Nhà thơ Thu Bồn: Người lính viết những trường ca

08:19 01/01/2006

Tôi sống cùng cơ quan với nhà thơ Thu Bồn nhiều năm. Nhắc tới Thu Bồn, ngoài những kỷ niệm, ngoài thơ và tiểu thuyết, tôi nhớ đến những trường ca. Năm 1999, Thu Bồn có tặng tôi một tuyển tập trường ca của riêng ông. Một tuyển tập trường ca đồ sộ, cộng thêm cả những lời tự bạch về nghề, về mình, dày 500 trang. Bìa ngoài tập sách là ảnh tác giả và kèm theo dòng chữ: Kính tặng Tổ quốc 2000 năm.

"Bài ca chim Chơrao" là trường ca đầu tay Thu Bồn viết năm 1963 (được giải thưởng văn học Bông Sen của Hội Nhà văn Á Phi 1973) và cũng là trường ca đầu tiên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Trường ca này Thu Bồn viết theo lối truyền thống, có cốt truyện, có nhân vật. Người đọc bị cuốn hút, rung động bởi lối dẫn chuyện, bởi nhịp thơ, bởi ngôn ngữ, hình tượng. Ở những trường ca khác, Thu Bồn không chịu đi theo lối mòn, ông có một cuộc cách tân bứt phá, tự vượt lên mình. Bứt phá cả trong cách cấu trúc, trong thể loại thơ, trong cách biểu đạt...

Trường ca Thu Bồn nói về quê hương, đất nước, về mẹ, về cuộc chiến tranh thổi dọc đời mình. Từ hồi nhỏ, Thu Bồn đã là thiếu sinh quân, vào chiến trường miền Nam, ông là quân giải phóng. Chiến tranh đã để dấu trên cơ thể ông những vết sẹo, những cơn sốt rét. Chiến tranh đã để dấu trong gia đình ông: Vợ chồng ông lấy nhau ở chiến trường, hai con ông sinh ở chiến trường đều bị di chứng chiến tranh, một cháu chết vì máu trắng, một cháu mắc bệnh tâm thần. Chiến tranh để dấu trong thơ ông, ông xa xót vì thiếu quê hương, thiếu mẹ: Trời xanh che hộ đầu tóc mẹ. Con vẫn muôn đời thiếu cố hương...

Sau hòa bình năm 1975 được mấy năm, Thu Bồn lại khoác ba lô đi theo đoàn quân tình nguyện Việt Nam sang Campuchia. Ông có viết hai trường ca về đất nước Campuchia trong thời kỳ bóng đêm của nạn chết chóc, diệt chủng. Ông ca ngợi những người lính quân tình nguyện Việt Nam:

Qua năm tháng rừng già thay lá
ve như rang khô khốc những luống cày
tôi bỗng nhớ các anh trong đất ngủ
người tình nguyện quân ngã xuống nơi này
(Campuchia hy vọng)

Trong những chuyến đi nằm vùng nhiều ngày, Thu Bồn hiểu thêm về đất nước, về con người Campuchia. Ông ca ngợi dòng sông, đỉnh núi và những tượng đá, đền đài tạc vào thế kỷ...

Tôi muốn dẫn chứng nhiều câu hay, đoạn hay mà tôi nhớ, tôi thuộc trong những trường ca của Thu Bồn. Cùng với thể loại thơ tự do, thơ văn xuôi, Thu Bồn còn sử dụng các loại thơ khác trong trường ca. Ngoài “Bài ca chim Chơrao”, “Quê hương mặt trời vàng”, “Campuchia hy vọng”, “Oran 76 ngọn”, các trường ca khác của Thu Bồn như: “Chim vàng chốt lửa”, “Người gồng gánh phương Đông”, “Badan khát”... đều có những đoạn hay, câu hay, đều có những khám phá sáng tạo.

