Ván cờ "ngoại giao dầu mỏ"

Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 8/3 đã công bố lệnh cấm nhập khẩu dầu của Nga. Tính riêng năm 2021, Mỹ nhập khẩu gần 700.000 thùng dầu/ngày từ Nga. Điều này khiến Mỹ cần tìm nguồn cung khẩn cấp để thay thế cho lượng dầu xuất phát từ Nga. Ngoại trưởng Antony Blinken cho biết: "Chúng tôi có mối quan tâm trong duy trì nguồn cung năng lượng ổn định toàn cầu, bao gồm cả qua nỗ lực ngoại giao".

Chia sẻ quan điểm này, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Victoria Nuland nêu rõ: "Điều chúng tôi đang thực hiện là đi khắp thế giới, làm việc với các đối tác, tổ chức, thực thể để cố tăng lượng dầu mỏ vào thị trường".

Đối với chính quyền Tổng thống Biden, kết quả thuận lợi từ việc tiếp cận Venezuela, Saudi Arabia và Iran là bình ổn được giá xăng dầu, khí đốt. Trong trường hợp ngược lại, ông Joe Biden đối mặt với khả năng bị công kích tại Mỹ khi cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sẽ diễn ra vào tháng 11 tới. Chuyên gia Aaron David Miller tại Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế nhận định rằng ông chủ Nhà Trắng đang cố cân bằng giữa lợi ích quốc gia và chăm sóc cho lợi ích chính trị của ông.

Gần đây, một đoàn đại biểu Mỹ đã đến thủ đô Caracas của Venezuela và diễn biến này chủ trương được giữ bí mật. Tuy nhiên, thông tin về cuộc gặp giữa đoàn của chính phủ Mỹ với Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro đã rò rỉ trên truyền thông. Và đến ngày 7/3, Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro xác nhận đã tiếp đoàn đại biểu của chính phủ Mỹ vào tối 5/3 đồng thời cho biết cuộc gặp diễn ra tại Thủ đô Caracas, kéo dài 2 tiếng đồng hồ.

Một ngày sau, Caracas đã thả hai người Mỹ bị bắt tại Venezuela và đây có thể coi là thành công. Tuy nhiên, các nhà quan sát cho rằng cuộc gặp của đoàn đại biểu chính phủ Mỹ và Tổng thống Nicolas Maduro còn có nhiều mục tiêu khác. Nhà Trắng cùng ngày thông báo mục đích của đoàn đại biểu đến Venezuela là thảo luận về một số vấn đề, bao gồm "an ninh năng lượng".

Cố vấn địa chính trị tại Công ty S&P Global Commodity Insights, ông Paul Sheldon, đánh giá việc Mỹ gỡ bỏ hạn chế trực tiếp và lớp thứ hai với công ty dầu mỏ nhà nước Venezuela có thể tăng lượng khai thác lên 400.000 thùng/ngày trong một vài tháng. Trong khi đó, ông Mariano de Alba tại nhóm nghiên cứu khủng hoảng quốc tế (ICG) nhận định việc "tan băng" quan hệ Mỹ-Venezuela sẽ là quá trình "lâu dài, không chắc chắn và nhiều rủi ro".

Về phía Venezuela, trong tuyên bố mới nhất ngày 13/3, Ngoại trưởng Felix Plasencia cho biết, Caracas sẵn sàng bán dầu cho Mỹ, trong khi vẫn ủng hộ Moskva. Ông nêu rõ việc Washington và Caracas hợp tác trong lĩnh vực dầu khí không phải là một "mối quan hệ kỳ lạ", vì Venezuela đã buôn bán dầu với Mỹ trong một thời gian dài.

Ngoại trưởng Veneuela lập luận rằng nước này xuất khẩu năng lượng sang Mỹ sẽ "tốt cho tất cả mọi người", lưu ý Mỹ được hoan nghênh ở nước này miễn là Washington "tôn trọng chủ quyền" của Venezuela và công nhận Tổng thống Nicolas Maduro là "nhà lãnh đạo hợp pháp và duy nhất của Venezuela". Theo ông, Mỹ nên dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Venezuela nhằm vào lĩnh vực dầu mỏ. Venezuela hiện khai thác một triệu thùng dầu mỗi ngày và có kế hoạch tăng lên 2 triệu thùng vào cuối năm nay.

Tuy nhiên, Ngoại trưởng Feliz Plasencia nhấn mạnh rằng, Venezuela vẫn là đồng minh của Nga và nước này coi Tổng thống Nga Vladimir Putin là một người đứng đầu Chính phủ có trách nhiệm. "Chúng tôi tôn trọng ông ấy (Tổng thống Vladimir Putin) với tư cách là một thành viên của cộng đồng quốc tế. Chúng tôi cho rằng ông ấy sẽ làm những điều tốt nhất cho người dân của mình", ông nhận xét.

Trong trường hợp của Iran, các quan chức Mỹ không công khai liên kết ngoại giao với dầu mỏ mặc dù đang đàm phán về phục hồi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 với Iran, hay còn gọi là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA). Trong trường hợp các quốc gia chấp nhận nới lỏng lệnh trừng phạt với Tehran thì dầu từ Iran sẽ nhanh chóng quay trở lại thị trường.

Nhà phân tích Claudio Galimberti tại công ty Rystad Energy cho rằng: "Iran sẽ đưa ra nhiều yêu cầu cao để tham gia lại thỏa thuận". Theo các nhà phân tích năng lượng, Iran có thể bơm trên 1 triệu thùng dầu/ngày ra thị trường. Tuy nhiên, dầu mỏ từ Iran nhiều khả năng sẽ đến các quốc gia khác thay vì Mỹ.

Hôm 12/3, Bộ trưởng Dầu mỏ Iran Javad Owji cho biết trong những tháng gần đây, Mỹ đã liên tục bắt giữ các tàu chở dầu chở lô hàng dầu của Iran để ngăn chặn hoạt động xuất khẩu của Iran. Theo ông, mặc dù Mỹ dùng mọi cách để ngăn chặn xuất khẩu dầu của Iran, Bộ Dầu mỏ Iran đã cố gắng để tăng xuất khẩu dầu thô và xuất khẩu khí ngưng tụ dưới thời chính quyền mới của Iran. Ông nói xuất khẩu dầu của Iran trong năm hiện tại của Iran đã tăng lên bất chấp các lệnh trừng phạt cứng rắn và không cần đợi đạt được thỏa thuận trong các cuộc đàm phán ở Vienna, sự thất bại trong việc ngừng xuất khẩu dầu của Iran đã khiến kẻ thù thất vọng.

"Lợi nhuận thu được từ việc bán dầu thô, khí ngưng tụ, xuất khẩu khí đốt, các sản phẩm dầu mỏ và các sản phẩm hóa dầu đã tăng 2,5 lần so với năm ngoái", Bộ trưởng Javad Owji cho biết.

Về phía Saudi Arabia, trong những năm gần đây, nước này thu được lợi nhuận dồi dào từ việc hợp tác với Nga duy trì cho nguồn cung dầu và khí đốt tự nhiên ở mức khiến giá "vàng đen" cao. Trong khi đó, mối quan hệ giữa nhà lãnh đạo Mỹ Joe Biden và Thái tử Saudi Arabia đã xấu đi liên quan đến vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi năm 2018.

Tổng thống Joe Biden tuyên bố không trao đổi với Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman mà chỉ tiếp Quốc vương Salman. Nhưng theo kênh CNN (Mỹ), chính Thái tử Mohammed bin Salman mới là người xử lý các vấn đề hằng ngày của Saudi Arabia, trong đó có chính sách dầu mỏ. Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) có thể bổ sung thêm 2 triệu thùng dầu/ngày nếu họ muốn.

UAE ngày 9/3 cho biết sẽ khuyến khích Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) cân nhắc tăng cường khai thác dầu. Trong khi đó, cùng ngày, Nhà Trắng đã bác bỏ thông tin  tờ Wall Street Journal Wall Street Journal đưa trước đó rằng Thái tử Saudi Arabia và UAE từ chối nhận điện thoại của Tổng thống Joe Biden. Cùng thời điểm, trang tin Axios đưa khả năng người đứng đầu Nhà Trắng sẽ đến Riyadh vào mùa Xuân để thuyết phục Saudi Arabia tăng lượng dầu mỏ.

