Tình hình khiếu nại, tố cáo tiếp tục có xu hướng giảm

• Chuẩn bị nội dung Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV

Tại phiên họp này, Ủy ban sẽ thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về tình hình thi hành Hiến pháp, luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành năm 2020; báo cáo của Chính phủ về kết quả rà soát văn bản quy phạm pháp luật thuộc các lĩnh vực quản lý nhà nước; báo cáo của Chính phủ về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Ủy ban cũng thẩm tra Tờ trình của Chính phủ về dự thảo Nghị quyết Tổ chức chính quyền đô thị tại TP Hồ Chí Minh và cho ý kiến vào một số nội dung khác. Trong phiên làm việc sáng 6-10, Ủy ban Pháp luật đã thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về tình hình thực hiện Nghị quyết số 718/NQ-UBTVQH13 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Kế hoạch tổ chức triển khai thi hành Hiến pháp và Nghị quyết số 67/2013/QH13 của Quốc hội về tăng cường công tác triển khai thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành năm 2020.

Báo cáo của Chính phủ nêu rõ: Thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục quan tâm, chỉ đạo quyết liệt công tác xây dựng thể chế, triển khai thi hành Hiến pháp, luật, pháp lệnh và ban hành văn bản quy định chi tiết.

Công tác xây dựng pháp luật đã gắn kết hơn với công tác thi hành pháp luật, cải cách thủ tục hành chính tập trung vào một đầu mối là tổ chức pháp chế, góp phần rút ngắn quy trình ban hành văn bản, nâng cao chất lượng công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Các văn bản được ban hành đảm bảo đúng thẩm quyền, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ, khả thi.

Công tác kiểm tra, theo dõi, đôn đốc ban hành văn bản quy phạm pháp luật được chú trọng, nhất là những văn bản thuộc các lĩnh vực có tác động trực tiếp, rộng rãi đến người dân và doanh nghiệp (như thương mại, đất đai, doanh nghiệp, xây dựng...), văn bản liên quan đến điều kiện đầu tư, kinh doanh; phát hiện, đề nghị xử lý nhiều văn bản có nội dung trái pháp luật, tạo được dư luận tích cực trong xã hội, góp phần tháo gỡ khó khăn, cải thiện môi trường kinh doanh...

Những kết quả trên đã góp phần tích cực vào việc thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, cụ thể hóa các quy định của luật, pháp lệnh, đưa luật, pháp lệnh nhanh chóng đi vào cuộc sống, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Từ Kỳ họp thứ 8 của Quốc hội khóa XIV đến nay, Quốc hội đã thông qua 32 dự án, trong đó có 26 dự án do Chính phủ trình (18 luật và 8 nghị quyết), kịp thời thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, tiếp tục cụ thể hóa Hiến pháp. Về văn bản quy định chi tiết, tính từ ngày 16-8-2019 đến 30-9-2020, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ có nhiệm vụ xây dựng, ban hành 104 văn bản.

Đến nay, Chính phủ, các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ đã ban hành được 76 văn bản, còn 28 văn bản nợ chưa ban hành. Qua thảo luận, các đại biểu đánh giá, thời gian qua, Chính phủ đã đề ra nhiều biện pháp nhằm siết chặt kỷ luật, kỷ cương, phân công và xác định rõ trách nhiệm của đơn vị, cá nhân trong soạn thảo, trình văn bản; bảo đảm chất lượng, tiến độ đã được xác định trong các nghị quyết của Quốc hội.

Tuy nhiên, một số hạn chế vẫn chậm được khắc phục, nhất là đề nghị điều chỉnh chương trình để bổ sung dự án vẫn diễn ra phổ biến, gây khó khăn, bị động cho các cơ quan của Quốc hội. Tình trạng nợ đọng văn bản quy định chi tiết vẫn kéo dài trong nhiều năm… Các đại biểu đề nghị, Chính phủ quan tâm, có giải pháp hiệu quả hơn để khắc phục tình trạng này.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Trường Giang cho rằng, cần nâng cao hơn nữa nhận thức về công tác xây dựng pháp luật của các bộ, ngành nhất là người đứng đầu. “Qua làm công tác xây dựng pháp luật tại Quốc hội cho thấy, khi nào các bộ ngành liên quan đến quyền lợi sát sườn trong dự án Luật thì lãnh đạo Bộ tham dự tích cực. Còn các luật chung thì mời Thứ trưởng đến dự cũng khó. Báo cáo của Chính phủ cần chỉ rõ địa chỉ, kiểm điểm rõ trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật”, đại biểu Nguyễn Trường Giang nhấn mạnh.

Một số ý kiến đề cập đến thực trạng chồng chéo giữa văn bản quy định chi tiết hướng dẫn thi hành. Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) nêu vấn đề: Có tình trạng luật không giao nhưng vẫn có văn bản hướng dẫn, hoặc có tình trạng quy định một đằng, hướng dẫn một nẻo, thậm chí hướng dẫn trái Luật.

“Luật Khám, chữa bệnh cấm hành nghề khám bệnh, chữa bệnh, cung cấp dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh vượt quá phạm vi hoạt động chuyên môn được ghi trong chứng chỉ hành nghề, giấy phép hoạt động, trừ trường hợp cấp cứu.

