Chất lượng vaccine tiêm chủng miễn phí hoàn toàn đảm bảo

• Phải bồi thường nếu tiêm chủng bị tai biến nặng
• Cháu bé tử vong sau tiêm chủng: Do mắc viêm phổi và bị não úng thủy

PGS.TS Trần Đắc Phu: Thế giới hiện đã có gần 30 vaccine phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm: Lao, tả, bạch hầu, cúm B, cúm mùa, viêm gan A, B, viêm não Nhật Bản, viêm màng não, sởi, ho gà, bại liệt, rotavirus vv… Hầu hết các loại vaccine này đã được sử dụng tại Việt Nam. Riêng chương trình TCMR đang triển khai miễn phí 10 loại vaccine phòng 12 bệnh trên toàn quốc. Chất lượng các loại vaccine do Việt Nam sản xuất đã được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công nhận đạt chuẩn quốc tế. Ngoài ra, một số vaccine khác được tiêm chủng dịch vụ như vaccine dại, quai bị, thủy đậu...

+ Mới đây, Bộ Y tế khuyến cáo tiêm phòng vaccine Quinvaxem cho trẻ. Ông có thể nói rõ hơn về lợi ích và nguy cơ khi tiêm vaccine này?

PGS.TS Trần Đắc Phu: Vaccine Quinvaxem đang được sử dụng miễn phí trong chương trình TCMR là loại phối hợp phòng các bệnh: bạch hầu, uốn ván, ho gà, viêm gan B và viêm phổi, viêm màng não do vi khuẩn Hib. Vaccine này do Hàn Quốc sản xuất, được WHO tiền thẩm định và UNICEF cung ứng, đảm bảo các tiêu chuẩn quốc tế. Đến nay, Quinvaxem đang được sử dụng an toàn ở 90 nước với trên 400 triệu liều. Vì vậy, các phụ huynh không phải băn khoăn về chất lượng của Quinvaxem.

Giống như các loại vaccine khác, khi tiêm Quinvaxem có thể có các phản ứng thông thường và nhẹ như: sốt, sưng đau chỗ tiêm, quấy khóc, còn các phản ứng nặng rất hiếm xảy ra. Vừa qua, do không có vaccine tương ứng trong tiêm dịch vụ như vaccine 6 trong 1 (Hexa-infarix) hoặc 5 trong 1 (Pentaxim), mà một số bà mẹ cứ chờ đợi, khiến nhiều trẻ đã bị mắc ho gà. Vì vậy, các bà mẹ hãy đưa con em đi tiêm vaccine Quinvaxem trong chương trình TCMR, tránh cho trẻ bị bệnh.

+ Tỉ lệ người nhiễm viêm gan B hiện rất cao, cho thấy cần thiết phải tiêm phòng bệnh này cho trẻ. Tuy nhiên, nhiều bà mẹ còn băn khoăn về độ an toàn của vaccine này?

PGS.TS Trần Đắc Phu: Cách lây truyền bệnh viêm gan B hoàn toàn giống đường lây truyền HIV/AIDS, nhưng tỉ lệ người nhiễm và khả năng lây truyền hiện rất cao, hơn cả HIV. Vaccine viêm gan B liều sơ sinh được triển khai trong chương trình TCMR tại Việt Nam từ năm 2005, do Công ty Vaccine và sinh phẩm số 1 sản xuất, là loại vaccine tái tổ hợp sản xuất theo công nghệ tiên tiến, giống như vaccine đang sử dụng tại Mỹ và nhiều nước khác. Từ năm 2010 đến 2014, số lượng vaccine để tiêm cho trẻ sơ sinh là hơn 6,5 triệu liều.

Trong quá trình sử dụng cũng có một số trường hợp tai biến nặng sau tiêm chủng, tuy nhiên, tỉ lệ nằm trong ngưỡng cho phép của WHO và nhất là, không có trường hợp nào liên quan đến vaccine. Vì thế, các bậc phụ huynh không cần lo lắng về độ an toàn của vaccine, mà nên cho con em đi tiêm chủng, tránh cho trẻ có thể mắc bệnh viêm gan B-nguyên nhân rất cao của ung thư gan sau này.

+ Làm cách nào nhận biết những phản ứng của trẻ sau tiêm chủng để xử lý kịp thời, thưa ông?

PGS.TS Trần Đắc Phu: Khi tiêm vaccine là đưa kháng nguyên vào cơ thể, nên có thể có phản ứng nhẹ hoặc nặng. Nhưng những phản ứng này đều được WHO hoặc các nhà sản xuất khuyến cáo theo từng loại vaccine, hoặc tỉ lệ phản ứng có thể xảy ra. Các phản ứng thông thường như sốt nhẹ, đỏ, hoặc sưng tại chỗ, thường tự khỏi sau vài ngày đến một tuần. Tuy nhiên, có thể gặp trường hợp tai biến nặng sau tiêm như kích thích, vật vã; mẩn ngứa, ban đỏ, mày đay, mạch nhanh nhỏ khó bắt, huyết áp tụt vv… thì cần dừng ngay việc tiêm phòng, để cấp cứu sốc phản vệ, chuyển bệnh nhân đến bệnh viện gần nhất. Có thể xảy ra phản ứng quá mẫn cấp tính trong vòng 2 giờ sau khi tiêm với triệu chứng như thở khò khè, ngắt quãng, phát ban, phù nề… đòi hỏi cán bộ y tế phải dùng các thuốc kháng histamin, phòng ngừa bội nhiễm vv…

+ Ông có thể cho lời khuyên với các bậc cha mẹ khi đưa con đi tiêm phòng cần sẵn sàng những điều gì? 

PGS.TS Trần Đắc Phu: Khi đưa trẻ đi tiêm chủng, các bậc cha mẹ cần quan tâm xem trẻ có khỏe không, hay đang ốm? Có mắc bệnh gì có thể chống chỉ định tiêm, hoặc tạm hoãn trong tiêm chủng? Số tuổi của trẻ có thể sẽ tiêm vaccine gì trong đợt này? Tất nhiên, những vấn đề trên cán bộ y tế ở tại cơ sở tiêm chủng có thể giúp đỡ với việc tư vấn, khám sàng lọc, quyết định tiêm cho cháu vaccine gì, hay có tiêm không. Ngoài ra, các bậc cha mẹ cần nhớ mang sổ và phiếu tiêm chủng đầy đủ để được cán bộ y tế ghi chép và theo dõi lịch tiêm chủng của con mình. Các phụ huynh cũng cần chủ động thông báo tình trạng sức khỏe của con như đang ốm, sốt, sinh non, tiền sử bệnh tật, tiền sử dị ứng, có phản ứng mạnh với lần tiêm chủng trước không và đề nghị cán bộ y tế kiểm tra sức khỏe của trẻ trước khi tiêm. Sau tiêm, cần theo dõi, chăm sóc trẻ tại nhà ít nhất 24 giờ, nếu không yên tâm về tình trạng sức khỏe của trẻ, cần trực tiếp gặp cán bộ y tế để được tư vấn cách chăm sóc trẻ.

+ Cảm ơn ông đã trao đổi!