Bộ Y tế lên tiếng về qui định hiến máu theo hướng không bắt buộc?

• Hiến máu cứu người là trách nhiệm thiêng liêng
• 700 cán bộ, học viên Trung cấp CSND V tham gia hiến máu tình nguyện
• 25 tỉnh, thành đồng loạt tổ chức Ngày hội hiến máu
• Chuyện cảm động về những cán bộ trại tạm giam hiến máu cứu người
• Thầy giáo nhiều lần hiến máu cứu học trò

Dư luận bày tỏ sự lo ngại giải pháp 1 sẽ trở thành hiện thực, tức là việc hiến máu sẽ là nghĩa vụ bắt buộc với mọi người, nên đã rất nhiều ý kiến phản đối: “Đã nói là hiến máu tình nguyện sao lại dùng từ bắt buộc người ta phải hiến. Bộ Y tế có vấn đề gì chăng?”, “Đề nghị để người dân tự nguyện hiến máu thì cụm từ nhân văn đó còn đẹp và lưu giữ mãi, chứ tại sao lại "bắt buộc" người dân phải hiến máu? Tôi nghĩ rằng vấn đề "bắt buộc hiến máu" này sẽ không khả thi. Đề nghị các cấp cân nhắc kỹ trước khi ban hành...”, “Hiến máu là tự nguyện của mỗi công dân, chứ không thể bắt buộc, mà chỉ nên đề nghị mọi người ủng hộ tích cực phong trào tự nguyện hiến máu”.

Trước phản ứng của người dân, ngay trong ngày 9-1, Bộ Y tế đã công bố dự thảo Luật về máu và tế bào gốc được trình Quốc hội xem xét và phê duyệt, đồng thời,  chính thức lên tiếng về việc hiến máu có là nghĩa vụ bắt buộc hay không.

TS. Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Y tế cho biết, sau khi ban hành dự thảo Luật về máu và tế bào gốc, Bộ Y tế đã lắng nghe ý kiến của người dân. “Quy định bắt buộc hiến máu” là một trong những giải pháp trong báo cáo đánh giá tác động chính sách đối với dự án Luật về máu và tế bào gốc. 

Tuy nhiên, sau khi đánh giá, nghiên cứu xã hội học trên 1.600 người dân tại 8 tỉnh đại diện cho 8 vùng trong cùng thời gian thì chỉ có 30,25% đồng ý; có 837 người không đồng ý với giải pháp này, chiếm tỷ lệ 69,75%. Vì thế, Bộ Y tế nhận thấy quy định việc hiến máu là nghĩa vụ bắt buộc của công dân phải thực hiện 1 năm/lần là không phù hợp, nên chỉ đưa nội dung “quy định việc hiến máu là tự nguyện kết hợp với tăng chi cho hoạt động vận động hiến máu”.

Đại diện Bộ Y tế giải thích thêm: Ở các nước đang phát triển, nhu cầu máu dựa trên số dân của mỗi nước, cần khoảng 2% dân số hiến máu mỗi năm. Như vậy mỗi năm, Việt Nam cần khoảng 1, 8 triệu đơn vị máu. Theo thống kê của Bộ Y tế năm 2016, cả nước tiếp nhận khoảng 1,2 triệu đơn vị máu, tức là đáp ứng 66% nhu cầu về máu và tỷ lệ hiến máu đạt 1,4% số dân hiến máu. 

Hiện nay, việc hiến máu tại Việt Nam được thực hiện trên cơ sở tự nguyện, nên để bảo đảm đủ máu cho công tác điều trị cũng như bảo đảm an toàn truyền máu thì cần có chính sách của Nhà nước. Bộ Y tế phối hợp với các Bộ, ngành liên quan xây dựng dự thảo Luật về máu và tế bào gốc nhằm khắc phục tình trạng thiếu máu tại các cơ sở y tế. 

Trong báo cáo đánh giá tác động, khi tiến hành khảo sát đánh giá, có hai giải pháp để xin ý kiến như đã nói ở trên. Kết quả khảo sát, đánh giá tác động cho thấy cả hai giải pháp đều không có tác động đến tăng chi cho Nhà nước mà chỉ tăng chi cho Quỹ BHYT với mức tăng chi bình quân khoảng 500 tỷ/năm.

 Nếu quy định hiến máu là nghĩa vụ bắt buộc, sẽ có mặt tích cực là giúp cho nguồn máu đầy đủ và ổn định. Thực hiện chính sách này, hằng năm sẽ tiêu tốn khoảng 4.180 tỷ, trong đó, Quỹ BHYT sẽ phải tăng chi khoảng 400 tỷ/năm, chủ sử dụng lao động sẽ phải bỏ ra khoảng 3.200 tỷ để chi trả tiền lương cho khoảng thời gian mà người lao động sự dụng để đi hiến máu và bản thân người lao động sẽ phải bỏ ra tên 580 tỷ cho việc đi lại phục vụ cho việc hiến máu.

 Còn nếu coi việc hiến máu là tự nguyện và trong điều kiện lý tưởng là có 18,2 triệu người hiến máu tình nguyện trong một năm, thì hằng năm sẽ tiêu tốn khoảng 2.000 tỷ, trong đó: Quỹ BHYT sẽ phải tăng chi thêm khoảng 524 tỷ/năm, chủ sử dụng lao động sẽ phải bỏ ra khoảng 1.250 tỷ để chi trả tiền lương cho khoảng thời gian mà người lao động sử dụng để đi hiến máu và bản thân người lao động sẽ phải bỏ ra trên 217 tỷ cho việc đi lại phục vụ cho việc hiến máu.

Bộ Y tế đã tham khảo pháp luật quốc tế và thấy các nước có Luật về máu thì đều quy định việc hiến máu là nghĩa vụ bắt buộc của công dân, kể cả Trung Quốc. Bên cạnh đó, nếu sử dụng giải pháp 1 thì sẽ xuất hiện một lượng máu dư thừa khá lớn không cần thiết là khoảng gần 28 triệu (theo Tổ chức Y tế Thế giới, một năm một nước cần khoảng 2% dân số hiến máu, tương đương với 18,2 triệu đơn vị máu. 

Còn nếu quy định nghĩa vụ hiến máu của công dân thì sẽ có 46 triệu đơn máu/năm). Bên cạnh đó, việc sử dụng giải pháp 1 cũng làm tăng chi phí của xã hội lên gấp đôi cho với việc sử dụng giải pháp 2.

Sau khi các ý kiến được bàn thảo, phân tích kỹ càng, Bộ Y tế đã quyết định chọn giải pháp 2 “Quy định việc hiến máu là tự nguyện kết hợp với tăng chi cho hoạt động vận động hiến máu” đưa vào Dự thảo Luật về máu và tế bào gốc, để vừa phù hợp với thực tiễn, phù hợp với pháp luật quốc tế cũng như không gây tốn kém cho Nhà nước và xã hội. Còn nội dung “bắt buộc công dân hiến máu 1 lần/năm” chỉ là bàn bạc trong quá trình xây dựng dự thảo Luật. -TS. Nguyễn Huy Quang nhấn mạnh.