Gia tăng trẻ đến khám vì cúm mùa, cần phòng ngừa để không diễn biến nặng

Cúm mùa là bệnh truyền nhiễm do virus cúm gây ra với tốc độ lây lan nhanh và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

TS.BS Đào Hữu Nam, Trưởng Khoa Điều trị tích cực, Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, theo số liệu mới nhất từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), cúm mùa – vốn được coi là bệnh thường gặp vào mùa đông xuân – đang có xu hướng lưu hành quanh năm. Đặc biệt, mùa thu 2025 chứng kiến sự gia tăng rõ rệt về số ca mắc và nhập viện, trong đó nhóm trẻ em và người cao tuổi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Tại nhiều quốc gia châu Á, châu Âu và Bắc Mỹ, các bệnh viện ghi nhận số ca nhập viện vì biến chứng cúm mùa tăng gấp 1,5 – 2 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Tại Việt Nam, Bộ Y tế cảnh báo tỷ lệ trẻ em mắc cúm nhập viện trong tháng 9 – 10/2025 đã tăng nhanh, đặc biệt tại các thành phố lớn, nơi mật độ dân cư cao và thời tiết biến động thất thường.

Bệnh viện Nhi Trung ương ghi nhận số trẻ đến khám vì cúm mùa tăng đột biến trong 2 tháng qua. Các bác sĩ nhấn mạnh, nhiều trường hợp nhập viện do biến chứng viêm phổi, viêm tai giữa, co giật do sốt cao – những biến chứng nguy hiểm thường gặp ở trẻ em mắc cúm.

Theo BS Nam, cúm mùa thường khởi phát với các triệu chứng: Sốt, ho khan, sổ mũi, đau đầu, mệt mỏi, đau cơ. Tuy nhiên, ở trẻ em và người có bệnh nền, bệnh có thể tiến triển nhanh, gây biến chứng nặng như: Viêm phổi nặng, suy hô hấp, viêm cơ tim, viêm não, mất nước, co giật do sốt cao và bội nhiễm vi khuẩn đường hô hấp.

Đáng chú ý, WHO cảnh báo cúm mùa năm nay có xu hướng diễn tiến phức tạp hơn, với nhiều ca biến chứng cần thở máy và chăm sóc tích cực, gây áp lực lớn lên hệ thống y tế.

TS Đoàn Thị Phương Lan, Phó Giám đốc Trung tâm Hô hấp Bệnh viện Bạch Mai cho biết, cúm lây lan nhanh qua đường hô hấp, đặc biệt trong cộng đồng có tỷ lệ tiêm chủng thấp. Virus cúm khi xâm nhập vào cơ thể yếu hoặc người có bệnh nền có thể gây biến chứng nghiêm trọng như suy hô hấp, nhiễm trùng thứ phát, tổn thương tim mạch, thậm chí đột quỵ.

Để phòng ngừa cúm, theo BS Nam, vaccine là biện pháp tối ưu. Các chuyên gia y tế khuyến cáo, tiêm vaccine phòng cúm hàng năm vẫn là biện pháp hiệu quả nhất để giảm nguy cơ mắc và nhập viện. CDC khuyến nghị tất cả trẻ từ 6 tháng tuổi, người lớn trên 65 tuổi, phụ nữ mang thai và những người có bệnh mạn tính nên được tiêm phòng cúm mỗi năm.

Các bác sĩ cũng cho rằng, tháng 9, 10 được xem là “thời điểm vàng” để khởi động các biện pháp phòng ngừa cúm mùa. Đây là giai đoạn chuyển mùa, khi điều kiện thời tiết thay đổi thuận lợi cho virus cúm phát triển và lây lan nhanh chóng.

Bên cạnh đó, tháng 9 cũng là lúc học sinh, sinh viên trở lại trường học, các cơ quan, công sở đông đúc trở lại sau kỳ nghỉ hè. Môi trường đông người và ít lưu thông không khí trở thành “ổ dịch” thuận lợi để virus lây truyền qua đường hô hấp.

Vaccine cúm cần khoảng 2 tuần để cơ thể sản xuất đủ kháng thể bảo vệ. Việc tiêm phòng vào tháng 9, 10 giúp có miễn dịch kịp thời trước khi mùa cúm cao điểm bắt đầu (từ tháng 10 đến tháng 2 năm sau). 

BS Nguyễn Tuấn Hải, hệ thống Tiêm chủng Safpo/Potec cho biết, theo WHO, các chủng virus cúm thay đổi hàng năm. Vì vậy, tiêm phòng hàng năm là cần thiết để bảo vệ cơ thể trước các chủng virus mới nhất.

Nhiều nghiên cứu quốc tế cho thấy tiêm vaccine cúm giúp giảm đáng kể các biến chứng và tử vong. Ở người cao tuổi sống tại viện dưỡng lão, tiêm phòng cúm giảm 45% nguy cơ nhập viện do biến cố tim mạch và 42% nguy cơ tử vong do viêm phổi.

Với bệnh nhân tiểu đường, tiêm phòng giảm 72% biến chứng nghiêm trọng ở nhóm 18-64 tuổi và 39% nhóm lớn tuổi. Trẻ em tiêm vaccine cúm giảm 77% nguy cơ nghỉ học, 75% nguy cơ nhập viện và giảm số ngày cha mẹ nghỉ làm chăm sóc.

Được biết, trong những tháng đầu năm 2025, miền Bắc chứng kiến diễn biến phức tạp của dịch cúm mùa với nhiều ca bệnh nặng phải nhập viện. Bệnh viện Bạch Mai ghi nhận số lượng bệnh nhân phải thở máy và sử dụng máy tim phổi nhân tạo ECMO tăng cao, phản ánh mức độ nghiêm trọng của dịch.

WHO ước tính mỗi năm trên toàn cầu có 3 - 5 triệu ca cúm diễn tiến nặng, trong đó từ 291.000 đến 646.000 ca tử vong. Nhóm nguy cơ cao như người già và người có bệnh nền chiếm phần lớn các ca nhập viện và tử vong. 

Ngoài tiêm phòng, BS Nam khuyến cáo, mọi người cần giữ vệ sinh cá nhân và theo dõi chặt chẽ các dấu hiệu nặng là chìa khóa bảo vệ sức khỏe trẻ nhỏ trong mùa cúm đầy biến động này.