Những thách thức kiểm soát súng đạn ở Thái Lan

Ít nhất 38 người, bao gồm 24 em nhỏ, đã thiệt mạng khi một cựu cảnh sát tình nghi nghiện ma túy xông vào một nhà trẻ ở tỉnh Nong Bua Lamphu ở phía Đông Bắc Thái Lan rồi dùng súng và dao tấn công điên cuồng. Sau đó, tên này đã quay về nhà, bắn chết vợ con rồi tự sát.

Hung thủ đã tới nhà trẻ vào giờ nghỉ trưa và xả súng khi các em đang ngủ. Vụ việc gây chấn động dư luận không chỉ ở Thái Lan mà trên toàn thế giới. Do hung thủ đã thiệt mạng, rất khó để xác định động cơ gây án của hắn.

Hơn hai năm trước, tháng 2/2020, một binh sĩ Thái Lan đã livestream vụ xả súng kinh hoàng khiến 29 người thiệt mạng trong một vụ tấn công kéo dài nửa ngày và làm bị thương hàng chục người khác trước khi bị bắn hạ bởi lính đặc nhiệm ở tỉnh Nakhon Ratchasima.

Truyền thông Thái Lan nói rằng, lí do tên này nổ súng là bởi tranh cãi về đất đai với người chỉ huy, một trong những nạn nhân thiệt mạng.

Ngoài những vụ nổ súng giết người hàng loạt như trên, còn rất nhiều vụ việc lẻ tẻ với nạn nhân ít hơn. Trong 2 tháng gần, đã xảy ra 2 vụ nổ súng tại thủ đô Bangkok và tỉnh Ubon Rachathani khiến 4 người chết và 7 người bị thương.

Reuters dẫn dữ liệu từ Gunpolicy.org cho biết, số người chết do súng đạn ở Thái Lan năm 2019 là 1.296 người, giảm từ 2.953 người cách đó một thập kỉ, nhưng vẫn ở mức cao, đặt ra nhiều thách thức trong vấn đề kiểm soát súng đạn với chính quyền Thái Lan.

Trong khi đó, tờ TIME dẫn dữ liệu của Trường Y tế Công cộng thuộc Đại học Sydney thông tin, tại Thái Lan, quốc gia gần 70 triệu dân, có khoảng 10 triệu khẩu súng thuộc sở hữu tư nhân đang được lưu hành. Tuy vậy, số liệu chính thức của Thái Lan cho rằng, chỉ có khoảng 6 triệu khẩu súng được đăng kí hợp lệ.

Luật pháp Thái Lan quy định, súng chỉ có thể được mua từ một số đại lý nhất định, chính các đại lý cũng bị hạn chế về số lượng súng và đạn dược mà họ có thể bán ra mỗi năm. Cá nhân muốn có giấy phép mua súng phải từ 20 tuổi trở lên và chỉ có thể mua vì lí do tự vệ, thể thao hay săn bắn.

Những người có nhu cầu mua súng cũng cần trả các khoản phí hành chính và phí nhập khẩu súng đắt đỏ. BangkokPost mô tả việc mua một khẩu súng có thể mất đến nửa năm để hoàn thành.

Các nhà lập pháp Thái Lan đã đặt ra một loạt các hạn chế đối với việc sở hữu súng. Những người phạm tội, lạm dụng ma túy, người ốm yếu hoặc tàn tật, những người thần kinh không ổn định, không đủ năng lực hành vi và trẻ em bị cấm sở hữu súng.

So với phần còn lại của thế giới, luật về súng của Thái Lan "không đặc biệt nghiêm ngặt, nhưng cũng không đặc biệt dễ dãi", ông Aaron Karp, cố vấn cấp cao của Cơ quan Khảo sát vũ khí nhỏ (Small Arms Survey) có trụ sở tại Geneva mô tả.

Bất cứ ai bị bắt quả tang mang theo bất cứ khẩu súng nào trong số 4 triệu khẩu súng chưa đăng ký tại nước này đều có nguy cơ phải đối mặt với án tù 10 năm cũng như khoản tiền phạt hơn 500 USD.

Tuy vậy, nhiều chuyên gia cho rằng hệ thống quy định kiểm soát súng đạn ở Thái Lan có một vài lỗ hổng bên cạnh tình trạng thị trường mua bán vũ khí "chợ đen" tại đây diễn biến phức tạp.

Trở lại vụ xả súng năm 2020, nghi phạm trong vụ việc này sở hữu tới 5 khẩu súng được đăng kí hợp pháp, mua thông qua chương trình "súng phúc lợi" dành cho nhân viên các cơ quan chính phủ, theo TIME.

Sau vụ xả súng kể trên, giới chức Thái Lan đã kêu gọi loại bỏ chương trình mua súng phúc lợi, bởi những cá nhân thuộc lực lượng vũ trang đều được trang bị vũ khí nếu công việc yêu cầu. Ngoài ra, nhiều quan chức cũng đề nghị thắt chặt quy trình cấp súng cho các sĩ quan quân đội Thái Lan nói chung.

Trước diễn biến của các vụ án liên quan đến súng đạn, nhà chức trách Thái Lan đang đẩy mạnh những nỗ lực nhằm trấn áp các băng nhóm buôn bán vũ khí lậu. Cảnh sát đã hợp tác với các công ty chuyển hàng nhằm ngăn chặn việc vận chuyển vũ khí lậu.

Trong một cuộc vây ráp ở thủ đô Bangkok hồi tháng 7/2022, cảnh sát thu giữ được hơn 2.300 khẩu súng, bao gồm cả súng tự chế và hàng nghìn viên đạn, là những mặt hàng buôn bán lậu qua mạng. Đầu tháng 10 vừa qua, BangkokPost cho hay Cảnh sát Thái Lan đã thu giữ hơn 145 khẩu súng, hàng nghìn bộ phận của súng và máy công cụ chế tạo súng trong cuộc truy quét toàn quốc.