Khổng Hà (tổng hợp)

Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 8/3 đã công bố lệnh cấm nhập khẩu dầu của Nga. Tính riêng năm 2021, Mỹ nhập khẩu gần 700.000 thùng dầu/ngày từ Nga. Điều này khiến Mỹ cần tìm nguồn cung khẩn cấp để thay thế cho lượng dầu xuất phát từ Nga. Ngoại trưởng Antony Blinken cho biết: "Chúng tôi có mối quan tâm trong duy trì nguồn cung năng lượng ổn định toàn cầu, bao gồm cả qua nỗ lực ngoại giao". Chia sẻ quan điểm này, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Victoria Nuland nêu rõ: "Điều chúng tôi đang thực hiện là đi khắp thế giới, làm việc với các đối tác, tổ chức, thực thể để cố tăng lượng dầu mỏ vào thị trường".

Đối với chính quyền Tổng thống Biden, kết quả thuận lợi từ việc tiếp cận Venezuela, Saudi Arabia và Iran là bình ổn được giá xăng dầu, khí đốt. Trong trường hợp ngược lại, ông Joe Biden đối mặt với khả năng bị công kích tại Mỹ khi cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sẽ diễn ra vào tháng 11 tới. Chuyên gia Aaron David Miller tại Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế nhận định rằng ông chủ Nhà Trắng đang cố cân bằng giữa lợi ích quốc gia và chăm sóc cho lợi ích chính trị của ông.

Gần đây, một đoàn đại biểu Mỹ đã đến thủ đô Caracas của Venezuela và diễn biến này chủ trương được giữ bí mật. Tuy nhiên, thông tin về cuộc gặp giữa đoàn của chính phủ Mỹ với Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro đã rò rỉ trên truyền thông.

Và đến ngày 7/3, Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro xác nhận đã tiếp đoàn đại biểu của chính phủ Mỹ vào tối 5/3 đồng thời cho biết cuộc gặp diễn ra tại Thủ đô Caracas, kéo dài 2 tiếng đồng hồ. Một ngày sau, Caracas đã thả hai người Mỹ bị bắt tại Venezuela và đây có thể coi là thành công. Tuy nhiên, các nhà quan sát cho rằng cuộc gặp của đoàn đại biểu chính phủ Mỹ và Tổng thống Nicolas Maduro còn có nhiều mục tiêu khác. Nhà Trắng cùng ngày thông báo mục đích của đoàn đại biểu đến Venezuela là thảo luận về một số vấn đề, bao gồm "an ninh năng lượng".

Cố vấn địa chính trị tại Công ty S&P Global Commodity Insights, ông Paul Sheldon, đánh giá việc Mỹ gỡ bỏ hạn chế trực tiếp và lớp thứ hai với công ty dầu mỏ nhà nước Venezuela có thể tăng lượng khai thác lên 400.000 thùng/ngày trong một vài tháng. Trong khi đó, ông Mariano de Alba tại nhóm nghiên cứu khủng hoảng quốc tế (ICG) nhận định việc "tan băng" quan hệ Mỹ-Venezuela sẽ là quá trình "lâu dài, không chắc chắn và nhiều rủi ro".

Về phía Venezuela, trong tuyên bố mới nhất ngày 13/3, Ngoại trưởng Felix Plasencia cho biết, Caracas sẵn sàng bán dầu cho Mỹ, trong khi vẫn ủng hộ Moskva. Ông nêu rõ việc Washington và Caracas hợp tác trong lĩnh vực dầu khí không phải là một "mối quan hệ kỳ lạ", vì Venezuela đã buôn bán dầu với Mỹ trong một thời gian dài.

Ngoại trưởng Veneuela lập luận rằng nước này xuất khẩu năng lượng sang Mỹ sẽ "tốt cho tất cả mọi người", lưu ý Mỹ được hoan nghênh ở nước này miễn là Washington "tôn trọng chủ quyền" của Venezuela và công nhận Tổng thống Nicolas Maduro là "nhà lãnh đạo hợp pháp và duy nhất của Venezuela". Theo ông, Mỹ nên dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Venezuela nhằm vào lĩnh vực dầu mỏ. Venezuela hiện khai thác một triệu thùng dầu mỗi ngày và có kế hoạch tăng lên 2 triệu thùng vào cuối năm nay.

