Gia tăng bệnh đầu nhỏ và hội chứng rối loạn thần kinh do virus Zika

• Tổ chức Y tế thế giới chính thức khuyến cáo phụ nữ về virus Zika
• Bệnh do virus Zika đã lây lan ra 36 nước
• Đã có hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh do virus Zika
• Virus Zika: Phong trào chống nạn dịch muỗi chết người ở Brazil

Không chỉ gây bệnh teo não ở trẻ sơ sinh, Zika còn liên quan đến sự gia tăng hội chứng Guillain-Barré, một hội chứng rối loạn do hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công một phần hệ thần kinh ngoại biên.

Nguy cơ cao ở Việt Nam

Theo ông Tony, đại diện của Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ, cho đến nay, các chuyên gia cũng chưa hiểu vì sao lại xuất hiện virus Zika. Với những đặc điểm sẵn có, nguy cơ xuất hiện virus Zika ở Việt Nam là cao. Vì thế cần tăng cường giám sát nội địa với các biện pháp giám sát nhanh và hiệu quả là giám sát các ổ dịch sốt xuất huyết. Những nơi đã lấy mẫu sốt xuất huyết rồi thì nên xét nghiệm thêm Zika. Các nhân viên y tế cũng cần được nâng cao nhận thức, để khi phát hiện ca bệnh nghi ngờ là báo cáo ngay.

Ông Kato, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, cho biết, sự quan ngại của WHO trước virus Zika chính là bệnh teo não của trẻ sơ sinh. Đặc biệt, biểu hiện của bệnh do virus Zika tương tự bệnh sốt xuất huyết, nên rất khó khăn trong phát hiện sớm và chẩn đoán bệnh. Việt Nam có nhiều khó khăn trong đối phó với bệnh Zika.

Cũng như thế giới, Việt Nam chưa có vaccine phòng bệnh, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, nhưng lại chưa có cả phương tiện chẩn đoán nhanh và đầy đủ, nhất là chưa có miễn dịch cộng đồng. WHO cho rằng Việt Nam cần phải ngăn chặn virus Zika bằng việc ngăn chặn vecto truyền bệnh là muỗi, phòng virus Zika giống như phòng bệnh sốt xuất huyết. Việt Nam cũng cần truyền thông để nâng cao nhận thức về nguy cơ của virus Zika. Nếu có ca bệnh nghi ngờ thì cần phải hỏi tiểu sử đi lại, nếu người đó đã đến vùng có dịch thì cần phải khai thác sâu.

Cho đến nay, virus Zika vẫn đang gia tăng đột biến, gây nên nỗi kinh hoàng cho toàn thế giới sau khi các chuyên gia của WHO đã thống nhất về việc có sự liên quan rõ ràng giữa việc nhiễm virus Zika trong thời kỳ mang thai của người mẹ và chứng não nhỏ của trẻ sơ sinh, dù chưa có bằng chứng khoa học chứng minh đầy đủ.

Các chuyên gia cũng khẳng định, việc lưu hành rộng rãi của loài muỗi Aedes là điều kiện để lây lan rộng rãi virus Zika trên thế giới. Những chùm ca bệnh liên quan đến chứng đầu nhỏ ở Brazil và hội chứng thần kinh là một sự kiện không bình thường và đe dọa y tế công cộng tới các khu vực khác trên thế giới, là lý do để WHO tuyên bố tình trạng khẩn cấp toàn cầu nhằm giảm thiểu tác động đối với các nước bị ảnh hưởng và ngăn chặn sự lây lan dịch bệnh.

Hậu họa từ virus Zika

Chiều 14-2, PGS.TS. Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, Bộ Y tế Brazil thông báo đã ghi nhận 4.783 trường hợp mắc chứng đầu nhỏ hoặc có sự bất thường hệ thần kinh trung ương, trong đó có 76 trường hợp tử vong. Cùng với sự gia tăng các trường hợp mắc chứng đầu nhỏ ở Brazil, một điều tra cũng chỉ ra rằng có sự gia tăng các trường hợp bất thường về hệ thần kinh trung ương ở trẻ em sinh trong thời gian có dịch Zika.

Nhưng không chỉ có bệnh đầu nhỏ, trong bối cảnh dịch Zika đang diễn ra tại nhiều nước, đã có những báo cáo về sự gia tăng các trường hợp mắc hội chứng Guillain-Barré. Những triệu chứng đầu tiên của hội chứng này bao gồm nhiều cấp độ của những cảm giác suy yếu hoặc tê buốt ở hai chân. Những cảm giác suy yếu và bất thường lan truyền tới hai cánh tay và phần trên của cơ thể.

Brazil cho biết đã phát hiện 1.708 trường hợp mắc hội chứng Guillain-Barré riêng trong năm 2015 có tiền sử nhiễm virus Zika. Trong tháng 2-2016, Colombia cũng thông báo sự gia tăng của hội chứng Guillain-Barré, riêng trong 5 tuần đầu năm 2016 đã ghi nhận 86 trường hợp mắc hội chứng Guillain-Barré. Chỉ từ tháng 12-2015 đến 1-2016, El Salvador đã thông báo có 46 trường hợp mắc hội chứng Guillain-Barré, trong đó có 2 trường hợp tử vong.

 Kể từ trường hợp nhiễm virus Zika đầu tiên vào tháng 11-2015 đến tháng 12-2015, ngành y tế Salvadoran đã phát hiện 3.836 trường hợp nghi ngờ nhiễm virus Zika. Mới đây, cơ quan y tế Suriname cũng thông báo có sự gia tăng trường hợp mắc hội chứng Guillain-Barré với 10 trường hợp mắc…

Để đối phó với những nguy cơ từ bệnh dịch do virus Zika gây ra có thể xâm nhập vào Việt Nam, Bộ Y tế Việt Nam đã chỉ đạo kiểm soát những người đi từ vùng dịch về ở các cửa khẩu hàng không và cũng đã xây dựng được phác đồ điều trị bệnh do virus Zika. Tuy nhiên, các chuyên gia y tế trong nước và quốc tế đều rất lo ngại với thực trạng ở Việt Nam, nguy cơ virus Zika xâm nhập rất cao và một khi đã xuất hiện thì khả năng lây lan cũng sẽ rất nhanh.