Chánh án TAND tối cao phân tích vì sao không được livestream tại phiên tòa
"Các vụ án xâm hại nhân thân, xâm hại nhân phẩm mà cũng ghi âm, ghi hình, livestream đưa hết lên mạng là câu chuyện vi phạm quyền con người. Pháp luật chúng ta cũng như các nước trên thế giới quy định chuyện này là xuất phát từ việc bảo vệ quyền con người" - Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh.
Sáng 18/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) tiếp tục Phiên họp chuyên đề pháp luật xem xét, thông qua dự án Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính (VPHC) đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng.
Đăng tin sai sự thật trên báo chí cản trở hoạt động tố tụng thì xử phạt VPHC
Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo pháp lệnh do Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp (UBTP) Lê Thị Nga trình bày cho biết, về một số hành vi cản trở hoạt động tố tụng nhưng đã được quy định tương tự trong các Nghị định của Chính phủ thì dự thảo pháp lệnh dẫn chiếu thực hiện theo các quy định tương ứng đó. Cụ thể, khoản 7 Điều 22 quy định nhà báo đăng, phát nội dung thông tin sai sự thật trên báo chí nhằm cản trở hoạt động tố tụng của Tòa án thì áp dụng theo pháp luật về xử phạt VPHC trong hoạt động báo chí.
Liên quan quy định về hành vi ghi âm lời nói, ghi hình ảnh tại phiên tòa, có ý kiến đề nghị rà soát để bảo đảm thống nhất với các luật tố tụng. Thường trực UBTP cho biết, về nội quy phiên tòa, Bộ luật Tố tụng dân sự và Luật Tố tụng hành chính đều có quy định "Nhà báo ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của Hội đồng xét xử phải được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa. Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của đương sự, người tham gia tố tụng khác phải được sự đồng ý của họ" ; tuy nhiên, Bộ luật Tố tụng hình sự chỉ quy định chung "Mọi người trong phòng xử án phải tôn trọng Hội đồng xét xử, giữ gìn trật tự và tuân theo sự điều hành của chủ tọa phiên tòa".
Vì vậy, tiếp thu ý kiến của UBTVQH, để bảo đảm quy định thống nhất giữa pháp lệnh với các luật tố tụng về hành vi vi phạm nội quy phiên tòa, khoản 4 Điều 23 về phạt tiền từ 1-7 triệu đồng, điểm c và điểm d được chỉnh lý như sau: "c) Ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của Hội đồng xét xử mà không được sự đồng ý của Chủ tọa phiên tòa hoặc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của người tham gia tố tụng mà không được sự đồng ý của họ trong phiên tòa xét xử vụ án dân sự, vụ án hành chính; không tuân theo sự điều hành của Chủ tọa phiên tòa về hoạt động ghi âm lời nói, ghi hình ảnh trong phiên tòa xét xử vụ án hình sự".
Mục tiêu tối thượng của phiên tòa là hướng tới bản án đúng pháp luật
Phát biểu tại phiên họp, giải trình thêm về câu chuyện ghi âm, ghi hình, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình cho rằng, sau phiên họp ngày 15/8, đã có một số nhà báo gọi điện cho ông, hỏi tại sao dự thảo pháp lệnh không cho nhà báo ghi âm, ghi hình, livestream.
"Tôi có giải thích, nhà báo có quyền như vậy nhưng người khác cũng có quyền rất thiêng liêng. Chẳng hạn, anh có một người em gái đang liên quan đến vụ án hôn nhân, trước phiên tòa em gái anh trình bày lý do tại sao ly hôn, tài sản có cái gì, tiền bạc bao nhiêu mà không chia..., nếu có ai đó livestream toàn bộ tài sản em của anh lên trên mạng cho cả thế giới biết thì anh có chịu được không, anh có đồng ý không? Một nguyên tắc lớn ở đây là bảo vệ quyền con người, anh không thể sẵn sàng ghi âm, ghi hình để đưa câu chuyện này lên trên mạng được, luật quy định là để bảo vệ quyền riêng tư của con người", Chánh án TAND tối cao lý giải.
Hay lấy ví dụ hai bên tranh chấp về hợp đồng, tài sản ký kết bao nhiêu mà livetream đưa hết lên mạng, không được phép của người dân và những người tham gia phiên tòa là vi phạm quyền nhân thân, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, kể cả trong vụ án hình sự cũng vậy, không chỉ có bị can, bị cáo - những người bị hạn chế quyền con người, mà có cả bị hại, người làm chứng, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan..., người ta cũng có quyền bảo vệ bí mật tài sản của người ta.
"Các vụ án xâm hại nhân thân, xâm hại nhân phẩm mà cũng ghi âm, ghi hình, livestream đưa hết lên mạng là câu chuyện vi phạm quyền con người. Pháp luật chúng ta cũng như các nước trên thế giới quy định chuyện này là xuất phát từ việc bảo vệ quyền con người", ông nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, Chánh án TAND tối cao khẳng định, việc livestream, ghi âm, ghi hình mà không được sự cho phép của Chủ tọa là không được. "Khi tổ chức một phiên tòa, mục tiêu tối thượng là hướng đến một bản án đúng pháp luật, công tâm, tâm phục khẩu phục, chứ không phải một phiên tòa là dịp để truyền thông. Mà nhiệm vụ của Hội đồng xét xử là phải toàn tâm, toàn ý cho phiên tòa, đảm bảo sự công tâm cần thiết. Nếu Hội đồng xét xử ngồi làm việc mà hàng trăm máy điện thoại đưa lên livestream thì sự toàn tâm toàn ý cho nhiệm vụ chính của phiên tòa là đưa ra bản án đúng pháp luật sẽ bị sao nhãng", ông phân tích thêm.
Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình mong người dân và truyền thông tôn trọng, chia sẻ áp lực của các Thẩm phán khi đứng trước mục tiêu lớn là phải đưa ra phán quyết đúng đắn liên quan các sinh mạng và bảo đảm quyền con người: "Đứng trước ống kính truyền thông, tâm trạng của bất cứ ai cũng sẽ bị sao nhãng, mong truyền thông chia sẻ việc này để Hội đồng xét xử làm đúng chức phận của mình, đảm bảo chất lượng phiên tòa..."
Qua thảo luận, UBTVQH đã biểu quyết với 100% đại biểu tán thành thông qua Pháp lệnh Xử phạt VPHC đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng.