Giáo sư sử học Lê Văn Lan nói về văn hóa Hùng Vương

09:05 23/04/2010
Những ngày này, người dân ở khắp nơi nơi, dù ở trong nước hay nước ngoài đều một lòng thành kính hướng về ngày Giỗ Tổ Hùng Vương và lễ hội Đền Hùng khí thiêng vang vọng. GS sử học Lê Văn Lan, Phó Chủ tịch Hội đồng khoa học Khu Di tích lịch sử đền Hùng đã chia sẻ với PV Báo CAND về những nghiên cứu mới nhất về văn hoá Hùng Vương, về di tích lịch sử đền Hùng.

GS cho biết: Trước đây tôi từng được mời là Chủ tịch một hội thảo do UNESCO tổ chức. Lúc đó chúng ta đang định đề nghị khu di tích đền Hùng là di sản văn hoá nhân loại. Nhưng hướng đi đó có lẽ chưa phù hợp. Sau đó, tôi lại được mời chủ trì một hướng khác: tôn vinh giá trị văn hoá phi vật thể của vùng di tích lịch sử này. Hướng đi này đã có cơ sở khoa học và đáp ứng được tiêu chí "giá trị nổi bật toàn cầu" của UNESCO. Đó là tín ngưỡng tổ tiên chung của cả dân tộc, liên quan đến đạo thờ cúng tổ tiên của người Việt Nam. Có lẽ chưa có một dân tộc nào lại có hình thái sinh hoạt như thế cả. Đây là điều vô cùng quan trọng, chúng ta tìm ra được giá trị phi vật thể xứng đáng nổi bật toàn cầu cho khu di tích đền Hùng.

Hiện nay chúng ta đang xúc tiến làm hồ sơ để đề nghị khu di tích lịch sử đền Hùng được nhận danh hiệu di sản văn hoá phi vật thể ở phương diện là trung tâm tín ngưỡng tổ tiên chung của dân tộc Việt Nam, đồng thời là trung tâm của hệ thống lễ hội thờ tổ tiên chung của dân tộc chúng ta.

PV: "Giá trị nổi bật toàn cầu" của di tích lịch sử đền Hùng được thể hiện như thế nào, thưa Giáo sư?

GS Lê Văn Lan: Tín ngưỡng thờ tổ tiên của dân tộc Việt Nam là đặc trưng sinh hoạt văn hoá tinh thần của người Việt Nam từ bao đời nay. Trong gia đình, ta có tổ tiên gia đình, trong họ tộc có tổ tiên của gia tộc, trong làng xã có tổ tiên của một làng (ông thành hoàng) và bây giờ ở cấp độ cao nhất, Giỗ Tổ Hùng Vương đã trở thành tổ tiên chung của dân tộc. Sự vĩ đại chính là ở chỗ đó. Giá trị phi vật thể này có hiệu quả nhiều mặt, cho dân tộc, cho quốc gia và cho cả chế độ nữa. Giá trị tín ngưỡng ấy được thể hiện ra với tư cách là căn cốt, là hạt nhân, còn cái vỏ bề ngoài chính là lễ hội Đền Hùng.

Tôi nhắc lại, chúng ta đã chọn ra tín ngưỡng tổ tiên chung của cả dân tộc mang vỏ hình thức là tổ hợp các sinh hoạt lễ hội ở đền Hùng, làm thành một phức hợp giá trị văn hoá tinh thần nổi bật toàn cầu hoàn toàn đáp ứng được tiêu chí để trở thành một di sản văn hoá phi vật thể của nhân loại. Đây là cái mới, sự thành công sau bao thăm dò, thử thách, vượt qua nhiều khó khăn chúng ta mới đạt được.

Nhưng tôi vẫn phải cảnh báo nhiều biến tướng dưới dạng tín ngưỡng, như cung tiến về đền Hùng những vật phẩm khổng lồ, cốt khoe khoang cho thương hiệu của họ, thực ra là "quảng cáo" thôi, làm giả làm rởm, độn mút, tạo khung sắt, biến sản phẩm linh thiêng thành thứ hàng rởm.

Lễ khánh thành Bảo tàng Hùng Vương (Ảnh: Thanh Hân).