Tuy nhiên, Ngoại trưởng Feliz Plasencia nhấn mạnh rằng, Venezuela vẫn là đồng minh của Nga và nước này coi Tổng thống Nga Vladimir Putin là một người đứng đầu Chính phủ có trách nhiệm. "Chúng tôi tôn trọng ông ấy (Tổng thống Vladimir Putin) với tư cách là một thành viên của cộng đồng quốc tế. Chúng tôi cho rằng ông ấy sẽ làm những điều tốt nhất cho người dân của mình", ông nhận xét.

Trong trường hợp của Iran, các quan chức Mỹ không công khai liên kết ngoại giao với dầu mỏ mặc dù đang đàm phán về phục hồi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 với Iran, hay còn gọi là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA). Trong trường hợp các quốc gia chấp nhận nới lỏng lệnh trừng phạt với Tehran thì dầu từ Iran sẽ nhanh chóng quay trở lại thị trường. Nhà phân tích Claudio Galimberti tại công ty Rystad Energy cho rằng: "Iran sẽ đưa ra nhiều yêu cầu cao để tham gia lại thỏa thuận". Theo các nhà phân tích năng lượng, Iran có thể bơm trên 1 triệu thùng dầu/ngày ra thị trường. Tuy nhiên, dầu mỏ từ Iran nhiều khả năng sẽ đến các quốc gia khác thay vì Mỹ.

Hôm 12/3, Bộ trưởng Dầu mỏ Iran Javad Owji cho biết trong những tháng gần đây, Mỹ đã liên tục bắt giữ các tàu chở dầu chở lô hàng dầu của Iran để ngăn chặn hoạt động xuất khẩu của Iran. Theo ông, mặc dù Mỹ dùng mọi cách để ngăn chặn xuất khẩu dầu của Iran, Bộ Dầu mỏ Iran đã cố gắng để tăng xuất khẩu dầu thô và xuất khẩu khí ngưng tụ dưới thời chính quyền mới của Iran. Ông nói xuất khẩu dầu của Iran trong năm hiện tại của Iran đã tăng lên bất chấp các lệnh trừng phạt cứng rắn và không cần đợi đạt được thỏa thuận trong các cuộc đàm phán ở Vienna, sự thất bại trong việc ngừng xuất khẩu dầu của Iran đã khiến kẻ thù thất vọng. "Lợi nhuận thu được từ việc bán dầu thô, khí ngưng tụ, xuất khẩu khí đốt, các sản phẩm dầu mỏ và các sản phẩm hóa dầu đã tăng 2,5 lần so với năm ngoái", Bộ trưởng Javad Owji cho biết.

Về phía Saudi Arabia, trong những năm gần đây, nước này thu được lợi nhuận dồi dào từ việc hợp tác với Nga duy trì cho nguồn cung dầu và khí đốt tự nhiên ở mức khiến giá "vàng đen" cao. Trong khi đó, mối quan hệ giữa nhà lãnh đạo Mỹ Joe Biden và Thái tử Saudi Arabia đã xấu đi liên quan đến vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi năm 2018.

Tổng thống Joe Biden tuyên bố không trao đổi với Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman mà chỉ tiếp Quốc vương Salman. Nhưng theo kênh CNN (Mỹ), chính Thái tử Mohammed bin Salman mới là người xử lý các vấn đề hằng ngày của Saudi Arabia, trong đó có chính sách dầu mỏ. Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) có thể bổ sung thêm 2 triệu thùng dầu/ngày nếu họ muốn.

UAE ngày 9/3 cho biết sẽ khuyến khích Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) cân nhắc tăng cường khai thác dầu. Trong khi đó, cùng ngày, Nhà Trắng đã bác bỏ thông tin  tờ Wall Street Journal Wall Street Journal đưa trước đó rằng Thái tử Saudi Arabia và UAE từ chối nhận điện thoại của Tổng thống Joe Biden. Cùng thời điểm, trang tin Axios đưa khả năng người đứng đầu Nhà Trắng sẽ đến Riyadh vào mùa Xuân để thuyết phục Saudi Arabia tăng lượng dầu mỏ.