Sức mạnh vượt trội của mẫu tiêm kích Nga trong vụ việc Estonia kích hoạt Điều 4 NATO

Vài giờ sau khi Estonia cáo buộc ít nhất 3 tiêm kích MiG-31 của Nga xâm nhập không phận nước này ở khu vực đảo Vaidloo trên vịnh Phần Lan, cách thủ đô Tallinn khoảng 100 km, Thủ tướng Estonia Kristen Michal cuối ngày 19/9 (giờ địa phương) xác nhận đã yêu cầu các đồng minh NATO tham vấn theo Điều 4 Hiến chương NATO, EuroNews đưa tin.

Estonia gia nhập NATO từ năm 2004. Điều 4 Hiến chương NATO nêu rõ rằng, các quốc gia thành viên "sẽ cùng nhau tham vấn bất cứ khi nào, theo đề xuất từ bất kỳ ai trong số họ, về sự toàn vẹn lãnh thổ, độc lập chính trị hoặc an ninh" của một thành viên khác khi họ bị đe dọa.

Đây là lần thứ hai Điều 4 Hiến chương NATO được kích hoạt trong vòng 10 ngày. Trước đó, ngày 10/9, Ba Lan cũng đã kích hoạt nội dung tham vấn các đồng minh NATO sau khi cáo buộc khoảng 20 máy bay không người lái (UAV) của Nga xâm nhập không phận nước này.

Nga sáng 20/9 đã bác bỏ cáo buộc của Estonia, khẳng định tiêm kích MiG-31 của Nga hoàn toàn không xâm nhập không phận bất cứ quốc gia nào. Tuy nhiên, Thủ tướng Estonia Kristen Michal tuyên bố rằng, chỉ khi máy bay chiến đấu NATO xuất hiện và đáp trả thì "các máy bay Nga mới tháo chạy".

Moscow chưa phản hồi bình luận được ông Michal đưa ra. Theo National Interest, MiG-31 là thế hệ tiêm kích đánh chặn nổi bật nhất do Liên Xô chế tạo và vẫn đóng vai trò quan trọng trong không quân Nga ngày nay. MiG-31 thực hiện chuyến bay đầu tiên tháng 9/1975, được sản xuất hàng loạt từ 1979 và chính thức được biên chế cho quân đội Liên Xô năm 1982.

Có tổng cộng 519 chiếc MiG-31 được xuất xưởng, nhưng Liên Xô chưa từng xuất khẩu bất cứ chiếc nào trong số chúng. Phần lớn MiG-31 được nâng cấp để phục vụ trong không quân Nga, và khoảng 30 chiếc hiện đang hoạt động trong biên chế quân đội Kazakhstan.

Được phát triển dựa trên thiết kế của MiG-25, MiG-31 mang theo toàn bộ tinh hoa ngành hàng không quân sự Liên Xô. MiG-31 được mệnh danh là chiến đấu cơ nhanh nhất thế giới, có khả năng đạt vận tốc tối đa Mach 2,83 (3.500km/h), vượt xa nhiều máy bay thế hệ thứ năm hiện đại, chẳng hạn như F-22 của quân đội Mỹ, khi tốc độ tối đa là Mach 2,25.

Một trong những điểm độc đáo nhất của MiG-31 là việc khung của nó có thành phần gồm 49% thép niken hàn hồ quang, 33% hợp kim kim loại nhẹ, 16% titan và 2% vật liệu composite. Sự kết hợp này giúp thân máy bay hoạt động ổn định và có tuổi phục vụ rất cao. Máy bay có chiều dài gần 23m, sải cánh 13,5m và trọng lượng cất cánh 41-46 tấn.

National Interest tiết lộ, radar Zaslon của MiG-31 cũng là radar mảng pha đầu tiên trên thế giới được trang bị đại trà trên một mẫu máy bay chiến đấu, có tầm quét lên đến 200km. Zaslon đủ khả năng theo dõi 10 mục tiêu và điều khiển hỏa lực tấn công 4 mục tiêu cùng lúc. Một biên đội 4 chiếc MiG-31 có thể quản lý vùng trời rộng 800 km, phù hợp với không phận rộng lớn của Nga.

Về hỏa lực, thế hệ MiG-31 tiêu chuẩn có khả năng mang theo 9 tấn vũ khí, chủ yếu là các loại tên lửa không đối không tầm xa-trung uy lực để bảo vệ không phận Nga trong trường hợp xảy ra các cuộc xâm nhập quy mô lớn của đối thủ.

Tuy nhiên, Nga những năm qua nâng cấp MiG-31 thành một số phiên bản phục vụ nhu cầu tác chiến hiện đại, nổi bật là mẫu MiG-31K mang tên lửa siêu vượt âm Kinzhal. Số liệu năm 2022 cho thấy Nga đã nâng cấp ít nhất 10-11 chiến đấu cơ MiG-31 lên chuẩn MiG-31K. Chúng đóng quân thường trực tại sân bay Akhtubinsk ở tỉnh Astrakhan, gần biên giới với Kazakhstan.

Kh-47M2 Kinzhal là vũ khí siêu vượt âm phóng từ máy bay hiện đại nhất thế giới của Nga, từng được Moscow khai hỏa nhiều lần ở Ukraine. Tên lửa ứng dụng đường bay như tên lửa đạn đạo trong pha giữa, kết hợp cơ động mạnh để tránh lá chắn tên lửa đối phương.

Tầm bắn tối đa tới 2.000 km của tên lửa giúp tiêm kích MiG-31K không phải xâm nhập lưới phòng không quanh mục tiêu, bảo đảm an toàn cho phi công và máy bay. Kinzhal có tốc độ gấp 10 lần vận tốc âm thanh, mang được đầu đạn hạt nhân hoặc thông thường.

Một phiên bản nổi bật khác là MiG-31BM, bắt đầu hoạt động từ những năm 2010. Phiên bản được hiện đại hóa này có hệ thống điện tử hàng không được nâng cấp, một radar đa chức năng mới, màn hình khoang lái kĩ thuật số, cùng hệ thống kiểm soát hỏa lực mạnh mẽ hơn.

Điểm nổi bật của MiG-31BM là khả năng mang tối đa 6 tên lửa R-37M, có tên gọi khác là RVV-BD, được Viện thiết kế Vympel phát triển và được đưa vào biên chế không quân Nga từ năm 2014. Mỗi quả đạn loại này dài hơn 4m, nặng 510 kg và có tầm bắn tối đa 200-300 km.

Tên lửa R-37M trang bị đầu dò radar chủ động và bán chủ động ứng dụng nguyên lý "bắn và quên", có thể tự tìm tới mục tiêu sau khi được khai hỏa mà không cần phi công điều chỉnh. Trong xung đột Ukraine, MiG-31BM mang tên lửa R-37M từng nhiều lần xuất kích để hộ tống các nhóm máy bay quân sự khác của Nga hoặc tấn công tiêm kích của Ukraine khi chúng lọt vào tầm bắn.