Cội nguồn linh thiêng
Không ai có thể thanh thản sống mà thiếu quê hương, mà quên đi dòng máu Lạc Hồng chảy qua hồn dân tộc bốn nghìn năm lịch sử. Máu chảy về tim, lá rụng về cội, hàng năm cứ đến ngày giỗ tổ mùng 10 tháng 3, hàng vạn người con đất Việt đang sống tại quê hương và cả bà con Việt kiều ở nước ngoài lại hành hương về đất tổ, dâng lễ cúng vua Hùng.
"Đứng trên ngọn núi Hùng. Nhìn bốn phương trời đất. Bốn nghìn năm sau lưng. Rực rỡ đường trước mặt", cũng vì câu thơ đó của nhà thơ Nông Quốc Chấn mà đến Đền Hùng lần này, chúng tôi đã chọn nơi cao nhất trên Đền Thượng, để trải tầm mắt giữa núi thiêng hùng vĩ. Phía xa là ngã ba Bạch Hạc, nơi có ba con sông Lô, sông Hồng và sông Đà hội tụ. Xa nữa có dãy núi Tản Viên gắn liền với huyền thoại Sơn Tinh cùng núi Tam Đảo chầu về Đất Tổ. Đồi núi gần xa trùng trùng điệp điệp như 99 con voi phục cùng quay đầu về một hướng. Từ nơi cao nhất đó, tâm hồn bỗng trở nên thư thái, khoáng đạt vì không gian là bãi rộng bồi đắp phù sa, cây cối rừng rừng, lớp lớp trùng điệp.
Điều đó để lý giải vì sao trong vô vàn những công trình khoa học, những cuốn sách nghiên cứu về văn hoá Hùng Vương, các nhà khoa học phải thốt lên thán phục trước tầm nhìn xa trông rộng của Vua Hùng khi đã chọn đúng đỉnh tam giác châu thổ sông Hồng làm kinh đô. Cũng tại nơi cao nhất của Đền Hùng, tôi như nghe thấy tiếng thậm tiếng thình của nhịp chày giã gạo năm xưa, đong đầy tình cảm nước non của người dân đất Việt kính dâng lên tiên tổ; rồi lại nhớ đến cái thảng thốt giật mình của nhà thơ Bằng Việt khi "Tôi mất nửa đời trả giá cho truyền thuyết. Miếng bánh còn nguyên ý nghĩa ngày xưa".
Năm nay, Giỗ Tổ Hùng Vương và lễ hội Đền Hùng được tổ chức theo quy mô quốc gia, cũng là xuất phát từ đạo lý biết ơn sâu sắc các Vua Hùng và các bậc tiền nhân đã có công dựng nước. Dọc đại lộ Hùng Vương, một đại lộ trải dài dọc thành phố Việt Trì, chúng tôi cảm nhận không khí chào đón ngày Giỗ Tổ tưng bừng trên từng khuôn mặt người dân. Dường như hàng ngàn, hàng vạn người con Đất Tổ đang cố góp một cái gì dù nhỏ bé nhưng hữu ích cho sự kiện trọng đại và linh thiêng này.
Đến xã Sơn Vy, huyện Lâm Thao, chúng tôi cảm nhận được tình cảm của bà con khi họ nâng niu chọn từng chiếc lá cọ mượt mà để làm nón, chọn từng quả cau, lá trầu thơm tho để têm trầu cánh phượng cho phiên chợ quê sẽ diễn ra tại nơi đây. Đến xã Hy Cương, chúng tôi như ngợp vào không khí nô nức chuẩn bị cho lễ rước kiệu.
Không khí chuẩn bị cho hội thi nấu cơm, giã bánh dày, thi đâm đuống, hát xoan, thi cờ người đang len vào từng thôn xóm ở các xã Đào Xá (huyện Thanh Thủy), Hiền Quan, Vực Trường (Tam Nông)... Đó là những gì thơm thảo nhất, tinh khiết nhất được chưng cất qua biết bao đời để trở thành những giá trị văn hoá linh thiêng mà người dân Đất Tổ nguyện bảo vệ, giữ gìn.
Chỉ ghé chân ở trại điêu khắc "Ấn tượng Đất Tổ Hùng Vương" diễn ra tại công viên Văn Lang, giữa tiếng đục đá, tiếng đẽo gọt ồn ã, chúng tôi bỗng thấy lòng mềm lại, tâm trạng thuần khiết hơn khi được ngắm những bức tượng điêu khắc "Tình mẫu tử", "Cội nguồn", "Mị Châu", "Trời tròn đất vuông". Sự say mê trên khuôn mặt những người thợ đá, những nhà điêu khắc có lẽ bắt nguồn từ tâm linh hướng về nguồn cội đã khiến đôi bàn tay họ mềm mại, khéo léo hơn khi chạm những nét vẽ mẹ Âu Cơ, những bầy chim lạc. Đặc biệt hơn, ở trại điêu khắc có sự xuất hiện của 6 nhà điêu khắc quốc tế như Mỹ, Na Uy, minh chứng cho sự hấp dẫn huyền diệu của nền văn hóa Việt.
Vì một ngày Giỗ Tổ linh thiêng và hào hoa, người dân Đất Tổ đang làm sống lại những giá trị văn hoá để nó lan tỏa vào lòng du khách khi họ đến vùng núi trung du văn vật này. Những con đường, sân vận động, nhà văn hoá được sang sửa, hệ thống chiếu sáng được lắp đặt, xây nhà múa rối nước tại Đền Hùng, đó cũng là tình cảm và trách nhiệm của lãnh đạo tỉnh Phú Thọ, các ban, ngành và hàng vạn người dân Đất Tổ. Không phải ngẫu nhiên mà lễ hội Đền Hùng năm nay mang đậm tính dân tộc và hiện đại và càng không phải ngẫu nhiên khi có sự tham gia của các đoàn nghệ thuật nước ngoài, các vị khách quốc tế. Văn hoá là cội rễ, hội nhập sẽ chỉ vững chãi khi được bắt nguồn từ văn hóa truyền thống. Chúng ta tin Giỗ Tổ Hùng Vương và lễ hội Đền Hùng sẽ mãi là cái nôi văn hóa ươm những cơ hội làm giàu đất nước