Huy Cận và một mối tình thơ

Những lời phát biểu vang lên trong lễ giỗ đầu cũng như những bài thơ của Huy Cận được giới thiệu tại đó đã càng làm cho những người yêu thơ Huy Cận thêm thấm thía những nỗi đời ấm lạnh của một kiếp thi nhân. Nhưng qua mọi nỗi buồn, trong tâm hồn Huy Cận cho đến những ngày cuối cùng vẫn sáng lên một ngọn lửa yêu đời và yêu người. "Sóng gợn tràng giang" không chỉ "buồn điệp điệp" mà chung cuộc vẫn ánh lên những đốm sáng lạc quan vào nhân tình thế thái. Để tưởng nhớ tới nhà thơ lớn Huy Cận với tâm hồn rộng mở và yêu đời của ông, xin phép được kể lại một mối tình thơ của ông thời trai trẻ (tư liệu dựa trên lời kể của chính nhà thơ Huy Cận).

Ai đã nhìn ảnh Huy Cận thời trẻ thì đều phải công nhận đó là một thanh niên đẹp trai và hấp dẫn. Chính Huy Cận cũng tự nhận mình như thế. Nhưng các cô gái đến với ông thuở đó không phải vì ngoại hình của nhà thơ, mà vì... thơ! Khi đã ở tuổi ngoại bát thập, Huy Cận kể: "Tình yêu của tôi cũng như tình yêu của nhiều người, không có cái gì đặc biệt. Có những tình yêu lâu dài, dai dẳng cho đến tận sau này, cũng có những tình yêu ngắn ngủi. Và cũng có cả những tình yêu không thành. Nhưng mà tôi cũng có những cái tình yêu hấp dẫn...".

Một trong những tình yêu "hấp dẫn" như thế đã tới với ông năm 1940, khi tập "Lửa thiêng" chưa được in nhưng trên báo "Ngày nay" liên tục đăng thơ của ông. Những bài thơ đó đã làm nao lòng một cô gái và thế là Huy Cận liên tục nhận được thư tình, dù ở Hà Nội hay ở Sài Gòn, những nơi mà chàng sinh viên Canh nông này phải tới để học. Thư không ký tên nên Huy Cận không biết là của ai. Nét chữ như của con giai, mà giọng điệu lại như của con gái. Chẳng biết đâu mà lần! Điều gây ấn tượng nhất với ông là câu chữ trong thư, ai viết mà hơn 60 năm sau vẫn khiến ông phải trầm trồ: "Thư viết hay lắm, mê lắm, xúc động lắm!" (Tiếc thay, trong kháng chiến chống Pháp, tập thư đã bị cháy mất, điều làm Huy Cận ngơ ngẩn tiếc).

Không chỉ gửi thư, người không quen biết còn gửi cả áo len cho Huy Cận: "Có một hôm, tôi sắp sửa xách xe đạp đi học (trường Canh nông hồi đấy là ở Bách thảo, gần Lăng Bác Hồ bây giờ ấy) thì có một cái bưu phẩm đến. Mình mở ra. Trời ơi! Một cái áo len rất đẹp. Áo len trắng rất đẹp. Đằng sau cổ thêu một câu thơ của tôi trong bài "Tình tự": "Hồn nhớ thương em dệt áo dâng anh". Nhưng mà mình mở ra thì mặc không vừa, dù mình chưa béo như bây giờ... Thì mình cũng chả trách vì đã bao giờ người ta ôm mình đâu, mà mình cũng đã ôm người ta đâu mà biết vừa hay không. Thành ra, áo thì rất đẹp nhưng mà phải gói lại cho vào hòm rồi lại xách xe đạp đi. Hôm đấy, trời rét nhưng mà mình cảm thấy ấm vô cùng".

Cuối cùng, mùa đông năm 1940, duyên kỳ ngộ cũng đã giúp Huy Cận gặp lại được tác giả của những tình thư ấy. Sau khi ông nhận được áo len vài tuần, một hôm, ngõ Tân Hương (Tức Mạc bây giờ, nơi Huy Cận trọ học ở Hà Nội), được đón một vị khách nữ bất ngờ. Huy Cận kể: "Một hôm bỗng nhiên có một cô mặc cái áo trắng bằng lụa Hà Đông rất đẹp tự dưng xuất hiện. Cô ấy nói chuyện với tất cả mọi người nhưng trong đối xử có vẻ như hơi biệt đãi tôi. Thế thì mình cũng đủ thông minh và đủ linh tính, thôi, chắc người này viết thư cho mình rồi. Cô ấy là sinh viên Đại học Y, học sau tôi một lớp, thua tôi một tuổi. Thế thì hết buổi nói chuyện, cô dắt xe đạp ra về, thì tự nhiên cái chân tôi đi theo. Tôi xin nói là cái chân tôi đi theo chứ không phải là tôi đi theo... Ra đến cửa ngõ, tự nhiên cô ấy dừng lại. Lúc bấy giờ, cô nói như thế này: "Anh có nhận đủ thư em không?". Tôi bảo: "Có!". Thế là cô lên xe cô ấy đi, không kịp nói câu gì nữa. Cách đó mấy hôm, tôi nhận được một cái thư viết như một chỉ thị: Chủ nhật tới, anh đến gặp em"...