PV: Theo GS, chúng ta nên tổ chức lễ hội như thế nào để giá trị tâm linh của ngày Giỗ Tổ thực sự lan tỏa trong lòng người Việt, cả ngay sau khi kết thúc những ngày lễ hội lớn này?

GS Lê Văn Lan: Hãy trở về bản chất của dân tộc này và văn hoá Việt Nam là sự tinh tế về mặt tình cảm, sâu sắc về trí tuệ và đặc biệt là sự thanh nhã, duyên dáng, thâm trầm. Đấy là các giá trị tinh thần của văn hoá Việt Nam rất cần được thể hiện trong ngày Quốc lễ này. Tôi mong muốn, chúng ta tổ chức gì thì cũng phải đạt được những tiêu chí ấy.

PV: Năm nay rất đông kiều bào của chúng ta đã trở về vùng đất thiêng này để dự ngày Giỗ Tổ vua Hùng. Theo Giáo sư, chúng ta có nên tổ chức ngày Giỗ Tổ cả ở những nước có đông cộng đồng người Việt không?

GS Lê Văn Lan: Nên quá đi chứ. Họ ở đâu thì cũng là con của đất nước này mà. Theo tôi, phàm là một hình thức tín ngưỡng và lễ hội thì cần phải có một thời điểm linh thiêng và một địa điểm linh thiêng kết tinh lại các sinh hoạt tinh thần (suy nghĩ, tưởng nhớ, tôn vinh) và các sinh hoạt xã hội. Nhưng nó cũng đồng thời là kết tinh của cả tiến trình thường xuyên. Nếu kiều bào nhận thức được tín ngưỡng ấy và có đủ điều kiện thì rất nên tổ chức cho bà con ta từ năm sau. Nhưng đừng hoa hoè, hoa sói nhé, vì sự giản dị dễ đi vào lòng người hơn.

PV: Xin trân trọng cảm ơn Giáo sư!

Giỗ Tổ Hùng Vương trên đất Tây Nguyên

Cùng cả nước, ngày 23/4 (mùng 10-3 âm lịch), lễ Giỗ Tổ Hùng Vương cũng được long trọng tổ chức tại đền tưởng niệm vua Hùng (Công viên Văn hóa Đồng Xanh, TP Pleiku, Gia Lai). Đây là lần thứ hai lễ Giỗ vọng Quốc tổ Hùng Vương được tổ chức tại Gia Lai và đông đảo người dân háo hức đến dự. Đền tưởng niệm vua Hùng tại Gia Lai đã được đầu tư xây dựng công phu với đền thờ chính cao đến 18 mét, tượng Quốc tổ Hùng Vương cao 6 mét sơn son thếp vàng. Ngoài ra, 18 bức tượng tượng trưng cho 18 đời vua Hùng đứng thành hai hàng song song uy nghiêm trên lối vào đền tưởng niệm.

Ông Nguyễn Trần Hanh, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Văn hóa-Du lịch Gia Lai cho biết, các nghi lễ trang trọng diễn ra sáng mùng 10-3 âm lịch, tại đây gồm: Đội tiêu binh rước Quốc kỳ, cờ hội, tiêu binh rước vòng hoa mang dòng chữ "Đời đời nhớ ơn các vua Hùng đã có công dựng nước"; đọc diễn văn tưởng nhớ các vua Hùng; dâng rượu, dâng hương và mâm lễ vật truyền thống, sau đó đại diện các sở, ban, ngành trong tỉnh cùng các đoàn tham dự thắp hương ban thờ các vua Hùng.

Sau phần lễ, phần hội sẽ diễn ra suốt 3 ngày (10 đến 12-3 âm lịch) với nhiều hoạt động phong phú bao gồm: Biểu diễn trống hội, nhạc võ đặc sắc của Bảo tàng Quang Trung (Bình Định), các tiết mục hát múa tươi vui của các ca sĩ trong tỉnh với nội dung ca ngợi Tây Nguyên, ca ngợi đất nước; trình diễn của 2 đội cồng chiêng đến từ huyện Đak Đoa và Mang Yang. Bên cạnh đó là các trò chơi dân gian như đẩy gậy, đập ấm… cũng được diễn ra trong thời gian vui mừng lễ hội.

