Nhạc sỹ Phạm Tuyên và “sắc áo vàng”
Giải thưởng Hồ Chí Minh tuy đến muộn hơn so với các đồng nghiệp cùng lứa cùng thời cùng tài năng hơn 10 năm, nhưng vẫn đủ sức nóng giúp nhạc sỹ Phạm Tuyên ấm lòng, dù ông đã bước vào tuổi 82.
Trong gia tài đồ sộ chừng 700 bài hát, “Từ một ngã tư đường phố” vốn được coi như “ngành ca” của lực lượng Cảnh sát giao thông, luôn nằm trong số các ca khúc dễ nghe, dễ thuộc, được yêu thích và phổ biến nhiều nhất suốt 4 thập niên qua, góp phần giúp nhạc sỹ Phạm Tuyên được lưu dấu lâu bền bằng danh xưng “người nhạc sỹ của nhân dân”.
Năm 1971, sau chuyến thực tế sáng tác vào tuyến lửa Quảng Bình theo lời mời của Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an), nhạc sỹ Phạm Tuyên đã cho ra đời ca khúc “Đêm Cha lo”. Lời hứa với lãnh đạo Bộ Nội vụ trước chuyến thực tế đã thực hiện được một nửa, ông đã có bài hát về “Công an áo xanh”, tức lực lượng Công an vũ trang (Bộ đội Biên phòng ngày nay).
Trở về Hà Nội từ vùng rừng núi biên giới miền Trung sau hàng tháng trời cách xa, nhạc sỹ Phạm Tuyên đã rất ngỡ ngàng khi thấy ở cái ngã tư vốn rất quen thuộc với ông, ngã tư Cửa Nam được lắp các cột đèn báo tín hiệu nhấp nháy ba màu xanh, đỏ, vàng.
 |
| Nhạc sỹ Phạm Tuyên cùng bạn bè, đồng nghiệp trong ngày nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh. |
Chính giữa nút giao thông cũng vào diện đông đúc bậc nhất Thủ đô lúc bấy giờ, có một anh Cảnh sát giao thông mũ cối, cảnh phục vàng đứng dùng hiệu lệnh, hướng dẫn dòng người qua lại. Hình ảnh tươi mới, vui nhộn của thành phố những ngày tạm ngưng tiếng máy bay, tiếng bom phá hoại của kẻ thù đã phản xạ vào trí não, làm bật lên trong nhạc sỹ những nốt nhạc hân hoan, rộn ràng.
Bài hát “Từ một ngã tư đường phố” ra đời trong tích tắc. Bài hát về “Công an áo vàng” xuất hiện, lời hứa của nhạc sỹ thành trọn vẹn. Lần đầu tiên hình ảnh “cuộc sống reo vui từng giờ, Khi nắng mai về người và xe nối nhau đi trên đường, Đèn đỏ đèn xanh quanh anh nhảy múa như ngàn hoa, Niềm vui phấn khởi trong ánh mắt bao người qua… Và trên ngã tư này đây trong nắng mưa hay đêm ngày, có dáng áo vàng của người chiến sĩ giữ trật tự an ninh, Bảo vệ hạnh phúc cho câu ca rộn rã lúc bình minh, Trái tim ai hòa nhịp cuộc sống mới trên ngã tư thân yêu”, được ký xướng âm hóa, thành chuỗi giai điệu đầy sức sống, mang âm hưởng lạc quan ngay giữa những ngày Hà Nội vừa kiến thiết xây dựng lại thành phố, vừa chống trả âm mưu phá hoại bằng không quân của kẻ thù và vừa chi viện cho chiến trường miền Nam.
 |
| Cảnh sát giao thông làm nhiệm vụ tại một ngã tư. |
Trước “Từ một ngã tư đường phố” lẫn cả sau này, hầu như hiếm có ca khúc nào xây dựng được hình ảnh đẹp, chân thực, giàu cảm xúc và lại dễ nhớ, dễ tiếp nhận đến vậy về Cảnh sát giao thông. 4 thập niên đã qua, nhạc sỹ Phạm Tuyên vẫn giữ ấn tượng “trời nắng nóng bụi bặm, đường phố đông, anh Cảnh sát áo vàng mồ hôi ròng ròng thoăn thoắt thực hiện hiệu lệnh, đều tăm tắp và vô cùng đẹp mắt”, người đi đường nghiêm chỉnh chấp hành theo hiệu lệnh đó. Qua giọng hát của song ca nam nữ Mạnh Hà - Thúy Hà, theo làn sóng Đài Tiếng nói Việt Nam, “Từ một ngã tư đường phố” lập tức phổ biến rộng khắp, được khán thính giả đón nhận nhiệt thành.
Vẫn điệu cười hồn hậu và kiểu nói chuyện ôn tồn, thư thái, nhạc sỹ Phạm Tuyên hài hước nói, bài hát “Từ một ngã tư đường phố” đi sâu vào đời sống đến độ, gần đây còn được các bạn trẻ chế đủ kiểu để tự trào và nói lên nỗi sợ cảnh lụt lội, nỗi sợ cảnh tắc đường, hay tai nạn giao thông. Ông cũng nhận thấy, bây giờ, dù “Nhịp đời cuộn nhanh nhanh như vượt trước bao thời gian, Đường phố của ta vẫn đang còn hẹp” nhưng cái ý thức từng là căn cốt, bản sắc tinh thần của người Hà Nội “Nhường bước giúp nhau đích xa cũng gần, Tự hào đi trong tiếng kèn tiến quân vang ngân” hình như đã nhạt nhòa đi nhiều trong cái náo nhiệt thời hiện đại… Người đông hơn, xe cộ nhiều hơn, quá tải khói xe, quá tải tiếng ồn, “anh Cảnh sát áo vàng” vất vả hơn trước rất nhiều.
Tuy vậy, nhạc sỹ chạnh lòng, sự cảm thông ở người đi đường dường như lại tỉ lệ nghịch với muôn vàn sức ép, nên “ngàn ánh mắt yêu thương” chỉ còn tồn tại trong ca từ của bài hát hơn 40 năm tuổi. Nhạc sỹ chia sẻ, mỗi bài hát của ông là một khoảnh khắc lưu dấu ấn đáng nhớ của cuộc đời ông. Những khoảnh khắc ấy lại luôn song hành cùng đất nước, cùng dân tộc, cùng hơi thở sống động tiếp nối nhau của cuộc sống thường ngày. Nhạc sỹ Phạm Tuyên cười, chính ông giờ đây, dù muốn cũng khó có thể viết thêm một ca khúc nào về Cảnh sát giao thông đủ sức tồn tại lâu cùng thời gian như “Từ một ngã tư đường phố”.
Sau này, nhạc sỹ Phạm Tuyên có thêm ca khúc “Trên chiếc xe màu lửa” về Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy, nhưng độ phủ sóng không theo kịp “Từ một ngã tư đường phố”, ca khúc còn nguyên độ “hot” sau 40 năm