Người hầu cận vua Bảo Đại ở Đà Lạt
Mười ba tuổi Nguyễn Đức Hòa đã vào cung giúp việc cho thái hậu Từ Cung ở Huế. Năm 1949, ông theo hầu vua Bảo Đại ở Đà Lạt. Qua bao năm tháng và biến cố, đến tận bây giờ, đã 78 tuổi ông vẫn gắn bó với Dinh 3, Đà Lạt, cần mẫn với việc gìn giữ những kỷ vật nơi này.
Giọng gốc Huế nhè nhẹ và chậm rãi, ông Hòa kể: "Năm lên 13 tuổi, vì nhà nghèo nên tôi xin vào cung Diên Thọ (Huế) giúp việc". Lúc ấy, nhờ có người bác họ trông coi đội kỵ mã cho vua Bảo Đại giới thiệu nên ông Hòa mới được lọt vào. Ông Hòa bảo rằng mình con nhà nghèo ở quê, được vào làm việc trong cung vua như trúng phải vàng.
Lúc đầu vào cung chỉ làm những công việc sai vặt của thái hậu Từ Cung, mỗi tháng chỉ được trả vài chục đồng không đáng kể, nhưng có công ăn việc làm từ nhỏ là ổn. Ông Hòa cho biết, những năm tháng phục vụ thái hậu Từ Cung ở Huế được bà yêu quý nên mỗi khi đi đâu cũng gọi ông Hòa theo.
Năm 1949, Pháp đưa vua Bảo Đại về Đà Lạt, thái hậu Từ Cung sai Nguyễn Đức Hòa theo vào phục vụ vua. Khi ấy cùng đi với ông Hòa cả thảy có 20 tùy tùng, nhưng ông được giao nhiệm vụ chính. Ông Hòa kể rằng, vua Bảo Đại rất thích săn bắn, lần nào đi cũng có ông Hòa theo giúp việc.
Có đợt vua Bảo Đại đi săn tận Đắk Lắk cả tháng mới về. Mỗi chuyến đi săn dài ngày của vua Bảo Đại rất bài bản, tháp tùng đoàn gần 20 người gồm bộ phận nấu ăn, phục vụ nghỉ ngơi, mang vũ khí và lái xe... Có khi vua Bảo Đại đi săn trong rừng bằng voi. Thế mới có thời kỳ Bảo Đại được một thượng khách biếu một con voi trắng rất quý để đi chơi. Nhưng sau đó con voi này đã đi mất vào rừng...
Ngoài thú săn bắn, vua Bảo Đại cũng có khá nhiều phụ nữ gần gũi, nhưng trong đó có 3 phụ nữ gắn duyên nhiều nhất là Mộng Điệp, Ra Ni và Phi Ánh. Ông Nguyễn Đức Hòa kể rằng, mình được vua quý nên hay giao nhiều việc và cả chuyện gần gũi nhất với vua như chuẩn bị giường gối để vua ngủ...
Ngày Nguyễn Đức Hòa cưới vợ, vua Bảo Đại cho 2.000 đồng (lúc này là một khoản tiền khá lớn). Không chỉ phục vụ thái hậu Từ Cung, vua Bảo Đại mà sau này Dinh 3 được tiếp quản qua các thời kỳ như Ngô Đình Diệm, Dương Văn Minh, Nguyễn Văn Thiệu và sau ngày đất nước hoàn toàn độc lập 1975 đến giờ, ông Nguyễn Đức Hòa vẫn luôn được giữ lại làm người phục vụ ở đây.
Ông Hòa kể, hồi năm 1954, bà Trần Lệ Xuân, vợ Ngô Đình Nhu có sai người hầu dọn một số vật dụng từ Dinh 3, Đà Lạt về Sài Gòn phục vụ cho bà nhưng ông không dám cản. Nguyễn Đức Hòa cũng chính là người trao 2 két sắt đựng nhiều vật quý, châu báu ngọc ngà của thái hậu Từ Cung cho chính quyền ở Lâm Đồng sau này...
Cuộc đời ông "gắn duyên" với nghề như định mệnh. 78 tuổi đời, 65 năm phục vụ dinh vua mà bây giờ cả gia đình ông vẫn "bám trụ" với một căn nhà tập thể bên Dinh 3, Đà Lạt từ thời Bảo Đại đến giờ. Sau ngày nghỉ hưu, ông Hòa vẫn được giữ lại làm hợp đồng ở Dinh 3, phục vụ du khách đến đây tham quan. Hàng ngày ông vẫn luôn sẵn sàng với những công việc cắm hoa, sửa soạn bàn ghế, sắp xếp thật ngăn nắp ở các phòng trong dinh cho thật đẹp và giữ được nét đặc trưng như thời vua Bảo Đại ở.
Ngày ngày, hàng ngàn lượt khách đến Dinh 3, Đà Lạt vẫn luôn bắt gặp một ông lão với tác phong điềm đạm giới thiệu cho du khách hiểu về ngọn nguồn từng diễn ra ở dinh. Nếu nói về Dinh 3, có lẽ bây giờ không còn ai khác, ngoài ông Nguyễn Đức Hòa - nhân vật lịch sử sống còn sót lại ở đây.
Năm nay đã bước sang tuổi 78, tuy đôi tai hơi nặng bởi tuổi tác về già, nhưng ông Nguyễn Đức Hòa vẫn không bao giờ tự thỏa mãn với cách phục vụ của mình mà vẫn luôn thấy cần phải sửa, học thêm nữa để chu tất hơn trong công việc. Ông vừa kể chuyện, cắm hoa, giới thiệu du khách tham quan đều đều mỗi ngày. Một đời làm người phục vụ ở dinh, trải qua nhiều đời quản lý, ông Nguyễn Đức Hòa nếm trải gần như đủ mọi thứ của cuộc đời, nhưng có điều ông tâm niệm là làm cái gì, nghề gì cũng phải tận tâm, đam mê và trung thực