Phát huy vai trò các thành viên Hội đồng lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật
Ngày 20/12, tại Hà Nam, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật (VHNT) Trung ương đã tổ chức Kỳ họp thứ hai. PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, Chủ tịch Hội đồng chủ trì cuộc họp.
Thông tin về kết quả công tác năm 2022, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ cho biết, trong năm 2022, Cơ quan Hội đồng tiếp tục nhận được sự quan tâm, chỉ đạo thường xuyên của các đồng chí Thường trực Ban Bí thư, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương. Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, Cơ quan Hội đồng đã hoàn thành tốt nhiệm vụ liên kết, kết nối các thành viên Hội đồng, giúp Hội đồng tổ chức thực hiện tốt nhiều công việc trọng tâm như: Phối hợp với các đơn vị chức năng xây dựng, báo cáo Ban Bí thư và đồng chí Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Đề án nhân sự Hội đồng khóa V nhiệm kỳ 2021 – 2026; hoàn thành bổ nhiệm chức danh Chủ tịch Hội đồng, thành phố Hội đồng; tổ chức thành công 2 hội nghị tập huấn về chủ đề “Những vấn đề cơ bản đặt ra đối với VHNT trước yêu cầu mới”; tổ chức lớp bồi dưỡng “Đổi mới, nâng cao chất lượng công tác lý luận, phê bình VHNT – Vai trò, trách nhiệm của các nhà nghiên cứu trẻ”; hoàn thành tốt các nhiệm vụ theo phân công của Ban Chỉ đạo, Ban tổ chức hội thảo quốc gia “Hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới”.
Đặc biệt, hội thảo khoa học toàn quốc chủ đề “Nhìn lại 15 năm thực hiện Nghị quyết 23-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa X) “Về tiếp tục xây dựng và phát triển VHNT trong thời kỳ mới” được tổ chức thành công, với trên 152 tham luận của các nhà khoa học, quản lý, lý luận phê bình, văn nghệ sĩ. Hội đồng sẽ tổ chức lễ trao tặng thưởng của Ban Bí thư dành cho các tác phẩm lý luận, phê bình VHNT đạt chất lượng cao, xuất bản năm 2021 vào ngày 29/12. Tạp chí Lý luận, phê bình VHNT đã cố gắng nâng cao chất lượng, nội dung và hình thức, thu hút được sự cộng tác chặt chẽ của giới nghiên cứu, lý luận…
Về phương hướng, nhiệm vụ năm 2023, Hội đồng dự kiến tổ chức 1 hội thảo khoa học toàn quốc, 2 hội nghị tập huấn công tác lý luận, phê bình VHNT; tổ chức, phối hợp với các tiểu ban chuyên môn của Hội đồng tổ chức một số cuộc khảo sát và tọa đàm; tổ chức lớp bồi dưỡng các cây viết trẻ; xét và trao tặng thưởng các tác phẩm lý luận, phê bình VHNT đạt chất lượng cao xuất bản năm 2022, xét duyệt, hỗ trợ các tác phẩm lý luận, phê bình VHNT triển khai năm 2023; lễ kỷ niệm 20 năm thành lập Hội đồng; triển khai 1-2 đề tài khoa học cấp Ban Đảng…
Tại kỳ họp, các thành viên cơ bản thống nhất với dự thảo của Hội đồng về kết quả hoạt động năm 2022, phương hướng hoạt động năm 2023, đồng thời đề xuất nhiều giải pháp nhằm thực hiện tốt hơn nhiệm vụ, chức năng, phát huy tốt hơn vai trò của Hội đồng, từ đó tăng uy tín, sức ảnh hưởng của Hội đồng.
Theo PGS.TS Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, hoạt động lý luận, phê bình nghệ thuật hiện nay đang đứt gãy. Sinh viên tốt nghiệp đại học, kể cả bảo vệ tiến sĩ nhưng có xu hướng co cụm trong các đề án, công trình nghiên cứu lý luận phê bình mang tính chất hàn lâm, ít tham gia các hoạt động phê bình có tính thời sự. Trong thời gian tới, Hội đồng nên chủ động phối hợp cùng với Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam đẩy mạnh công tác lý luận phê bình, nhất là trong hỗ trợ, định hướng công chúng.
TS Ngô Phương Lan, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng cũng nhận định: Hoạt động lý luận phê bình hiện nay mang tính kinh viện, chưa lan tỏa nhiều đến công chúng, đôi khi có xung đột vì một bên cho rằng lý luận, phê bình là phải dựa trên lý thuyết, một bên cho rằng, lý luận, phê bình phải mang tính chất nhận thức, có chính kiến riêng của tác giả. Nếu bất cứ bài viết nào cũng đưa các lý thuyết ra thì rất khó, nhưng nếu tách khỏi lý thuyết thì bài viết chỉ mang tính chất báo chí.
Cũng theo TS Ngô Phương Lan, thực tế vừa qua có nhiều vấn đề gây tranh cãi, thậm chí gây hoang mang trong dư luận và đôi khi do cơ quan quản lý chưa chuyên sâu về chuyên môn nên lúng túng. Nên chăng, Hội đồng nên có thêm các hoạt động mang lại hiệu quả cao, kịp thời đối với xã hội, dư luận, đồng thời tăng uy tín của Hội đồng. TS Ngô Phương Lan cũng đề nghị triển khai xét tặng thưởng để trao giải năm 2022 sớm hơn….
PGS.TS Phạm Xuân Thạch đề xuất tăng cường thông tin, lan tỏa hoạt động của Hội đồng, ứng dụng công nghệ thông tin, làm việc qua email nhiều hơn, có website riêng. Hoạt động hội thảo của Hội đồng có chất lượng nhưng cũng nên đổi mới hơn. Ngoài phiên thảo luận chung, các hội thảo nên tổ chức các tiểu ban riêng có sự điều hành của các Ủy viên Hội đồng để có các phiên thảo luận chuyên sâu, diễn ra song song, tăng cường đối thoại hơn. Đối với các lớp tập huấn, Hội đồng nên có các chủ đề, đặt từng thành viên Hội đồng chuẩn bị và tham gia hiệu quả hơn. Hội đồng nên có các đề án lớn, đồng thời tăng cường các hoạt động có tính thời sự…
PGS.TS Trần Khánh Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng, TS Nguyễn Anh Vũ kiến nghị Hội đồng có các đề án dịch thuật. Bên cạnh các công trình dịch thuật từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt, nên tổ chức dịch thuật từ kho tư liệu Hán Nôm nhằm tiếp nhận các di sản của ông cha và của thế giới một cách có hệ thống, cốt lõi… Hội đồng nên nghiên cứu, tăng cường các mảng hoạt động lý luận, phê bình dành cho các đối tượng phổ thông hơn.
Kết luận kỳ họp, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ cho biết, Cơ quan Hội đồng tiếp thu các ý kiến và sẽ tiếp tục hoàn thiện kế hoạch năm 2023, có những điều chỉnh các hoạt động của Hội đồng trong thời gian tới. Sau kỳ họp, các Ủy viên nên tiếp tục có ý kiến đóng góp bằng văn bản gửi về Cơ quan Hội đồng để các chương trình, hoạt động của Hội đồng đạt hiệu quả cao nhất.