Không thể nói chung chung "3 chương trình mục tiêu quốc gia được triển khai rất chậm"!
Chủ tịch Quốc hội cho rằng, không thể nói chung chung "3 chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) được triển khai rất chậm", phải làm rõ trách nhiệm do đâu và qua giám sát tạo chuyển biến căn bản, trọng tâm trong vấn đề này.
Chiều 17/8, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) nghe báo cáo kết quả giám sát bước đầu chuyên đề giám sát của Quốc hội về "Việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, phát triển kinh tế - xã hội (KTXH) vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi giai đoạn 2021-2030".
Báo cáo do Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm trình bày cho biết, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương sớm triển khai các Nghị quyết của Quốc hội về phê duyệt chủ chương đầu tư các Chương trình MTQG. Mặc dù khối lượng văn bản về quản lý, hướng dẫn thực hiện cả 3 Chương trình mà Trung ương phải ban hành là rất lớn (trên 70 văn bản), nhưng đến nay, Chính phủ và các bộ, ngành đã cơ bản hoàn thành, làm căn cứ để địa phương cụ thể hóa và triển khai thực hiện.
Việc triển khai các Chương trình MTQG đã nâng cao nhận thức, huy động sự vào cuộc của hệ thống chính trị, người dân, doanh nghiệp trong việc phát triển KTXH, giảm nghèo ở vùng nông thôn, miền núi khó khăn và đặc biệt khó khăn.
"Kết quả giảm nghèo đa chiều theo báo cáo của Chính phủ và các địa phương năm 2022 đạt trung bình gần 2%, hoàn thành và vượt kế hoạch, chỉ tiêu đề ra; hoàn thành các chỉ tiêu về nông thôn mới", Chủ tịch Hội đồng Dân tộc nêu.
Tuy nhiên, bên cạnh đó, báo cáo cũng chỉ ra một số tồn tại thiếu thống nhất trong chỉ đạo, điều hành; năng lực một số cán bộ theo dõi các Chương trình MTQG còn nhiều hạn chế; còn có tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm, né tránh. Số lượng văn bản quá nhiều, nhiều nội dung hướng dẫn chưa rõ ràng, khó thực hiện. Nguồn vốn đầu tư phát triển ngân sách Trung ương phân bổ chậm (quý II năm 2022 mới giao); việc lồng ghép nguồn vốn giữa các Chương trình MTQG khó thực hiện; tiến độ giải ngân kế hoạch vốn ngân sách Trung ương năm 2022 (bao gồm cả kế hoạch vốn năm 2021 chuyển sang thực hiện năm 2022) và giai đoạn 2021-2025 còn chậm...
Thảo luận tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đánh giá Đoàn giám sát chặt chẽ, cẩn thận, công tâm, trách nhiệm cao, song, đề nghị các tài liệu, báo cáo phải đạt độ khớp với nhau, nhuần nhuyễn về kết cấu và tư tưởng lớn, tóm lược được hồn cốt của báo cáo chính.
Đồng chí Phó Chủ tịch Quốc hội dẫn ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Phiên họp thứ 26 Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ngày 16/8, giao Đảng đoàn Quốc hội chỉ đạo đổi mới công tác giám sát của Quốc hội và HĐND; đồng thời, qua giám sát của Quốc hội, HĐND cần làm rõ những sơ hở, bất cập, chồng chéo, mâu thuẫn của các văn bản và công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành có nguy cơ xảy ra tham nhũng, tiêu cực.
"Tình trạng ban hành văn bản quá nhiều, ban hành văn bản chậm. Ba chương trình có gần 300 văn bản, trong đó, Chính phủ và các bộ 73 văn bản, còn các địa phương hàng trăm văn bản. Tại sao phải nhiều văn bản như vậy trong khi 1 chương trình mới, 2 chương trình cũ, từ mấy nhiệm kỳ rồi?", ông nói. Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực cũng yêu cầu qua giám sát làm rõ tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, để chậm công việc, cản trở việc thực hiện nhiệm vụ phát triển KTXH.
"Đề nghị chuyên đề này và tất cả chuyên đề giám sát sắp tới phải có nội dung này", Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu quan điểm.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, giám sát phải trả lời được câu hỏi vì sao lại chậm, vì sao vướng mắc, các điểm nghẽn là ở đâu, việc tháo gỡ như thế nào? "Chương trình phát triển KTXH vùng đồng bào DTTS, miền núi tồn đọng mấy nội dung, trách nhiệm của các bộ, ngành như thế nào? Quốc hội rất lo ngại vì có thể giai đoạn này có nhiều tác động, nhất là ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, nhưng quyết tâm lãnh đạo, chỉ đạo những chương trình này có suy giảm so với giai đoạn trước hay không, các đồng chí phải nói rõ việc này ra?", Chủ tịch Quốc hội lưu ý và đề nghị báo cáo bớt tính chất kỹ thuật mà đi sâu những vấn đề chính trị, KTXH, gắn với những quan điểm, chính sách của Đảng, nêu rõ tồn tại, vướng mắc, hạn chế...
"Vì sao giải ngân chậm, ngày xưa đầu tư công chậm chứ giờ vốn sự nghiệp còn chậm hơn, để như này rất lãng phí", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh và yêu cầu mỗi giám sát phải có một kết quả cụ thể, đưa ra những sáng kiến. Làm rõ, còn để xảy ra tình trạng nợ đọng xây dựng cơ bản, để xảy ra trục lợi chính sách hay không? Chính sách nào duy trì được giảm nghèo bền vững, cần đánh giá sâu.
"Giám sát là phải xác định trách nhiệm cho rõ, không thể nói chung chung 3 chương trình MTQG được triển khai rất chậm mà không có trách nhiệm gì. Nếu là do Quốc hội thì Quốc hội phải chịu trách nhiệm, là của UBTVQH thì UBTVQH phải chịu trách nhiệm, của Uỷ ban nào đó hay Chính phủ, các bộ, ngành thì cũng phải chịu trách nhiệm. Qua giám sát phải tạo chuyển biến căn bản, trọng tâm trong vấn đề này" - Chủ tịch Quốc hội nêu rõ và đề nghị Đoàn giám sát phải đầu tư nhiều hơn nữa, nhất là báo cáo tóm tắt khi trình ra Quốc hội, gia công lại dự thảo Nghị quyết kèm theo các phụ lục, văn bản...