Vì sao rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khoá XV khoảng 3 tháng?
Trả lời câu hỏi của phóng viên báo chí tại Họp báo về dự kiến Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khoá XV chiều 4/5, liên quan đến việc xem xét trình Quốc hội rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, HĐND nhiệm kỳ 2021 – 2026, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thuỷ cho biết, nội dung này đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến bước đầu. Theo bà, việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn và việc này đã được đặt ra từ nhiều nhiệm kỳ trước đây.
Chỉ định nhân sự ở đơn vị thực hiện sắp xếp
Đại biểu lý giải, Đại hội Đảng toàn quốc thường diễn ra vào tháng 1 và tiến hành bầu cử Quốc hội vào ngày 19/5. Với khoảng 4 tháng để tiến hành bầu cử, kiện toàn nhân sự cấp cao của Đảng, Nhà nước, thời gian như vậy là khá dài.
"Thực hiện yêu cầu về sắp xếp tổ chức bộ máy, hoàn thiện tổ chức, nhân sự các cơ quan, UBTVQH đã xem xét, nhất trí chủ trương báo cáo Quốc hội xem xét, rút ngắn 3 tháng nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, HĐND các cấp 2021 – 2026, để nhiệm kỳ Quốc hội lần tới sẽ được tiến hành gần nhất có thể với thời gian diễn ra Đại hội Đảng toàn quốc. Như vậy sẽ có điều kiện hơn trong kiện toàn, tổ chức bộ máy các cơ quan của Đảng, Nhà nước", Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp thông tin.
Với tinh thần đó, Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND sẽ nghiên cứu sửa đổi, theo hướng đơn giản hóa các khâu, các bước trong bầu cử, cũng như rút ngắn thời gian thực hiện, đảm bảo công tác bầu cử được tiến hành khẩn trương nhưng vẫn đáp ứng được nhu cầu về bầu cử, ứng cử.
Trả lời câu hỏi về việc chỉ định nhân sự ở các đơn vị hành chính khi thực hiện sắp xếp, bà cho biết, việc này đã được nghiên cứu thảo luận kỹ và Bộ Chính trị cũng đã ban hành kết luận về cơ chế chỉ định, bổ nhiệm người giữ các chức vụ trong HĐND, UBND sau sắp xếp, thay cho việc tiến hành bầu tại HĐND như lâu nay.
Cơ chế này lâu nay chưa thực hiện, nhưng lần sắp xếp này rất đặc biệt và khác biệt so với các lần sắp xếp đơn vị hành chính khác. Trước đây, chúng ta đã tiến hành sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã. Nhưng lần này, ngoài nhập các xã, nhập tỉnh, chúng ta còn thực hiện chủ trương không tổ chức đơn vị hành chính cấp huyện. Do đó, các cơ quan của chính quyền địa phương cũng sẽ kết thúc hoạt động, cùng với thời điểm tiến hành nhập các tỉnh, các xã.
"Để đáp ứng các yêu cầu về sắp xếp, bố trí cán bộ, đặc biệt là cán bộ đang công tác ở cấp huyện, khai thác tối đa nguồn nhân lực hiện có, Bộ Chính trị đã có chỉ đạo trong lần sắp xếp này sẽ thực hiện cơ chế chỉ định, bổ nhiệm với người giữ chức vụ lãnh đạo các cơ quan HĐND, UBND ở các đơn vị thực hiện sắp xếp. Việc này cũng chỉ thực hiện trong năm 2025 – áp dụng trong lần thực hiện sắp xếp, còn từ các lần sau vẫn trở về cơ chế bình thường là HĐND bầu các chức danh" - Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp cho biết và khẳng định, việc này cũng được ghi nhận trong lần sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013, với quy định chuyển tiếp để làm cơ sở pháp lý cho việc thực hiện.
Lấy ý kiến nhân dân về Hiến pháp qua VNeID, từ ngày 6/5
Liên quan đến nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp, bà cho hay, UBTVQH đã có tờ trình và sẽ báo cáo Quốc hội tại kỳ họp này. Trong đó, đề xuất tập trung vào các nội dụng liên quan đến Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị xã hội, các quy định liên quan đến chính quyền địa phương các cấp. UBTVQH kiến nghị sẽ ban hành Nghị quyết, với việc sửa đổi, bổ sung khoảng 8/120 Điều.
Sau khi thành lập Ủy ban sửa đổi một số điều của Hiến pháp, sẽ có nội dung sửa đổi đề xuất cụ thể. Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 sẽ được công bố, xin ý kiến toàn dân, thời gian sẽ thực hiện ngay từ ngày 6/5, được tiến hành trong khoảng 1 tháng. Sau đó sẽ tổng hợp tiếp thu ý kiến, báo cáo Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết trước ngày 26/6, làm cơ sở pháp lý cho Quốc hội xem xét, thông qua các luật liên quan đến sáp nhập đơn vị hành chính.
Ngoài hình thức truyền thống, việc lấy ý kiến nhân dân lần này có thể sẽ áp dụng lấy ý kiến trực tuyến qua VNeID. Hiện Chính phủ đang chỉ đạo Bộ Công an triển khai các biện pháp để lấy ý kiến đảm bảo thuận lợi, tổng hợp nhanh và đầy đủ nhất.
Về đề án sáp nhập tỉnh, thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thuỷ khẳng định, đến nay, toàn bộ 63/63 tỉnh, thành phố đều đã có đề án sáp nhập tỉnh, sắp xếp cấp xã. Sau khi Bộ Nội vụ thẩm định, đánh giá, báo cáo Chính phủ gửi Quốc hội xem xét, quyết định theo thẩm quyền. Hiện chưa có đề án nào được gửi đến Quốc hội về sáp nhập tỉnh, nhưng trong tháng 5 này Chính phủ sẽ hoàn thiện, cơ quan của Quốc hội thẩm tra đề án. Dự kiến trong giai đoạn thứ 2 của kỳ họp, Quốc hội sẽ xem xét, thảo luận về đề án nhập các tỉnh, và UBTVHQ sẽ xem xét đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã.
Sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết sáp nhập tỉnh, UBTVQH cũng sẽ ban hành Nghị quyết sáp nhập cấp xã, làm cơ sở cho địa phương triển khai các công việc tiếp theo...