Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam bảo vệ quyền tác giả như thế nào?
Một số nhạc sĩ từng nhận được từ các chương trình truyền hình tiền tác quyền từ 13 - 43 nghìn đồng/bài, sau khi đã khấu 25% cho Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc VN. Số tiền này tự TTBVQTG thỏa thuận với các đài truyền hình chứ không bàn bạc với các nhạc sĩ.
Ngay từ khâu đầu tiên đồng thời là cơ sở nền tảng cho hoạt động của TTBVQTG là bộ máy điều hành đã có “vấn đề”. Trung tâm chỉ có 30 người nhưng tới tận 7 phó giám đốc, chưa kể đến vai trò điều hành cao nhất của giám đốc. Vậy công việc điều hành của họ gồm những gì để rồi mục tiêu lớn nhất là bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt
Nhạc sĩ Từ Huy, người “nổ súng” tiên phong cho các nhạc sĩ trong việc công khai sự thiếu minh bạch của TTBVQTG bằng các lá thư gửi đến nhiều cơ quan báo giới. Nếu nhạc sĩ Từ Huy không phẫn uất và bất bình thay cho nhiều nghệ sĩ để rồi không công khai sự việc, thì thực hư về việc bảo vệ quyền tác giả của TTBVQTG liệu có được làm rõ?
Trong lá thư ngỏ gửi một số cơ quan báo chí, nhạc sĩ Từ Huy kể rõ Trung tâm đã tự động hạ thấp tiền bản quyền từ 1 triệu xuống 300-500 trăm nghìn đồng/đĩa VCD, DVD mà không thông qua ý kiến của các nhạc sĩ. Thậm chí khi đã thu được tiền bản quyền của những cơ sở sử dụng bài hát, TTBVQTG dường như không muốn thanh toán cho các nhạc sĩ mà lại giữ lại và chỉ trả “nhỏ giọt” cho họ cứ như số nhuận bút ấy muốn thao túng thế nào là quyền của Trung tâm mặc dù không phải do Trung tâm chi trả.
Chuyện này từng có tiền lệ. Trước đây, báo chí đã từng nêu nhạc sĩ Nguyễn Văn Hiên đại diện cho TTBVQTG tại phía
Nhạc sĩ Thanh Tùng thổ lộ với báo chí: ba năm nay, ông không nhận được một đồng bản quyền nào từ TTBVQTG. Phải chăng ông không có bài hát nào được sử dụng trên các phương tiện truyền thông đại chúng hay có mà chỉ có công chúng và tác giả biết còn TTBVQTG không biết?
Nhạc sĩ Thanh Tùng nói rằng ông còn buồn hơn trước cách ứng xử của TTBVQTG. Ba năm không bao giờ thấy trung tâm gọi đến tên ông để nói về chuyện tiền tác quyền. Bây giờ bung bét thì họ lại gọi đến ông trong một cuộc họp để bàn về vấn đề này. Nhạc sĩ Thanh Tùng nhận định: “TTBVQTG làm ăn tùy tiện, không đúng pháp luật, có nhiều vấn đề không minh bạch liên quan đến việc thu chi tiền tác quyền cho nhạc sĩ, đặc biệt là việc tự ý cắt 25% tiền tác quyền mà không bàn bạc, thỏa thuận gì với nhạc sĩ”.
Đối với nhạc sĩ Phú Quang thì mới chỉ nhắc đến tên TTBVQTG ông đã gạt phắt đi và không muốn nhắc đến nữa.
Ngay cả những nhạc sĩ tên tuổi như Phú Quang, Thanh Tùng, Từ Huy, TTBVQTG còn “bảo vệ” quyền tác giả như vậy thì không hiểu những nghệ sĩ khác sẽ như thế nào trong việc nhận tiền tác quyền. Và nếu được nhận tiền tác quyền, số tiền ấy là bao nhiêu?
Một số nhạc sĩ cho biết, họ từng nhận được từ các chương trình truyền hình tiền tác quyền từ 13 - 43 nghìn đồng/bài, sau khi đã khấu 25% cho TTBVQTG. Mà số tiền này tự TTBVQTG thỏa thuận với các đài truyền hình chứ không thông qua hay bàn bạc với các nhạc sĩ. Trong khi để đánh giá số tiền cátsê nói trên quả là bèo bọt so với sức sáng tạo của các nghệ sĩ.
Để trả lời cho vấn đề này (cụ thể trong trường hợp của nhạc sĩ Từ Huy), ông Lương Nguyên, Phó giám đốc TTBVQTG giải thích với báo giới như sau: thứ nhất, do thu nhập của xã hội hiện nay chưa cao; thứ hai, các đài truyền hình chỉ trả như vậy, không cao hơn được; thứ ba, quan trọng nhất là do ý thức bản quyền của người dân nói chung còn kém.
Ông Lương Nguyên còn nói nếu muốn đòi cao hơn thì nhạc sĩ tự đi mà đòi lấy (như với nhạc sĩ Từ Huy chẳng hạn). Với cách giải thích như trên thì TTBVQTG liệu có thuyết phục người nghe và có làm đúng chức năng mà TTBVQTG đặt ra ngay từ khi ra đời?
Không chỉ dừng lại ở đó, TTBVQTG dường như còn vượt quá giới hạn của mình khi đi đòi cả tiền tác quyền của những người không ký ủy thác với Trung tâm. Điển hình như gia đình cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Ca sĩ Trịnh Vĩnh Trinh (em ruột của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn) cho biết, gia đình chị chưa bao giờ ủy thác cho TTBVQTG vậy mà không biết với tư cách gì họ ngang nhiên đi đòi và lĩnh tiền tác quyền của gia đình chị. Chính vì vậy, hiện nay gia đình nhạc sĩ Trịnh Công Sơn chưa đến nhận số tiền này dù TTBVQTG đã lĩnh về một thời gian dài nay.
Hay như sự việc TTBVQTG tự ý hợp đồng với Công ty FPT đưa 10.000 ca khúc lên trang web mà không thông qua tác giả. Tệ hơn nữa là tiền tác quyền của những ca khúc này nếu không được một nhạc sĩ là người cũng có bài hát TTBVQTG đưa lên mạng đả động đến thì có lẽ... chìm vào im lặng. Đó là chưa nói đến giá cátsê của TTBVQTG thanh toán cho nhạc sĩ trong sự việc này “hẻo” đến mức nằm ngoài sự tưởng tượng.
Hiện nay, TTBVQTG còn giữ 1,3 tỉ đồng tiền tác quyền. Sắp tới dưới sự chỉ đạo của ngành văn hóa cụ thể là Hội Nhạc sĩ Việt