Tái bản 5 ấn bản Truyện Kiều thành bộ ấn phẩm đặc biệt
5 ấn bản Truyện Kiều gồm: “Kim, Vân, Kiều truyện” do Trương Vĩnh Ký phiên âm và chú giải; “Truyện Thúy Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Kỷ - Trần Trọng Kim hiệu khảo; “Kim Vân Kiều chú thích” do Bùi Khánh Diễn chú thích; Kiều truyện dẫn giải do Hồ Đắc Hàm dẫn giải và “Truyện Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Nông Sơn Nguyễn Can Mộng hiệu đính và chú thích.
Chiều 13/11, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật cho biết, 5 ấn bản Truyện Kiều nói trên được xuất bản thành một bộ ấn phẩm đặc biệt. Khi đặt 5 ấn bản này cạnh nhau, phần gáy sách sẽ ghép lại thành bức chân dung nàng Kiều - một thiết kế tinh tế và ý nghĩa dành cho độc giả, đồng thời góp phần làm tăng tính thẩm mỹ cũng như tôn lên giá trị nghệ thuật của một kiệt tác.
Về việc lựa chọn 5 ấn bản nói trên, Ban tổ chức cho biết, đây là hoạt động để tiếp nối hành trình khám phá và phổ biến kiệt tác Truyện Kiều. Thực tế, trải qua hàng trăm năm, số bản Kiều chữ Nôm và chữ quốc ngữ, bao gồm cả bản chép tay và bản in hiện đại, đã lên tới con số hàng trăm. 5 ấn bản được Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật giới thiệu lần này giúp độc giả đương đại mở rộng thêm cánh cửa bước vào thế giới thi ca uyên bác của Nguyễn Du.
Mỗi ấn bản đều mang dấu ấn riêng của người làm học thuật, cách phiên âm mang đặc trưng ngôn ngữ, văn hóa và tư duy học thuật của từng thời kỳ. Bên cạnh việc phiên âm, các học giả còn dày công khảo cứu, đối chiếu, chú thích và dẫn giải vô cùng công phu. Từ việc giải nghĩa điển cố, điển tích, làm rõ cách dùng từ cổ, đến việc chú giải văn hóa, phong tục, thể hiện sự uyên thâm của các nhà nghiên cứu và sự tâm huyết đối với di sản của Nguyễn Du.
“Kim, Vân, Kiều truyện” - bản phiên âm và chú giải của nhà ngôn ngữ học Trương Vĩnh Ký xuất bản lần đầu năm 1875 tại Sài Gòn, được coi là cuốn “Truyện Kiều” bằng chữ quốc ngữ đầu tiên ở Việt Nam. Công trình của Trương Vĩnh Ký mang giá trị lịch sử đặc biệt khi ra đời trong bối cảnh chữ quốc ngữ đang dần định hình và khẳng định vai trò, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc đưa kiệt tác của Nguyễn Du đến với công chúng một cách rộng rãi.
Bản “Kim Vân Kiều chú thích” do Bùi Khánh Diễn chú thích được con trai cụ là Bùi Thiện Căn xuất bản năm 1924, tại nhà in Ngô Tử Hạ (Hà Nội). Mang sứ mệnh chuẩn hóa văn bản và làm sáng tỏ lớp vỏ ngôn từ, bản chú thích của Bùi Khánh Diễn đã sửa lại một số chữ bị sai trong bản Nôm và chú thích các điển tích, đồng thời giải nghĩa truyện theo lối văn xuôi.
“Truyện Thúy Kiều” (Đoạn trường tân thanh) của hai học giả Bùi Kỷ và Trần Trọng Kim được xem là một trong các bản Kiều bằng chữ quốc ngữ phổ biến nhất trong thế kỷ XX ở nước ta. Xuất bản lần đầu năm 1925, ấn bản này thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa tinh thần học thuật nghiêm túc và mong muốn phổ biến văn hóa dân tộc đến công chúng.
“Kiều truyện dẫn giải” của Hồ Đắc Hàm (xuất bản năm 1929 tại nhà in Đắc Lập, Huế) gồm 2 mục chính: “Truyện Kiều”, được chia thành 238 đoạn, mỗi đoạn đều tóm tắt đại ý và lược thuật qua; phần chú thích chữ Hán. Ngoài ra, mục Đối tra, nhằm tra cứu theo tự mẫu quốc ngữ bản của Hồ Đắc Hàm và một số bản “Truyện Kiều” cùng thời điểm đó, giúp người đọc không chỉ hiểu “Truyện Kiều” nói gì, mà còn lý giải tại sao đại thi hào Nguyễn Du lại viết như vậy, và thông điệp từ tác giả muốn truyền tải là gì, đặc biệt trong một tác phẩm giàu tính đa nghĩa.
Độc giả muốn tiếp cận tuyệt tác Truyện Kiều bằng tinh thần vừa thưởng thức vừa khảo cứu, hiểu sâu hơn các điển tích, điển cố, bối cảnh văn hóa - lịch sử mà Nguyễn Du gửi gắm qua từng câu chữ, có thể tìm đến Truyện Kiều (Đoạn trường tân thanh) do học giả Nông Sơn Nguyễn Can Mộng hiệu đính và chú thích (in lần đầu năm 1936). Đây là một ấn bản được hiệu đính và chú giải rất nghiêm cẩn, đưa độc giả đi sâu hơn vào việc lý giải và phân tích ý nghĩa văn học, triết lý và tư tưởng nhân sinh của tác phẩm.