Tuy nhiên, tại Nghị định 155/2018/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc phạm vi quản lý Nhà nước của Bộ Y tế lại cho phép người phụ trách chuyên môn của cơ sở khám, chữa bệnh được quyết định người hành nghề thực hiện kỹ thuật chuyên khoa khác sau khi có chứng chỉ hoặc chứng nhận đào tạo kỹ thuật chuyên môn đó do cơ sở đào tạo hợp pháp cấp mà không cần bổ sung phạm vi hành nghề”, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy dẫn chứng và đề nghị vấn đề này phải sớm rà soát để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp, đồng thời xử lý nghiêm, tránh tình trạng lặp lại.

Theo Báo cáo của Chính phủ năm 2019, khoảng 37,8% người làm công tác pháp chế ở các bộ, cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh chưa có trình độ cử nhân Luật. Chính phủ đã đề ra giải pháp là triển khai các lớp đào tạo văn bằng 2 chuyên ngành luật để chuẩn hóa đội ngũ làm công tác này.

Tuy nhiên, Báo cáo năm 2020 chưa đề cập đến tình hình thực hiện giải pháp nêu trên. Do đó, các đại biểu đề nghị làm rõ vấn đề này. Trong phiên họp sáng 6-10, Ủy ban Pháp luật cũng thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về kết quả rà soát văn bản quy phạm pháp luật thuộc các lĩnh vực quản lý nhà nước; cho ý kiến về dự thảo Báo cáo kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật năm 2020 của Ủy ban Pháp luật.

Chiều cùng ngày, Ủy ban Pháp luật đã thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2020. Báo cáo tại Phiên họp, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Thanh cho biết, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành Trung ương, các địa phương thường xuyên rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách, pháp luật là nguyên nhân phát sinh khiếu nại, tố cáo; chỉ đạo các cấp, các ngành thực hiện quy định của pháp luật và các chỉ thị, nghị quyết của Trung ương, Quốc hội, Chính phủ về công tác tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo. Tình hình khiếu nại, tố cáo tiếp tục có xu hướng giảm trên hầu hết các chỉ tiêu cơ bản.

Kết quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo đã góp phần ổn định tình hình an ninh, trật tự và thực hiện tốt các nhiệm vụ đề ra, góp phần phục vụ thành công đại hội đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, phục hồi nền kinh tế trước diễn biến phức tạp của dịch COVID-19.

Bên cạnh đó, công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư có nhiều tiến bộ, nhiều đơn vị đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng truyền hình trực tuyến, nhất là trong thời gian cao điểm của dịch COVID-19 và thực hiện giãn cách xã hội. Việc tiếp công dân của thủ trưởng các cơ quan hành chính nhà nước các cấp nhìn chung có chuyển biến tích cực.

Năm 2020, các cơ quan hành chính tiếp nhận 305.769 đơn thư các loại. Có 189.202 đơn đủ điều kiện xử lý (chiếm 62% tổng số đơn tiếp nhận), trong đó có 20.958 vụ việc khiếu nại, 8.120 vụ việc tố cáo thuộc thẩm quyền của cơ quan hành chính nhà nước. So với năm 2019, số đơn thư các loại tiếp nhận tăng 1,6%; số vụ việc khiếu nại thuộc thẩm quyền giảm 15,5%, số vụ việc tố cáo thuộc thẩm quyền giảm 0,8%.

Cơ quan hành chính nhà nước các cấp đã giải quyết 24.275 vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền, đạt 83,5%. Qua giải quyết khiếu nại, tố cáo đã kiến nghị thu hồi cho Nhà nước, trả lại cho tập thể, cá nhân 42,1 tỷ đồng; 72,7 ha đất; khôi phục, đảm bảo quyền lợi cho 1.020 tập thể, cá nhân; chuyển cơ quan điều tra 12 vụ, 13 đối tượng.

Qua thảo luận, các đại biểu đánh giá cao Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều cố gắng trong công tác chỉ đạo, điều hành, tăng cường đôn đốc, kiểm tra việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở các bộ, ngành, địa phương và thực hiện quyết liệt các giải pháp nhằm giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, kéo dài. Tình hình giải quyết khiếu nại, tố cáo trong năm qua đã có những chuyển biến tốt hơn so với các năm trước.

Số lượt người, số đoàn đông người đến khiếu nại, tố cáo cũng như số lượng vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền đều giảm. Qua đó góp phần tạo bầu không khí phấn khởi chào mừng các ngày lễ trọng đại của đất nước, bảo đảm ổn định tình hình an ninh, trật tự phục vụ tổ chức thành công đại hội đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.

Một số ý kiến cho rằng, Báo cáo của Chính phủ chưa có sự đi sâu, phân tích làm rõ sự khác biệt của năm 2020 so với các năm trước, chưa chỉ ra được đâu là nguyên nhân chính phát sinh khiếu nại, tố cáo. Phải chăng là do việc thi hành pháp luật chưa nghiêm, kể cả việc xử lý những hành vi lợi dụng việc khiếu nại, tố cáo để cố tình khiếu nại, tố cáo sai, kích động, gây mất trật tự xã hội? Hay là do pháp luật chuyên ngành có nhiều sơ hở, bất cập ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước?

Có ý kiến chỉ rõ, năm 2020, mặc dù dự báo tăng nhưng thực tế số lượng các vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền đều giảm (khiếu nại giảm 15,5%; tố cáo giảm 0,8%) và đây là năm thứ 2 liên tiếp sau năm 2019 giảm tỷ lệ số vụ việc này. Đây là yếu tố tích cực, cần được phân tích, đánh giá kỹ hơn về nguyên nhân, nhất là trong bối cảnh từ đầu năm 2020 đến nay diễn ra Đại hội Đảng bộ các cấp, để từ đó rút ra được kinh nghiệm trong quản lý, điều hành cho các năm tiếp theo.