Thu Bồn quan niệm về trường ca là một kiến trúc tổng hợp của thơ ca. Với kinh nghiệm của bản thân, ông tâm sự: "Trong thơ trữ tình, khuynh hướng hiện thực cũng được phản ánh, nhưng tính lãng mạn hầu như bao trùm và có những lúc bị quằn lại trước những hiện thực dữ dội. Thơ trữ tình thường né tránh những đề tài quá ư phức tạp trong đời sống và nếu có thể hiện thì phần nhiều sử dụng phương pháp lãng mạn. Trường ca có thể xông vào hiện thực cuộc sống với tất cả sức mạnh của nó, giống như một người công binh đào hầm lại có đủ cả xẻng, cuốc, khoan máy, thuốc nổ... Trường ca dám xông vào những chỗ hắc búa, những vỉa đá ngầm của cuộc sống...".

Bây giờ ông đã vĩnh biệt chúng ta, nhưng qua những trường ca, tôi vẫn hình dung ra ông rất rõ, tôi vẫn nghe tiếng chim Chơrao, tiếng gió thổi trên nóc rừng, tiếng suối tiếng thác, tiếng dòng sông ì ầm dội lại..

Nguyễn Đức Mậu

Ngày 22/12, theo thông tin từ Ban ATGT TP Hải Phòng, trên địa bàn TP Hải Phòng vừa xảy ra vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng, khiến 3 nạn nhân thương vong, các phương tiện liên quan bị hư hỏng nặng.

Chiều 22/12, Đội chữa cháy và CNCH khu vực 8 (Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH Công an tỉnh Sơn La nhận được thông tin từ Bệnh viện đa khoa khu vực Yên Châu về trường hợp bệnh nhân Hoàng Văn Long (SN 1973) nhập viện trong tình trạng xuất huyết tiêu hóa mất máu nặng cần truyền máu nhóm O gấp.

Trong vụ án “Đưa hối lộ” và “Nhận hối lộ” xảy ra tại Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) và các tổ chức, cá nhân liên quan, Nguyễn Năng Mạnh (Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần MediaUSA)  nhiều lần đưa tiền hối lộ cho lãnh đạo Cục An toàn thực phẩm cùng những cá nhân liên quan với số tiền hàng tỷ đồng để được tạo điều kiện và hướng dẫn khắc phục những tồn tại khi đoàn kiểm tra xuất hiện. Tuy nhiên, trong vụ án này, Nguyễn Năng Mạnh không bị xử lý. 

Ngày 22/12, đoàn công tác Báo CAND do Đại tá Trần Duy Hiển, Phó Tổng Biên tập dẫn đầu, đã đến thăm và chúc mừng Báo QĐND nhân kỷ niệm 81 năm Ngày thành lập QĐND Việt Nam (22/12/1944 - 22/12/2025), 36 năm Ngày hội Quốc phòng toàn dân (22/12/1989 - 22/12/2025).

Cục Xây dựng phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc (ANTQ) chủ động tham mưu giúp Bộ hướng dẫn các địa phương củng cố, nâng cao chất lượng, hiệu quả phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ; tiếp tục làm tốt công tác dân vận, tạo sự đồng thuận để CBCS và nhân dân thống nhất thực hiện tốt các chủ trương đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và của ngành Công an. 

TAND TP Hà Nội vừa ra quyết định, ngày 5/1/2026 sẽ mở phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án “Đưa hối lộ” và “Nhận hối lộ” xảy ra tại Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) và các tổ chức, cá nhân liên quan. Thẩm phán Lưu Ngọc Cảnh làm chủ toạ phiên toà. Đại diện Viện KSND TP Hà Nội thực hành quyền công tố tại phiên tòa. Phiên tòa dự kiến diễn ra 10 ngày.

Ngày 22/12, tại TP Hồ Chí Minh, Bệnh viện 30-4 (Bộ Công an) đã tổ chức Hội nghị tổng kết công tác năm 2025 và triển khai chương trình công tác, phát động phong trào thi đua “Vì an ninh Tổ quốc” năm 2026. Trung tướng Đặng Hồng Đức, Thứ trưởng Bộ Công an đến dự và phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị.

©2004. Bản quyền thuộc về Báo Công An Nhân Dân.
®Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Công An Nhân Dân.
English | 中文