N.Như

Thu Phương (thực hiện)

Từ 15h ngày 2/5, giá xăng dầu được điều chỉnh tăng giảm không đáng kể, theo đó, giá xăng E5RON92 giảm 8 đồng/lít; xăng RON95-III tăng 40 đồng/lít; giá dầu giảm 110 đồng- 142 đồng/lít.

Liên quan đến vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong lĩnh vực đất đai xảy ra trên địa bàn TP Phú Quốc, Cơ quan CSĐT Công an TP Phú Quốc (Kiên Giang) cho biết, ngày 2/5, Đoàn Thanh Tuấn (SN 1985, thường trú khu phố 4, phường An Thới, TP Phú Quốc), Công chức địa chính xã Cửa Dương (TP Phú Quốc) đã đến đầu thú, khai nhận hành vi vi phạm của mình.

Đảng ủy, lãnh đạo Cục B03 - Bộ Công an và gia đình thương tiếc báo tin: Đồng chí Đại tá Trần Quang Minh, SN 1938, nguyên Phó Cục trưởng thuộc Cục B53, Tổng cục V - Bộ Công an (nay là Cục B03, Bộ Công an); đã từ trần vào hồi 00h52 ngày 1/5/2024 (tức ngày 23 tháng 3 năm Giáp Thìn), hưởng thọ 87 tuổi.

Nhằm đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng phục vụ xây dựng tuyến cao tốc Biên Hòa - Vũng tàu, đoạn thuộc địa bàn Đồng Nai, ngày 2/5, Thành ủy TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai đã làm việc cấp ủy, chính quyền phường Phước Tân. Đây là địa phương có nhiều vướng mắc và được đánh giá phức tạp nhất trong số các xã, phường, thị trấn có dự án trọng điểm quốc gia là tuyến cao tốc đi qua...

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Công an, ngày 2/5, Công an tỉnh Đồng Nai đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tập trung điều tra, thu thập chứng cứ về vụ tai nạn lao động khiến 6 người tử vong và 5 người bị thương nặng xảy Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại gỗ Bình Minh tại xã Thiện Tân, huyện Vĩnh Cửu…

Thực hiện chỉ đạo của Bộ Công an, Công an tỉnh Thái Nguyên đã triển khai kế hoạch cao điểm cấp Căn cước công dân (CCCD) gắn chip, đến ngày 27/5/2023 đã hoàn thành cấp 100% CCCD gắn chip cho những người đủ điều kiện (sớm hơn 65 ngày so với chỉ đạo của Bộ). Qua "mục sở thị" những mô hình điểm về chuyển đổi số tại Thái Nguyên, tôi nhận thấy CCCD gắn chip đã trở thành một phần tất yếu, thiết thực phục vụ người dân, doanh nghiệp, mà hai mô hình điểm thể hiện rõ nhất là: "Khám chữa bệnh sử dụng thẻ CCCD và VNeID" và "Triển khai tại các cơ sở kinh doanh có điều kiện về ANTT".

Đồng chí Đại tá Đậu Bá Thư, sinh ngày 26/3/1935, nguyên Trưởng phòng 2, Cục A14, Tổng cục An ninh (nay là Cục An ninh đối ngoại - Bộ Công an); huy hiệu 60 năm tuổi đảng; được tặng thưởng Huy chương chiến sĩ vẻ vang hạng Nhất, Nhì, Ba...

17 xe chữa cháy và hơn 100 cán bộ chiến sĩ tham gia dập tắt đám cháy tại Công ty TNHH Xuất nhập khẩu King Fish (phường Phước Long B, TP Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh). Trong lúc dập lửa, 2 cán bộ chiến sĩ chữa cháy bị ngạt khói, được đưa vào viện cấp cứu, hiện tình trạng đã ổn định…

Ngày 2/5, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu tống đạt các quyết định khởi tố bị can, lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú, khám xét nơi ở và nơi làm việc đối với ông Phạm Minh An (SN 1964, Giám đốc Sở Y tế tỉnh) về tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu qua nghiêm trọng". 

©2004. Bản quyền thuộc về Báo Công An Nhân Dân.
®Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Công An Nhân Dân.
English | 中文