HLV Troussier và hình ảnh của một nhà quản lý thể thao mẫu mực

Lãnh đạo, chứ không quản lý

Trong cuốn Leading, Sir Alex Ferguson từng nói về sự khác biệt giữa một huấn luyện viên làm công tác lãnh đạo (manager) và người làm chuyên môn (coach). Việc này được xét trên nhiều tiêu chí. Một trong số đó là cách HLV phân quyền cho các trợ lý ngay trên sân tập cũng như truyền đạt ý tưởng của mình đến các học trò.

"Tôi còn nhớ về những năm đầu làm HLV trưởng Manchester United. Hồi đó, tôi vẫn bắt tay vào quan sát từng chi tiết nhỏ trên sân, đưa góp ý cho từng cầu thủ. Nhưng đến ngày nọ, một HLV khác chia sẻ, nói tôi hãy lùi lại một chút, và đó mới là cách hoàn toàn nắm toàn cảnh đội bóng trong tay", Sir Alex viết.

"Lùi lại một chút" theo góc nhìn của Sir Alex bao gồm phân quyền nhiều hơn cho trợ lý, những người làm công tác chuyên môn. Nhiều cộng sự từng làm việc cùng Sir Alex trong quá khứ sau này đều gặt hái thành công với sự nghiệp huấn luyện. Việc được trao quyền nhiều hơn giúp họ chứng tỏ bản thân và nhanh chóng trưởng thành.

Tương tự Sir Alex, ở HLV Troussier toát lên hình ảnh của một nhà lãnh đạo đội tuyển quốc gia, thay vì quản lý đơn thuần. Không giống người tiền nhiệm Park Hang-seo vốn thích lại gần cầu thủ và cười đùa, trêu chọc họ, "Phù thủy trắng" có thói quen lùi lại phía sau, nhường phần việc chuyên môn cho các trợ lý.

Nếu quan sát kỹ buổi tập đầu tiên của đội U23 Việt Nam, chúng ta có thể thấy ông Troussier dành phần lớn thời gian quan sát, ghi chép. Việc đó giúp ông quan sát toàn cảnh sân tập, từ những nhóm cầu thủ chiếm phần lớn không gian đến tổ thủ môn tập cùng nhau tại góc sân. Không điều gì có thể vượt qua tầm mắt Troussier.

Nguyên tắc 80-20 trong công việc cũng được tân HLV trưởng đội tuyển Việt Nam áp dụng triệt để ngay từ những ngày đầu tiên. Khi chứng kiến các cầu thủ tập không theo ý mình, thay vì nhảy vào can thiệp, ông cứ để thời gian trôi đến khi cữ tập kết thúc, khoảng 5-7 phút. Sau đó, "Phù thủy trắng" mới bước vào và truyền đạt ý kiến.

Cũng phải nói thêm, phong thái làm việc hiện tại của HLV Troussier khác khá nhiều so với thời ông còn ở đỉnh cao. Khoảng 15-20 năm trước, Troussier nổi lên là một trong những HLV hàng đầu thế giới nhưng cũng gây nhiều tranh cãi khi liên tục cãi nhau với cầu thủ. Đỉnh điểm câu chuyện đến trong năm ông làm HLV trưởng Marseilles, khi huyền thoại Bixente Lizarazu rời đội vì "tôi không ưa ông ta".

Trải qua nhiều năm, cộng thêm kinh nghiệm được đúc rút trong thời gian đến châu Á làm việc đã định hình một Troussier như hiện tại. Ông vẫn khó tính, vẫn yêu cầu cao, vẫn nói to trên sân bóng nhưng không còn gay gắt như ngày xưa nữa. Thay vào đó, "Phù thủy trắng" sẽ để cầu thủ cũng như các trợ lý có nhiều thời gian tự do. Việc đó giúp họ tiếp thu những ý kiến của ông một cách chuẩn xác, với phong thái hiền hòa hơn.

Đi lên từ căn bản

Việc "lùi lại phía sau" giúp HLV Troussier nhanh chóng nhìn ra vấn đề của nhiều cầu thủ trẻ. Họ có thể hình, tố chất tốt hơn lứa cầu thủ đàn anh nhưng phần lớn vẫn mang tư duy chơi bóng kiểu cũ. Từ mỗi đường chuyền, các tuyển thủ U23 Việt Nam thường mất thêm 2-3 nhịp chạm bóng để xử lý, rồi mới phân phối bóng đến chân đồng đội.

Cách chơi bóng lắt nhắt đó là một trong những điểm xấu được HLV Troussier yêu cầu thay đổi ngay lập tức. Sau 10 phút đầu tiên của buổi tập đầu tiên, ông gọi toàn đội lại để chỉ ra vấn đề. Ngay sau đó, một nhóm khoảng 7-10 cầu thủ được yêu cầu "tập mẫu" cho cả đội bằng những đường phối hợp ít chạm, chỉ xử lý bóng trong 1 nhịp rồi chuyền đi ngay lập tức. Lối đá luân chuyển bóng với tốc độ cao như thế là bài học căn bản ở các đội bóng hàng đầu châu Âu.

Bản thân cựu tiền đạo Lê Công Vinh từng viết trong tự truyện: "Cầu thủ châu Âu sở hữu kỹ thuật tốt hơn không phải vì rê dắt giỏi hơn, mà họ nhận bóng và chuyền đi, luân chuyển bóng rất nhanh". Đó cũng là điều được HLV Troussier nhắm tới khi dẫn dắt đội tuyển Việt Nam. Với mục tiêu giành vé dự World Cup 2026, bóng đá Việt Nam cần phải thoát khỏi phạm vi của một đội tuyển khu vực Đông Nam Á.

Để làm được điều đó, bước đầu tiên là thay đổi tư duy chơi bóng lắt nhắt giống như những cầu thủ trong khu vực. Bài tập xử lý bóng và chuyền trong 2 chạm chính là phần căn bản nhất, giúp cầu thủ có đạt được cách mạng trong tư duy. Quả thực, nếu xét về những con người hiện có trong tay, HLV Troussier không sở hữu nhiều cầu thủ tài năng như Thái Lan của Mano Polking. Vì thế, "Phù thủy trắng" cần làm những điều mà bóng đá Đông Nam Á chưa từng làm mới có thể hướng đến mục tiêu lớn đó. Việc xử lý bóng ít chạm là cơ sở để tập chuyền bóng theo đội hình hình khối linh động rồi hướng đến những bước tiếp theo.

Ít ngày tới, chúng ta sẽ không thấy lạ nếu như chứng kiến HLV Troussier mang dây thừng đến sân tập rồi trói các hậu vệ lại với nhau. Đó là một phần trong bài tập giữ cự ly đội hình phòng ngự được châu Âu áp dụng từ 2-3 thập niên trước, nhưng chưa được thấy nhiều ở Việt Nam. HLV Troussier và các trợ lý hoàn toàn có thể dạy những bài học căn bản như thế một lần nữa.