Và lần gặp gỡ ấy đã diễn ra thực cảm động, đủ để nhớ suốt đời. Hơn 60 năm sau, Huy Cận nhớ lại: "Hẹn 9h, 9h kém 10', mình đến đã thấy cô ấy cũng đứng ở đấy rồi, ở trước trường Thú y, trên đường Bạch Mai bây giờ. Thế là bây giờ gọi nhau thế nào? Tiếng Việt Nam tài lắm, mình định gọi em nhưng mà chưa đủ tình cảm để gọi em, gọi nàng thì "Tự lực Văn đoàn" quá (cười), gọi cô thì lại khách sáo. Không cô, không nàng, không em thì phải làm thế nào? Thế là: "Đi đâu bây giờ?". Đây là một câu không có chủ từ. Nhưng cô rất chủ động: "Anh đi theo em". Thế là cô ấy lên xe đạp đi trước. Chỗ nào đường đông thì cô đi trước, mình lẽo đẽo theo sau; chỗ nào đường hơi rộng thì đi song song.

Từ đó đi vào Thanh Xuân bây giờ đấy, trên đường vào Hà Đông thì dắt qua bờ ruộng đi vào một cái khóm cây, một cái rừng nhỏ, có một cái nhà thờ họ đạo nhỏ. Nói chuyện với nhau trên trời dưới đất, không đả động đến tình yêu. Không đả động đến tình yêu! Gặp nhau lúc 9h, đi đến nơi 10h, từ 10h đến 12h không nói đến tình yêu. Trước khi đi, cô ấy có chuẩn bị bánh mỳ xúc xích đi theo.

Đến 12h thì chuông nhà thờ đổ. Tôi nghe chuông nhà thờ đổ tôi cũng xúc động đấy nhé, mà chuông chùa cũng thế! Lúc đấy thì cô ấy hỏi: "Anh có thuộc bài hát cinema không?", tôi bảo tôi có thuộc, để tôi hát cho cô nghe, cô ấy bảo để em hát trước. Một cái bài hát rất hợp cảnh với chúng ta, một cái bài hát trong đó có một cái thôn nhỏ, một cái nhà thờ nhỏ, một buổi sớm mùa xuân. Cô ấy hát xong thì khóc nức nở... (Huy Cận hát: "Tình yêu ơi, ta thấy mặt em trong một sáng mùa thu... Tình yêu ơi, ta được thấy mặt em và cả lòng phản bội của ta..."). Lúc bấy giờ thì tôi nói thật là chưa đủ tình cảm, thế nhưng mà người ta hát vì mình, người ta xúc động vì mình! Tôi ôm cô ấy, xúc động, một hồi lâu. Rồi khi cô ấy hết khóc thì lại nói chuyện, lại nói chuyện trên trời dưới đất, không đả động đến tình yêu, rất lạ!

Buổi chiều về, về theo đường Tàu Bay, hồi đấy không có đèn đường mà cũng đèn dinamo. Cô ấy mua hai thẻ hương, cô ấy cầm một, tôi cầm một trên tay để người ta đỡ đâm vào mình. Về đến chỗ trường Thú y thì dừng lại, cô ấy gục vào vai tôi: "Thôi anh về!". Tôi khóc. Buổi trưa cô ấy khóc, buổi chiều mình khóc. Tôi khóc thật, khóc nức nở...".

Về sau, Huy Cận đi theo cách mạng, còn người phụ nữ đó sang Pháp, làm nghề bác sĩ. Huy Cận từng không chỉ một lần tới Pháp công tác nhưng ông đã không tìm lại người xưa dù biết địa chỉ. Thi sĩ chỉ muốn giữ cho mình hình ảnh thanh tân một thuở, chứ không muốn chứng kiến dấu thời gian in trên gương mặt và tâm hồn người bạn cũ...

Đôi khi những mối tình không tiến tới hôn nhân lại có thể làm cho ta lưu luyến suốt đời, cho tới tận ngày sau cuối của kiếp người..