Để không còn mùa cháy bản

Kí ức kinh hoàng

Cho đến bây giờ, người ta vẫn không thể quên vụ cháy kinh hoàng kéo dài 6 giờ đồng hồ thiêu rụi gần như toàn bộ bản Hốc, phường Na Lay (thị xã Mường Lay) hồi đầu năm 1996. Cả bản còn duy nhất ngôi nhà nằm khuất nẻo bên bờ sông Nậm Lay của gia đình ông Mào Văn Ten. Mấy chục gia đình, hơn 300 con người cùng bao tài sản tích cóp cả cuộc đời phút chốc trắng tay.

Đau xót hơn, bản Hốc còn là một địa chỉ văn hoá, nơi đây từng in dấu bao sự kiện, sự chìm nổi dâu bể của lịch sử người Thái Trắng ở Mường Lay. Trải qua hàng trăm năm, khí hậu khắc nghiệt, thiên tai, giặc giã tàn phá là vậy, nhưng những ngôi nhà sàn dựng bằng các loại gỗ tốt nhất của đại ngàn đầu nguồn sông Đà vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt. Vậy mà chỉ một sơ suất nhỏ của con người, tất cả đã thành tro bụi. Nguyên nhân cuối cùng sau này được lực lượng Công an làm rõ, là do mấy đứa trẻ đun nấu khi bố mẹ đi làm nương gây cháy lan…

Hầu hết nhà ở vùng cao đều được dựng bằng những vật liệu dễ cháy.

Nhưng kí ức kinh hoàng gần đây nhất là vụ cháy bản Nậm Khao (Mường Tè). Chỉ trong vòng một giờ đồng hồ, 42 nóc nhà cùng toàn bộ tài sản một đời tích cóp, tạo dựng của bao gia đình đã biến thành "bữa ăn" no nê của "thần lửa". Rất may là không bị thiệt hại về người, nhưng những gì lửa cướp đi ước tính cũng phải trên 1,2 tỷ đồng. Cho đến bây giờ, vết thương đã liền sẹo, màu xanh cây lá đã trở lại, cuộc sống người dân đang hồi sinh trên đống tro tàn, nhưng mỗi khi nhớ về những trận hoả hoạn năm ấy, người dân không khỏi bàng hoàng…

Để lửa mãi là người bạn chung thuỷ của con người…

Thống kê từ năm 1987 đến năm 2001, tỉnh Điện Biên xảy ra trên 220 vụ cháy bản lớn nhỏ, làm chết và bị thương 37 người, thiệt hại hàng ngàn ngôi nhà cùng tài sản hàng hoá trị giá hàng chục tỷ đồng. Nguyên nhân các vụ cháy bản kinh hoàng, qua tổng kết của Phòng Cảnh sát PCCC, Công an tỉnh Điện Biên, có đến 98% do sơ suất khi sử dụng lửa. Thời điểm xảy ra các vụ cháy bản thường vào mùa hanh khô; mùa này người dân đốt nương chuẩn bị cho vụ mới nên lợi bất cập hại. Không ít vụ người dân đốt nương, dẫn đến đốt rừng và đốt luôn cả… nhà mình!?

Khi hoả hoạn xảy ra dễ gây cháy lan, khó bề cứu chữa bằng phương pháp thô sơ. Các vụ cháy lớn đa số xảy ra tại các vùng hẻo lánh, nên sự ứng cứu của lực lượng Cảnh sát PCCC là không thể thực hiện. Chính vì vậy, để giảm thiểu các vụ cháy bản, vấn đề tiên quyết vẫn là phải tuyên truyền nâng cao ý thức phòng ngừa giặc lửa cho bà con.

Lực lượng Công an tỉnh Điện Biên tuyên truyền nâng cao nhận thức phòng ngừa hỏa hoạn cho người dân vùng cao.

Với chức năng của mình, lực lượng Công an đã tham mưu cho UBND tỉnh Điện Biên xây dựng kế hoạch chuyên đề tuyên truyền nâng cao nhận thức cho bà con các dân tộc về công tác PCCC. Kế hoạch này còn ra đời trước khi Luật Phòng cháy và chữa cháy có hiệu lực (10/2001).

Để chuẩn bị cho "bước đi" này, chính quyền cơ sở đã tập trung củng cố đội ngũ Công an, Tư pháp xã - những người làm nòng cốt trong truyền đạt kiến thức PCCC cho dân; phát huy vai trò của các già làng, trưởng bản trong tuyên truyền, vận động con em thực thi các biện pháp phòng ngừa giặc lửa, hạn chế tối đa nạn đốt nương, làm rẫy bừa bãi, gây cháy lan.

Trong 5 năm, các địa phương đã củng cố và xây dựng được gần 700 đội PCCC dân phòng, tập hợp gần 3.000 đội viên; bổ sung các điều khoản về công tác PCCC trong hương ước, qui ước bản làng. Nhiều địa phương đã có biện pháp, cách làm hay đẩy mạnh công tác PCCC, như huyện Điện Biên xây dựng mô hình "Bản làng an toàn PCCC", huyện Tuần Giáo với phong trào "Toàn dân phòng ngừa giặc lửa", mô hình "Bản làng bình yên, gia đình an toàn" của huyện Tủa Chùa…

Những biện pháp này đã phát huy được sức mạnh toàn dân, nâng cao nhận thức và tích cực phòng ngừa hỏa hoạn cho bà con các dân tộc. Chính vì làm tốt công tác tuyên truyền, nhận thức của người dân chuyển biến tích cực, các bản, các làng vùng cao đã dần thay đổi tập quán canh tác và sinh hoạt lạc hậu…

CBCS Phòng Cảnh sát PCCC Công an tỉnh Điện Biên luyện tập phương án chữa cháy.

Từ năm 2002 đến nay, trên địa bàn tỉnh Điện Biên không xảy ra các vụ cháy bản nghiêm trọng. Bài học làm tốt công tác vận động quần chúng, nâng cao nhận thức cho người dân trong triển khai các chủ trương, chính sách sẽ mãi không bao giờ cũ. Lửa sẽ mãi mãi là người bạn chung thuỷ gắn bó và giúp ích cho đời sống con người; bằng không, nó sẽ có tác dụng ngược lại nếu chúng ta sơ suất hay mất cảnh giác