Tín hiệu mới trong quan hệ Mỹ - Trung?
Chuyến công du kéo dài 3 ngày tới Trung Quốc của Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan mang theo mục tiêu lớn là duy trì liên lạc cấp cao, ổn định quan hệ song phương để tránh xung đột. Với các cuộc gặp gỡ, hội đàm với nhà lãnh đạo và các quan chức hàng đầu Trung Quốc, nhiều khả năng quan hệ Mỹ-Trung sẽ tiến triển lạc quan hơn trong bối cảnh thế giới đang đối diện nhiều biến động.
Tân Hoa Xã đưa tin, ngày 29/8, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tiếp Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan tại Đại lễ đường Nhân dân trong khuôn khổ chuyến thăm của ông Sullivan đến Trung Quốc. Chuyến thăm của ông Jake Sullivan là chuyến thăm đầu tiên của một Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ đến Trung Quốc kể từ năm 2016 mặc dù đến nay hai bên đã có nhiều cuộc gặp trực tiếp.
Theo Tân Hoa Xã, tại buổi tiếp, Chủ tịch Trung Quốc chỉ ra rằng trong thế giới đầy biến động và thay đổi, các quốc gia cần đoàn kết và phối hợp, không phải chia rẽ hay đối đầu. Là hai nước lớn, Trung Quốc và Mỹ phải chịu trách nhiệm về lịch sử, vì người dân và vì thế giới, và phải là yếu tố ổn định cho hòa bình thế giới và là động lực cho sự phát triển chung.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bày tỏ hy vọng phía Mỹ sẽ hợp tác với Trung Quốc theo cùng một chí hướng, nhìn nhận Trung Quốc và sự phát triển của nước này một cách tích cực và hợp lý, coi sự phát triển của nhau là cơ hội chứ không phải là thách thức và cùng Trung Quốc tìm ra con đường đúng đắn để hai nước lớn có thể hòa hợp với nhau.
Trước đó, nhà ngoại giao hàng đầu Trung Quốc Vương Nghị đã tổ chức trao đổi chiến lược với ông Jake Sullivan từ 27-28/8. Theo thông báo của Nhà Trắng, trong hội đàm giữa Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan và Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc kiêm Ngoại trưởng Vương Nghị, hai bên đã thảo luận nhiều vấn đề quan trọng cũng như khả năng điện đàm hoặc hội đàm trực tiếp giữa lãnh đạo hai nước trong thời gian tới.
Theo thông tin trên website của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cuộc trao đổi đã diễn ra “thẳng thắn, thực chất và mang tính xây dựng”. Hai bên đã thảo luận về vòng tương tác mới giữa nguyên thủ hai nước trong tương lai gần; nhất trí tiếp tục thực hiện đồng thuận quan trọng giữa nguyên thủ hai nước ở San Francisco, duy trì trao đổi cấp cao và liên lạc các cấp, tiếp tục triển khai hợp tác trong các lĩnh vực như kiểm soát ma túy, thực thi pháp luật, hồi hương người nhập cư bất hợp pháp và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Hai bên cũng nhất trí tiến hành cuộc gọi video giữa lãnh đạo các chiến khu của quân đội hai nước và vòng đối thoại liên chính phủ thứ hai về trí tuệ nhân tạo vào thời điểm thích hợp. Tuy nhiên, hội đàm cũng cho thấy mâu thuẫn sâu sắc giữa hai nước về nhiều vấn đề, đặc biệt là kinh tế, thương mại, công nghệ chiến lược và chính sách đối với các điểm nóng như eo biển Đài Loan
Cũng trong khuôn khổ chuyến thăm, ông Sullivan đã có cuộc hội đàm hiếm có với tướng hàng đầu Trung Quốc - Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc Trương Hựu Hiệp. Đây là cuộc gặp đầu tiên giữa Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ và Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc sau 8 năm. Cuộc gặp gần nhất diễn ra vào năm 2016 giữa Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ khi đó là bà Susan Rice và Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Phạm Trường Long.
Phát biểu khai mạc cuộc họp, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc Trương Hựu Hiệp nói với Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan rằng: "Yêu cầu gặp tôi của ngài cho thấy ngài coi trọng an ninh quân sự và mối quan hệ giữa quân đội của chúng ta". Về phần mình, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan lưu ý rằng "hiếm khi chúng ta có cơ hội trao đổi như thế này" và nhấn mạnh "chúng ta cần quản lý có trách nhiệm mối quan hệ Mỹ-Trung".
Theo thông tin từ Bộ Quốc phòng Trung Quốc, ông Trương Hựu Hiệp cho rằng, cuộc gặp thượng đỉnh giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Joe Biden tại San Francisco hồi tháng 11/2023 và cuộc điện đàm giữa hai bên vào tháng 4/2024, đã chỉ rõ hướng đi cho quan hệ Trung - Mỹ phát triển ổn định, lành mạnh và bền vững. Hai bên cần thực hiện tốt nhận thức chung giữa nguyên thủ hai nước, thúc đẩy “Tầm nhìn San Francisco” trở thành hiện thực.
Ông hy vọng phía Mỹ đi cùng hướng với Trung Quốc trên con đường tôn trọng lẫn nhau, chung sống hòa bình và hợp tác cùng thắng. Ông cũng kêu gọi Washington điều chỉnh nhận thức chiến lược về Bắc Kinh, quay lại chính sách “lý tính thiết thực” với Trung Quốc, tôn trọng các lợi ích cốt lõi của nước này, thúc đẩy trao đổi, giao lưu giữa quân đội hai bên và gánh vác trách nhiệm nước lớn.
Có thể nói, chuyến thăm của Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ diễn ra trong 3 ngày từ 27-29/8 được xem là nỗ lực của chính quyền Tổng thống Biden nhằm duy trì ổn định trong quan hệ với Trung Quốc để tập trung cho bầu cử Tổng thống vào tháng 11 tới.
Theo đánh giá của các chuyên gia, trao đổi chiến lược giữa ông Sullivan với các quan chức hàng đầu Trung Quốc đóng vai trò tích cực trong việc kiểm soát và duy trì ổn định mối quan hệ cạnh tranh giữa hai bên, tránh những phán đoán sai lầm về mặt chiến lược, nhất là ngăn ngừa xung đột quân sự trong bối cảnh cạnh tranh giữa Trung Quốc và Mỹ vẫn sẽ tiếp diễn trong thời gian tới.