiến đề nghị tại Điều 16 cần quy định rõ hơn các hành vi thông thầu và cố ý không cung cấp tài liệu; làm rõ hành vi can thiệp, cản trở đấu thầu qua mạng. Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, UBTVQH đã chỉnh lý dự thảo luật, thể hiện 9 nhóm hành vi và chỉnh lý các nội dung cụ thể tại Điều 16. Bổ sung thêm mục đích của hành vi trong quy định cấm hành vi thông thầu; bổ sung quy định cấm hành vi vi phạm pháp luật về an toàn, an ninh mạng nhằm can thiệp, cản trở việc đấu thầu qua mạng.