Phòng ngừa ung thư, đột quỵ từ công nghệ giải mã gen

Thiếu ý thức chủ động phòng ngừa, khám sức khoẻ định kỳ để sàng lọc, phát hiện sớm bệnh là một trong những yếu tố tạo nên gánh nặng bệnh tật, giảm hiệu quả điều trị, đồng thời tăng tỷ lệ chi tiêu từ tiền túi cho chăm sóc sức khoẻ của người dân Việt Nam. 

Giải mã gen là một trong những phương pháp hiệu quả để hỗ trợ sàng lọc, phát hiện sớm nhiều bệnh lý nguy hiểm hiện nay, trong đó có ung thư và đột quỵ.

Tuy nhiên, tại Chương trình toạ đàm Y tế sức khoẻ về gen và chống lão hoá do Bệnh viện Bắc Hà tổ chức ngày 26/9, các chuyên gia y tế cho biết, thay vì phòng bệnh và các yếu tố nguy cơ gây bệnh từ sớm, đa phần người dân Việt Nam lại có xu hướng mắc bệnh hoặc có dấu hiệu lâm sàng rõ ràng rồi mới đi khám, điều trị.

Phát biểu tại chương trình, TS Nguyễn Ngô Quang, Cục trưởng Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế) cho biết, chiến lược phát triển khoa học công nghệ của ngành y tế Việt Nam từ nay đến năm 2030 là những vấn đề liên quan phát triển về y học cá thể, trong đó có công nghệ về gene.

Ông Quang khẳng định với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực khoa học – công nghệ y tế, Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo luôn khuyến khích và tạo mọi điều kiện tốt nhất để các đơn vị đầu mối hợp tác tại Việt Nam phối hợp, hợp tác triển khai nghiên cứu, thử nghiệm công nghệ ở Việt Nam.  

Hiện một số cơ sở y tế tại tại Việt Nam đã bước đầu triển khai khám sức khỏe tiền hôn nhân, sàng lọc trước sinh. Phương pháp giải mã gen sẽ giúp các cặp đôi phát hiện nguy cơ sinh con mắc bệnh di truyền khi cả hai đều mang gen lặn, từ đó ngăn ngừa các hệ lụy không mong muốn như các bệnh down, tự kỷ hay máu trắng, rối loạn lưỡng cực,....

Tại toạ đàm, GS.TS Shigeo Hori, Chủ tịch Hiệp hội chống lão hóa Nhật Bản cho biết, trước đây, căn bệnh ung thư dạ dày chiếm tỷ lệ cao nhất tại Nhật Bản. Hiện nay, bệnh ung thư tiền liệt tuyến và ung thư vú lại đứng hàng đầu. Giải mã gen giúp người dân phòng tránh được căn bệnh này.

Theo GS.TS Shigeo Horie, ung thư, tim mạch và đột quỵ có tác động lớn đến cuộc sống, trong đó yếu tố nguy cơ chính của những bệnh này là tuổi tác. Hầu hết bệnh nhân thường phát bệnh sau 50 tuổi và nguy cơ mắc bệnh gia tăng nhanh chóng theo sự lão hoá. Tuỳ vào mã gen mà con người mắc phải những bệnh khác nhau.

Đột quỵ nằm trong nhóm các bệnh lý gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam. Nghiên cứu chỉ ra có 32 loại gen liên quan căn bệnh này. Theo GS Shigeo Horie, những người có nguy cơ cao bị đột quỵ, nếu không chú ý đến việc thay đổi lối sống sẽ đối diện với khả năng bị bệnh gấp 3 lần người bình thường. Do đó, kết quả giải mã gen sẽ xác định chính xác tuổi thọ sinh học, từ đó có thể dự đoán bệnh trong tương lai, giảm rủi ro khi mắc bệnh.

GS Shigeo Hori cùng nhóm nghiên cứu đã giải mã được 3,2 tỷ tế bào gen giúp con người hiểu rõ những ẩn số về tình trạng, thể chất, dinh dưỡng và những yếu tố di truyền. Đây là cơ sở để có thể tiên liệu và lên kế hoạch chăm sóc sức khỏe đúng hướng, cũng như phòng ngừa bệnh ung thư, đột quỵ… với chi phí và thời gian tối giản. 

3,2 tỷ tế bào gen được giải mã cùng các liệu pháp hiệu quả sau giải mã, giúp xác định chính xác tuổi thọ sinh học; phân tích chuyên sâu, phát hiện sớm các gene lỗi, các nguy cơ bệnh hiểm nghèo, bệnh mãn tính, bệnh di truyền lặn và bệnh hiếm, bệnh Alzheime, đột quỵ, béo phì, xơ vữa động mạch, tim mạch, tiểu đường và hầu hết các loại ung thư như: ung thư đại tràng, ung thư thận, ung thư tiền liệt tuyến,... (chỉ trừ 3 loại ung thư dạ dày, ung thư tuyến giáp, ung thư gan).

Phương thức kết hợp giải mã ký tự gen và liệu pháp sau giải mã được cho là đáp ứng đa dạng nhu cầu của người dùng, từ trẻ sơ sinh, trẻ ở độ tuổi đến trường, người trưởng thành, người lớn tuổi… Phương thức này được thực hiện bằng cách lấy DNA từ mẫu nước bọt hoặc mẫu máu, có kết quả sau khoảng 2-3 tháng.

Theo các chuyên gia, kết quả giải mã gen chỉ rõ với tình trạng hiện tại, khoảng thời gian nào sẽ mắc các bệnh đã được nhìn thấy trước từ gen, cũng như tiến triển của bệnh lý trong tương lai. Từ đó đưa ra tư vấn chuyên sâu, giúp người bệnh chủ động xây dựng kế hoạch chăm sóc sức khỏe cho bản thân thông qua tập luyện, ăn uống, bổ sung “tố chất” theo đúng cơ địa để phòng ngừa ung thư, giảm thiểu nguy cơ tai biến và các bệnh lý mãn tính…